1. Khái quát về bệnh rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực hiện đang được xếp vào nhóm các loại bệnh tâm thần phổ biến và có thể điều trị được. Đôi khi căn bệnh này còn được các bác sĩ gọi là rối loạn hưng - trầm cảm.

Khái niệm

Loại bệnh rối loạn kể trên được định nghĩa là sự thay đổi thất thường, không kiểm soát về mặt tâm trạng của người bệnh. Hai thái cực trong tâm trạng có thể kể đến mức thấp là trầm cảm và mức cao là hưng cảm. Nói một cách đơn giản hơn thì khi người bệnh buồn, họ có thể mất hết niềm tin vào cuộc sống. Ngược lại, khi họ phấn khích thì lại tràn đầy năng lượng và có phần vui vẻ thái quá, bất thường.

Rối loạn lưỡng cực là sự thay đổi thất thường, không kiểm soát về mặt tâm trạng

Rối loạn hưng - trầm cảm được nhận định là có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, mọi giới tính. Hiện nay, có khoảng 1% dân số thế giới đang mắc căn bệnh này. Đối với phần lớn các trường hợp mắc bệnh được theo dõi thì bệnh có thể có tính chất chu kỳ, sự thay đổi xen kẽ giữa các mốc tâm trạng có thể là vài lần một tuần cho đến vài lần một năm.

Phân loại bệnh

Các bác sĩ hiện đang phân chia rối loạn lưỡng cực ra làm hai loại cơ bản:

- Ở mức số 1, các hội chứng hưng cảm ở mức nhẹ sẽ luân phiên thay đổi giữa các giai đoạn trầm cảm trong tâm lý bệnh nhân.

- Ở mức số 2, giai đoạn trầm cảm được đánh giá là chủ yếu trong diễn biến bệnh và cảm xúc của bệnh nhân. Mức này thường có biểu hiện khởi phát muộn nhưng phát triển chậm, thời gian lui bệnh không đáng kể nhưng cảm xúc có xu hướng ổn định. Khả năng lao động của bệnh nhân nhóm này thường dao động từ thấp đến mất hoàn toàn.

Phân biệt rối loạn lưỡng cực với trầm cảm

Đôi khi các bệnh nhân rối loạn hưng - trầm cảm và trầm cảm khó có thể phân loại chính xác. Lý do là vì các bệnh nhân rối loạn hưng - trầm cảm nếu không xuất hiện giai đoạn hưng cảm đủ nhiều, chủ yếu chỉ trong trạng thái trầm cảm thì biểu hiện không khác biệt nhiều so với trầm cảm đơn cực.

Bệnh nhân trầm cảm đơn cực đặc trưng bởi biểu hiện trầm cảm nặng. Trong khi đó bệnh nhân rối loạn hưng trầm cảm ngoài biểu hiện trầm cảm nặng còn có giai đoạn trầm cảm và giai đoạn hưng cảm, phấn khích quá độ.

2. Những ai có nguy cơ bị rối loạn lưỡng cực cao?

Rối loạn hưng - trầm cảm thường có xu hướng dễ xảy ra, xuất hiện hơn đối với các đối tượng sau:

• Người trẻ tuổi (thường là dưới 25 tuổi).

• Những người xuất thân từ các gia đình có người thân hoặc tiền sử mắc bệnh lý này.

• Phụ nữ đang trong giai đoạn mang thai, sinh con, cho con bú trong khoảng 6 - 12 tháng đầu.

• Người trải qua căng thẳng do cuộc sống hoặc nghề nghiệp kéo dài, người có xu hướng lạm dụng rượu, bia, các chất kích thích hoặc đã trải qua sang chấn tâm lý.

Phụ nữ đang trong thời kỳ cho con bú rất dễ mắc chứng rối loạn lưỡng cực

3. Các dấu hiệu nhận biết sớm bệnh

Các dấu hiệu nhận biết mà bệnh viện MEDLATEC sắp liệt kê sau đây có thể giúp độc giả tự đánh giá nguy cơ mắc bệnh của bản thân hoặc hỗ trợ theo dõi tình trạng sức khỏe của bạn bè, người thân. Tuy nhiên độc giả cần lưu ý rằng tuyệt đối không vội vàng tự kết luận việc đã mắc bệnh hay chưa. Ngay khi bạn phát hiện các dấu hiệu nguy cơ thì nên thực hiện thăm khám và để bác sĩ chuyên khoa đưa ra chẩn đoán cuối cùng.

Dựa vào cảm xúc của người bệnh

Có hai nhóm cảm xúc cơ bản của bệnh nhân rối loạn lưỡng cực là trạng thái hưng cảm và trạng thái trầm cảm.

Tại trạng thái hưng cảm, người bệnh luôn lạc quan, vui vẻ một cách thái quá, dù có trải qua tình huống hay sự việc gì thì vẫn luôn duy trì sự phấn khích này. Đôi khi bản thân người bệnh và những người xung quanh cũng khó cảm nhận được sự bất thường của trạng thái này, sẽ đánh giá đây như biểu hiện hạnh phúc ở mức cao.

Tại trạng thái trầm cảm thì người bệnh có nhiều biểu hiện bất thường để đánh giá hơn. Thường thì bệnh nhân sẽ mệt mỏi, buồn chán trong công việc, tình cảm và đời sống hàng ngày. Thậm chí thường xuyên khóc lóc không rõ nguyên nhân, quên mất nhiều việc quan trọng, tinh thần trì trệ,...

Cảm xúc là một trong những căn cứ quan trọng để xác định nguy cơ bị rối loạn lưỡng cực của một người

Dựa vào các dấu hiệu khác liên quan đến hành vi

Người bị rối loạn lưỡng cực bao giờ cũng có xu hướng phát triển các hành vi theo hệ cảm xúc.

Khi bệnh nhân đang trong trạng thái rối loạn hưng cảm thì họ ăn uống nhiều hơn bình thường, thích các hoạt động thể chất, hoạt động ngoài trời và muốn thực hiện chúng liên tục đến khi năng lượng cơ thể cạn kiệt. Bệnh nhân nhóm này cũng được đánh giá là tăng ham muốn tình dục, lúc nào cũng ở trạng thái hân hoan, lâng lâng.

Các bệnh nhân đang trong trạng thái trầm cảm lại ăn ít đi, không muốn vận động, thậm chí là lười đi lại, di chuyển. Các hoạt động tập thể, giao lưu với bạn bè hay người thân sẽ được hạn chế đến mức tối đa. Về lâu về dài, các bệnh nhân này thường chuẩn bị sẵn cho cái chết hoặc cho các hành động tiêu cực như tự tử.

4. Cách điều trị bệnh rối loạn lưỡng cực

Bệnh lý rối loạn trạng thái cảm xúc này thường ít khi có thể điều trị khỏi hoàn toàn, dứt điểm trong thời gian ngắn. Đã có không ít bệnh nhân phải sống chung với bệnh cả đời và các biện pháp y tế chỉ có thể hỗ trợ để ngăn bệnh tái phát thường xuyên. 

Có hai phương pháp chính để điều trị sau khi chẩn đoán bệnh thành công là:

• Tâm lý trị liệu: Bác sĩ tâm lý sẽ đến hỗ trợ bệnh nhân rối loạn lưỡng cực bằng cách lắng nghe họ giãi bày các vấn đề tâm lý đang gặp phải. Từ đó đưa ra các giải pháp trị liệu cảm xúc, hành vi, nhân cách và ngăn bệnh phát triển thành các rối loạn tâm thần khác.

• Sử dụng thuốc: Các loại thuốc có thành phần Lithium có thể ức chế quá trình thay đổi tâm trạng thất thường, đây được coi như chất chuyên ổn định cảm xúc. 

Tâm lý trị liệu thường là phương pháp được ưu tiên sử dụng

Trên đây là các thông tin tổng quát liên quan đến bệnh lý rối loạn lưỡng cực. Nếu bạn và người thân đang có nguy cơ mắc bệnh này thì bệnh viện MEDLATEC khuyến cáo tuyệt đối không nên tự chẩn đoán bệnh cũng như uống thuốc bừa bãi. Tất cả các thắc mắc cũng như yêu cầu hỗ trợ y tế xin gửi đến cho chúng tôi theo số điện thoại 1900 56 56 56. Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC luôn đồng hành cùng bạn!