1. Viêm gan B trong thai kỳ ảnh hưởng đến mẹ và bé như thế nào?

Bệnh Viêm gan B do virus HBV gây ra, được chia thành 2 dạng là cấp tính và mạn tính. Ở giai đoạn đầu, bệnh thường không gây ra những triệu chứng rõ ràng. Để bệnh lâu ngày và không áp dụng những phương pháp kiểm soát bệnh hiệu quả có thể dẫn đến xơ gan, ung thư gan và đe dọa tính mạng của người bệnh. 

Bất cứ ai cũng có nguy cơ mắc căn bệnh này, trong đó bao gồm cả phụ nữ đang mang thai. Tình trạng viêm gan B trong thai kỳ có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ bầu và sự phát triển của thai nhi. Cụ thể là: 

1.1. Những ảnh hưởng đối với thai nhi

Tăng nguy cơ bị lây bệnh từ mẹ

Virus viêm gan B có thể lây truyền từ mẹ bầu sang thai nhi. Tuy nhiên, tỷ lệ lây nhiễm còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố và không phải tất cả những đứa trẻ được sinh ra từ người mẹ nhiễm viêm gan B đều mắc bệnh. 

• Nếu người mẹ bệnh trong giai đoạn 3 tháng đầu tiên của thai kỳ thì tỷ lệ lây bệnh sang con rất thấp.
• Nếu mẹ bị bệnh ở giai đoạn 3 tháng giữa của thai kỳ thì nguy cơ thai nhi bị viêm gan B từ mẹ sẽ cao hơn so với giai đoạn 3 tháng đầu.
• Trường hợp mẹ bị nhiễm bệnh trong 3 tháng cuối thì nguy cơ con bị lây nhiễm virus viêm gan B từ mẹ là khá cao, có thể lên tới 60 đến 70%. 
• Trường hợp người mẹ bị nhiễm viêm gan B nhưng không biết mình bị bệnh và không áp dụng bất cứ biện pháp nào để ngăn ngừa bệnh trong giai đoạn mang thai và sau sinh thì trẻ có nguy cơ rất cao bị lây nhiễm bệnh từ mẹ. Thậm chí, trẻ còn có nguy cơ bị viêm gan mạn tính, xơ gan và ung thư gan khi đến tuổi trưởng thành.
• Nếu mẹ bầu đã nhiễm viêm gan B từ trước khi mang thai, đồng thời điều trị và kiểm soát bệnh tốt thì có thể an tâm vì những trường hợp này gần như không lây bệnh sang con. 
• Trường hợp mẹ bị bệnh từ trước nhưng không áp dụng các biện pháp kiểm soát bệnh hay chưa được chữa dứt điểm và bệnh trở nặng vào cuối thai kỳ thì tỷ lệ thai nhi bị nhiễm bệnh từ mẹ sẽ rất cao.

Viêm gan B có thể lây truyền từ mẹ sang con

Ảnh hưởng sự phát triển của thai nhi: 

Nhiều trường hợp mẹ nhiễm virus viêm gan B nhưng thai nhi vẫn phát triển bình thường và không bị dị tật. Tuy nhiên, đối với những trường hợp bệnh viêm gan B của người mẹ tiến triển nghiêm trọng trong giai đoạn cuối của thai kỳ thì trẻ có suy cơ sinh non. 

Các trường hợp trẻ sơ sinh bị lây nhiễm viêm gan B từ người mẹ là tương đối nguy hiểm. Trẻ bị nhiễm bệnh cũng có thể lây truyền sang người khác. Đồng thời, trẻ cũng có nguy cơ tử vong vì xơ gan hay ung thư gan. 

Những trường hợp phát hiện mang thai khi đang dùng thuốc kháng virus, cần liên hệ với bác sĩ sớm để cân nhắc về việc có nên tiếp tục điều trị hay không. Nếu tiếp tục điều trị có thể gây hại cho thai nhi. Tuy nhiên, nếu ngừng điều trị có thể khiến mẹ bầu gặp nguy hiểm. Do đó, bác sĩ sẽ cần cân nhắc thật kỹ. Hiện nay có một số nhóm thuốc kháng virus viêm gan B đã được nghiên cứu an toàn cho phụ nữ có thai và cho con bú, có thể được sử dụng xuyên suốt thai kỳ.

2. Thời điểm lây nhiễm viêm gan B trong thai kỳ

Viêm gan B là bệnh lý gây ra bởi virus HBV, có thể gây hại cho gan với các triệu chứng như mệt mỏi, vàng mắt, vàng da, nôn mửa, chán ăn, đau bụng ở khu vực hạ sườn phải. Đây được coi là bệnh lý nguy hiểm, có thể lây truyền từ người bệnh sang người lành. Ở những trường hợp nặng, viêm gan B còn làm xơ gan và ung thư gan.

Viêm gan B sẽ lây qua đường máu, quan hệ tình dục và lây từ mẹ sang con. Dưới đây là 3 thời điểm virus HBV dễ truyền từ mẹ sang con nhất:

2.1. Khi mang thai

Tỷ lệ thai nhi bị nhiễm virus HBV từ mẹ trong giai đoạn mang thai ở 3 tháng đầu khá thấp (chỉ khoảng 2%). Bởi vì do ít có sự tiếp xúc giữa máu của thai nhi và người mẹ. Giữa mẹ và bé sẽ có một hàng rào nhau thai ngăn cách, đây đồng thời là nơi vận chuyển chất dinh dưỡng từ mẹ sang cơ thể bé.

Ở những tháng đầu thai kỳ, nhau thai sẽ bao gồm 4 lớp cấu tạo đó là mô liên kết, nội mô mao mạch máu, lá nuôi hợp bào và lá nuôi tế bào. Sang đến tháng thứ 4 thì mô liên kết sẽ giảm số lượng, lá nuôi hợp bào mỏng dần và lá nuôi tế bào thì tiêu biến. Hàng rào nhau thai vì thế mà bị mỏng đi rất nhiều.

Chính vì lý do nào, chỉ cần có một vấn đề nào đó xảy ra trong cơ thể mẹ thì cũng sẽ tác động đến hàng rào nhau thai, máu của mẹ dễ tiếp xúc với máu bào thai khiến virus viêm gan B nhanh chóng lan truyền sang cơ thể bé.

Mẹ bị viêm gan B trong 3 tháng cuối có thể lây bệnh sang thai nhi

2.2. Khi chuyển dạ

Đây là thời điểm quan trọng và nguy cơ lây nhiễm HBV từ mẹ sang con là rất cao. Nguyên nhân là do cơ tử cung sẽ co thắt nhiều trong quá trình chuyển dạ, kéo theo sự co thắt của các mạch máu nhau thai dễ khiến cho máu của mẹ và con tiếp xúc với nhau. Ngoài ra, khi thai nhi chui qua đường âm đạo còn tiếp xúc với chất dịch ở âm đạo - nơi chứa virus HBV nên cũng sẽ bị nhiễm bệnh.

2.3. Khi cho con bú

Nguy cơ nhiễm virus viêm gan B trong giai đoạn cho con bú thường thấp. Tuy rằng các nghiên cứu cũng chỉ ra trong sữa mẹ có xuất hiện DNA của virus HBV nhưng nồng độ virus không cao nên tỷ lệ lây sang con sẽ rất thấp.

Những trường hợp trẻ bị nhiễm HBV do bú sữa mẹ thì thường là do đầu vú của mẹ bị tổn thương, hoặc trẻ có tổn thương trong khoang miệng. Vì vậy những sản phụ bị mắc viêm gan B trong thai kỳ cần lưu ý đến vấn đề chăm sóc cơ thể, ngăn ngừa tình trạng nứt hay chảy máu núm vú để không lây nhiễm viêm gan B cho con.

3. Viêm gan B trong thai kỳ có những biểu hiện như thế nào?

Sau đây là một số dấu hiệu khi mẹ bầu bị mắc viêm gan B trong thai kỳ:

• Sốt.
• Đau bụng hạ sườn phải.
• Buồn nôn, nôn ói, chán ăn.
• mệt mỏi trong nhiều ngày.
• Vàng da, vàng mắt.
• Nước tiểu đổi màu sang màu cam hoặc nâu.
• Phân sáng màu.

Khi nhận thấy cơ thể có các dấu hiệu trên, mẹ bầu nên đi khám ngay. Bởi vì nếu không có biện pháp điều trị dự phòng, viêm gan B có thể gây ra những vấn đề bất thường trong sản khoa như nhau bong non, rối loạn đông máu, sinh non, gây suy giảm sức đề kháng dẫn đến xơ gan,...

4. Điều trị viêm gan B khi mang thai như thế nào?

Mục tiêu để tiến hành điều trị viêm gan B khi mang thai là giúp giảm nguy cơ lây truyền từ mẹ sang con, ngăn ngừa sự phát triển và tăng sinh siêu vi B trong cơ thể mẹ. Phụ nữ mang thai sẽ cần phải nhập viện để điều trị khi có triệu chứng của viêm gan B cấp, nâng cao thể trạng, cân bằng dinh dưỡng, điện giải,…

Xây dựng chế độ ăn uống, nghỉ ngơi khoa học

Để giúp điều trị viêm gan B khi mang thai, thì các mẹ bầu cần phải thường xuyên theo dõi sức khỏe định kỳ, xây dựng chế độ ăn uống khoa học theo chỉ dẫn của bác sĩ. 

Cần hạn chế ăn các chất béo, sử dụng các loại nước có ngọt hay các các chất kích thích, có cồn khác như rượu, bia. Việc hạn chế các loại chất này sẽ góp phần hạn chế sự phát triển, sinh sôi của siêu vi B ở cơ thể của mẹ.

Thay vào đó, mẹ bầu cần đảm bảo một chế độ dinh dưỡng lành mạnh, để tăng cường sức đề kháng, sức khỏe trong thời kỳ mang thai:

• Tăng cường cung cấp các loại vitamin, khoáng chất tốt cho sức khỏe bằng cách ăn nhiều loại rau củ quả, trái cây. Để giúp điều trị viêm gan B khi mang thai, nên ưu tiên lựa chọn những loại rau củ có màu xanh đậm hay có màu đỏ, cam như: cà rốt, cà chua, bí đỏ,… vì chúng chứa các dưỡng chất tốt cho sức khỏe
• Bổ sung thêm các protein không chứa chất béo để đảm bảo chế độ dinh dưỡng cho sức khỏe của mẹ và bé. Mẹ có thể ăn các món chế biến từ: thịt ức gà, thịt nạc bò, cá hồi, cá thu, các loại hạt và đậu,…

Rau củ quả là thực phẩm tốt khi điều trị viêm gan B trong thời gian mang thai

Thay vì lo lắng, mệt mỏi thì cách điều trị viêm gan B khi mang thai tốt nhất là mẹ bầu nên giữ tinh thần thoải mái, vui vẻ, yêu đời, có thể vận động nhẹ nhàng, tăng cường nghỉ ngơi, hạn chế lao động hay làm việc quá sức, ngủ sớm,… Bởi vì chỉ cần mẹ chăm sóc tốt cho sức khỏe và có sự phát hiện bệnh sớm để phòng ngừa lây nhiễm trước thì em bé sinh ra hoàn toàn khỏe mạnh.

Trong một số trường hợp, nếu có thể trì hoãn điều trị thì trì hoãn và theo dõi sát triệu chứng lâm sàng và làm xét nghiệm để quản lý tình trạng bệnh.

Sử dụng thuốc cho các trường hợp cụ thể

• Nếu diễn biến đến tình trạng cần phải sử dụng thuốc thì mẹ có thể dùng thuốc Tenofovir, 3 tháng cuối của thai kỳ có thể sử dụng Tenofovir hoặc Lamivudine. 
• Đối với phụ nữ đang bị viêm gan B mạn muốn có thai thì phải ngừng thuốc Entecavir trước khi có thai trong vòng 2 tháng, sau đó chuyển sang dùng thuốc Tenofovir.
• Với những trường hợp mẹ đang bị viêm gan B mạn nhưng lại bất ngờ có thai thì cũng được chỉ định sử dụng Tenofovir, vào các tháng cuối thai kỳ có thể chuyển sang sử dụng thuốc Lamivudine. 

Tuy nhiên, trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào thì mẹ bầu cần thăm khám và nhận được hướng dẫn cụ thể của bác sĩ để tránh được những rủi ro không đáng có.

Do đó, nếu nhiễm virus viêm gan B, bạn vẫn có thể mang thai. Trước khi có kế hoạch mang thai, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn chi tiết về cách đảm bảo sức khỏe cho bản thân và sự phát triển của thai nhi trong suốt thai kỳ. 

Khi biết mình đã có “tin vui”, bạn nên đến cơ sở y tế, thực hiện xét nghiệm để biết xem mình có bị nhiễm viêm gan B hay không. Nếu bị bệnh, mẹ bầu cần thường xuyên theo dõi sức khỏe, tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ. 

Ngay sau sinh khoảng 12 - 14 giờ, trẻ cần được tiêm phòng vắc xin viêm gan B. Sau đó, tiêm nhắc lại theo lịch hẹn của bác sĩ. Thông thường, trẻ sơ sinh từ bà mẹ nhiễm viêm gan B sẽ được tiêm 2 mũi ngay sau sinh, đó là vắc xin viêm gan B và globulin miễn dịch viêm gan B.

5. Cách phòng ngừa viêm gan B hiệu quả cho phụ nữ khi mang thai

Cách phòng ngừa viêm gan B tốt nhất cho các bà mẹ đó là nên tiêm phòng vacxin viêm gan B trước và trong khi đang mang thai. Tuy nhiên, dù ở trong thời điểm nào thì cơ thể của mẹ chưa có virus HBV thì mới có thể phòng được, còn nếu đã bị viêm gan B thì không thể phòng ngừa. 

Bên cạnh việc dựa trên các triệu chứng lâm sàng của viêm gan B, để xác định một người có đang nhiễm phải HBV hay không thì cần tiến hành làm xét nghiệm. Các xét nghiệm sàng lọc viêm gan B có tác dụng chẩn đoán, theo dõi tình trạng bệnh và phân biệt đó là viêm gan B thể cấp tính hay mạn tính.

2 loại xét nghiệm quan trọng nhất thường được chỉ định trong chẩn đoán viêm gan B đó là:

• Xét nghiệm HBsAg: có thể bạn chưa biết, HBsAg là ký hiệu chỉ kháng nguyên bề mặt của virus HBV. Nếu xét nghiệm cho kết quả dương tính thì nghĩa là bệnh nhân đã bị mắc viêm gan B.
• Xét nghiệm Anti-HBs: có tác dụng đánh giá khả năng miễn dịch của cơ thể trước sự tấn công của HBV. Nếu trước đây người bệnh đã từng mắc viêm gan B và khỏi bệnh, hoặc từng được tiêm vắc xin phòng viêm gan B thì cơ thể sẽ sản sinh ra các kháng thể giúp chống lại HBV, kết quả xét nghiệm sẽ là dương tính. Chỉ số Anti-HBs > 10 mUI/ml được đánh giá là đủ để bảo vệ cơ thể khỏi viêm gan B.

Ngoài 2 loại xét nghiệm điển hình nêu trên, nhằm để kiểm tra tổng thể chức năng gan, khả năng virus nhân lên, tải lượng virus,... trong cơ thể người bệnh thì bác sĩ có thể cho bệnh nhân thực hiện thêm một số xét nghiệm khác như xét nghiệm Anti-HBc, Anti HBeAg, HBeAg, xét nghiệm men gan ALT, AST,... Dựa trên kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ tư vấn phác đồ điều trị phù hợp.

Bên cạnh đó, làm cách nào để viêm gan B trong thai kỳ là nỗi băn khoăn của rất nhiều mẹ bầu. Hiện nay khoa học vẫn chưa nghiên cứu thành công loại thuốc giúp kháng virus viêm gan B an toàn cho phụ nữ có thai. Do đó trong quá trình mang thai, người mẹ khi có các biểu hiện nghi ngờ viêm gan B thì cần đi khám ngay. Bác sĩ sẽ cân nhắc nguy cơ và lợi ích khi viêm gan B trong thai kỳ để đưa ra nhưng xử trí tối ưu nhất.

Hãy thăm khám định kỳ và tiêm vắc xin đúng lịch để bảo vệ bản thân trước nguy cơ mắc viêm gan B

Hiện nay, Hệ thống Y tế MEDLATEC có cung cấp dịch vụ thăm khám sức khỏe định kỳ, gói khám thai và chương trình tiêm chủng dành cho trẻ em và người lớn. Nếu muốn đặt lịch khám sức khỏe và có nhu cầu sử dụng dịch vụ tiêm chủng của MEDLATEC, mời quý khách hàng gọi đến tổng đài 1900 56 56 56, tổng đài viên sẽ tư vấn trực tiếp cho bạn.