Cúm là một bệnh hô hấp cấp tính do vi rút cúm A hoặc B gây ra, hiếm khi là vi rút cúm C. Nó có thể gây dịch nhỏ hay dịch lớn bùng phát trên toàn thế giới hàng năm, chủ yếu vào mùa đông ở các vùng khí hậu ôn đới. 

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) giám sát hoạt động của bệnh cúm trên toàn thế giới. Thông tin giám sát, được cập nhật thường xuyên trong mùa cúm, có sẵn từ CDC và WHO. Trong mùa cúm 2019-2020 ở Bắc bán cầu, vi rút cúm B / và cúm A (H1N1) chiếm đa số. Trong mùa cúm năm 2020 ở Nam bán cầu, hoạt động của bệnh cúm giảm hơn, có lẽ liên quan đến các biện pháp giảm thiểu bệnh do coronavirus 2019 (COVID-19).

Cúm là một bệnh hô hấp cấp tính do vi rút cúm A hoặc B gây ra, hiếm khi là vi rút cúm C.

Tỷ lệ mắc của bệnh cúm ở trẻ em (<18 tuổi) thay đổi theo từng năm, dao động từ 10 đến 40 phần trăm trong một mùa cúm điển hình. Tỷ lệ mắc bệnh cúm có triệu chứng ước tính ở trẻ em <18 tuổi là khoảng 9 phần trăm. Nhiễm vi rút cúm ở trẻ em dẫn đến tăng tần suất khám bệnh ngoại trú, nhập viện, sử dụng kháng sinh, nghỉ học của bệnh nhân và anh chị em của bệnh nhân, và (các) ngày làm việc của bố mẹ. 

Các dấu hiệu và triệu chứng của cúm liên quan đến đường hô hấp trên và / hoặc dưới là phổ biến, nhưng biểu hiện thay đổi theo độ tuổi và sự miễn dịch trước đó với vi-rút cúm. Vi rút cúm lây lan từ người này sang người khác, chủ yếu qua tiếp xúc với dịch tiết đường hô hấp hoặc vật bị ô nhiễm (bọt biển). Thời gian ủ bệnh từ một đến bốn ngày (trung bình là hai ngày).

Mặc dù cúm là một bệnh cấp tính, tự giới hạn và nói chung thường không biến chứng ở trẻ em khỏe mạnh tuy nhiên ở trẻ nhỏ và những người có một số tình trạng bệnh lý tiềm ẩn có nhiều nguy cơ nhập viện hoặc nhiễm cúm nặng hoặc phức tạp.

Mặc dù chủng ngừa là biện pháp y tế cộng đồng quan trọng nhất để phòng ngừa lây nhiễm cúm, nhưng không phải tất cả trẻ em đều được chủng ngừa cúm, và trẻ em có thể bị cúm mặc dù đã được chủng ngừa cúm. Thuốc kháng vi-rút là một chất hỗ trợ quan trọng cho việc chủng ngừa để phòng ngừa bệnh cúm và là một lựa chọn điều trị quan trọng cho những bệnh nhân phát triển bệnh cúm.

Nhiễm cúm nói chung là do vi rút cúm loại A và B. Vi rút cúm A được phân thành các phân nhóm theo hai kháng nguyên bề mặt: kháng nguyên hemagglutinin (HA) và neuraminidase (NA), giúp xác định danh pháp cúm (ví dụ, H1N1, H3N2). Vi rút cúm C cũng có thể gây nhiễm trùng, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Mặc dù tỷ lệ lưu hành bệnh cúm C thường thấp hơn so với bệnh cúm A hoặc B, nhưng dịch cúm C vẫn có thể xảy ra.

Nhiễm cúm nói chung là do vi rút cúm loại A và B.

Đặc điểm lâm sàng - Các biểu hiện lâm sàng của nhiễm vi rút cúm thay đổi theo độ tuổi và miễn dịch  trước đó của trẻ với vi rút cúm. Các triệu chứng cổ điển của nhiễm vi rút cúm không biến chứng bao gồm đột ngột sốt, nhức đầu, đau cơ và khó chịu, kèm theo các biểu hiện của bệnh đường hô hấp, chẳng hạn như ho, đau họng và viêm mũi. Các triệu chứng có thể ít nghiêm trọng hơn ở trẻ em đã được chủng ngừa cúm.

Các triệu chứng kinh điển có thể không có ở trẻ em bị nhiễm vi rút cúm. Khai thác triệu chứng lâm sàng ở trẻ khó khăn hơn ở trẻ chưa biết nói, nhóm đối tượng này có xu hướng sốt cao hơn, co giật do sốt, các phát hiện về hô hấp ít nổi bật và  thường triệu chứng về đường tiêu hóa nổi trội hơn (ví dụ: buồn nôn, nôn, tiêu chảy, kém ăn) tại thời điểm xuất hiện.

Các biểu hiện lâm sàng của nhiễm vi rút cúm thay đổi theo độ tuổi và miễn dịch  trước đó của trẻ với vi rút cúm.

Trẻ em lớn hơn bị cúm không biến chứng có thể có ít biểu hiện tại chỗ; sốt và khó chịu có thể là những biểu hiện duy nhất được nhận biết. Các biểu hiện thường không rõ ràng bao gồm thở nhanh; ban đỏ kết mạc; hắt hơi, chảy dịch mũi, nổi hạch, viêm tuyến nước bọt,  viêm họng. Trong một nhóm nghiên cứu tiền cứu gồm 353 trẻ em (≤13 tuổi) mắc bệnh cúm đã được điều trị ngoại trú, các đặc điểm lâm sàng lúc xuất hiện ban đầu bao gồm:
-    Sốt - 95 phần trăm (50 phần trăm sốt> 39 ° C [102,2 ° F]);
-    Ho - 77 phần trăm;
-    Viêm mũi - 78 phần trăm;
-    Nhức đầu - 26 phần trăm (ở trẻ em từ 3 đến 13 tuổi);
-    Đau cơ - 7% (ở trẻ em từ 3 đến 13 tuổi).

Biểu hiện  lâm sàng và mức độ nghiêm trọng của bệnh có thể thay đổi theo loại hoặc phân nhóm của bệnh cúm. Ví dụ, nhiễm cúm B thường liên quan đến các phát hiện về cơ xương khớp hơn là cúm A; Đại dịch cúm H1N1 2009 (cúm A [H1N1] pdm09) và cúm A (H3N2) có liên quan đến bệnh nặng hơn so với các phân nhóm khác. Tuy nhiên, những quan sát này không nhất quán, với một số nghiên cứu báo cáo không có sự khác biệt.

Diễn biến lâm sàng - Bệnh cúm ở trẻ em khỏe mạnh nói chung là một bệnh cấp tính, tự giới
hạn và không biến chứng; tuy nhiên, bệnh nặng hơn cần nhập viện và hiếm khi tử vong. Nguy cơ nhiễm cúm phức tạp hoặc nặng sẽ tăng lên ở trẻ em có các tình trạng nguy cơ cao.
Bệnh nhân bị cúm không biến chứng thường cải thiện dần dần trong khoảng một tuần (có hoặc không điều trị bằng thuốc kháng vi-rút), nhưng các triệu chứng - đặc biệt là ho - có thể.
vẫn tồn tại, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Tình trạng yếu và dễ mệt mỏi có thể kéo dài vài tuần ở trẻ lớn hơn và đôi khi được gọi là "suy nhược sau cúm". Những trẻ khỏi bệnh sau một đợt nhiễm cúm có thể bị nhiễm một loại hoặc phân nhóm cúm khác vào cuối mùa. Trong một đánh giá hồi cứu trên 647 bệnh nhân mắc bệnh cúm đã được phòng thí nghiệm xác nhận, 13 trẻ em đã bị nhiễm cúm A và B liên tiếp trong một mùa duy nhất.

Viêm tai giữa là một trong những biến chứng mà trẻ có thể gặp khi bị cúm.

-    Viêm tai giữa: chiếm 10 đến 50 phần trăm trẻ em. Thời gian khởi phát điển hình của bệnh viêm tai giữa là từ ba đến bốn ngày sau khi bắt đầu có các triệu chứng cúm.
-    Viêm phổi là một biến chứng chính của bệnh cúm, đặc biệt ở những bệnh nhân có nguy cơ cao. Ở trẻ em không có các bệnh lý nguy cơ cao, viêm phổi do cúm xảy ra thường xuyên nhất ở trẻ em dưới hai tuổi. Viêm phổi do cúm thường nhẹ và trong thời gian ngắn; tuy nhiên, ở trẻ em nhập viện, nó làm tăng nguy cơ diễn biến lâm sàng nghiêm trọng. Đồng nhiễm vi khuẩn với S. aureus hoặc S. pneumoniae có thể đặc biệt nghiêm trọng và gây tử vong nhanh chóng.
-    Suy hô hấp - Trong giám sát dựa trên dân số, suy hô hấp xảy ra ở 5% trẻ em nhập viện do cúm trong giai đoạn 2003-2010
-    Viêm thanh quản hoặc viêm khí quản (croup) - Viêm thanh quản hoặc viêm khí quản do vi rút cúm có thể đặc biệt nghiêm trọng hoặc phức tạp do bội nhiễm vi khuẩn (viêm khí quản do vi khuẩn)
-    Hệ thần kinh trung ương: Nguy cơ gia tăng ở trẻ nhỏ (<4 tuổi) với các bệnh lý thần kinh từ trước. Các biến chứng thần kinh trung ương của cúm bao gồm co giật do sốt, viêm màng não vô khuẩn, mất điều hòa tiểu não cấp tính, viêm tủy cắt ngang, hội chứng Guillain-Barré, viêm não cấp tính, viêm não sau nhiễm trùng (còn được gọi là viêm não lan tỏa cấp tính), bệnh não (bao gồm cả những thay đổi trạng thái não hoại tử cấp tính). 
-    Viêm cơ cấp tính là một biến chứng nặng và hiếm của bệnh cúm. Dấu hiệu nhận biết của viêm cơ cấp tính là các cơ bị ảnh hưởng rất đau, thường gặp nhất là bắp chân. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, có thể ghi nhận tình trạng sưng tấy và nhão của các cơ và myoglobin niệu kèm theo suy thận đã được báo cáo.
-    Viêm cơ tim và viêm màng ngoài tim liên quan đến cúm không phổ biến ở trẻ em nhưng có thể nặng và nghiêm trọng, đặc biệt với vi rút cúm A (H1N1).

Lây truyền - Vi rút cúm lây từ người này sang người khác, qua tiếp xúc với dịch tiết đường hô hấp (qua hắt hơi, ho, nói chuyện, chạm vào) hoặc các vật bị ô nhiễm (bọt nước, giọt bắn). Cúm cũng có thể lây lan qua các bình xịt dạng hạt nhỏ được phát tán vào không khí trong quá trình thở. Trẻ em là trung gian truyền bệnh quan trọng.

Vi rút cúm lây từ người này sang người khác, qua tiếp xúc với dịch tiết đường hô hấp.

Thời gian ủ bệnh thường từ một đến bốn ngày (trung bình là hai ngày), dẫn đến khả năng lây truyền nhanh và cao.

Sự bùng phát của virus Cúm A đạt đỉnh điểm sau 24 đến 48 giờ mắc bệnh và sau đó giảm nhanh chóng; Có thể phát hiện ít hoặc không có sự nhân lên của virus trong đường hô hấp sau 5 đến 10 ngày. Sự lây lan của virus cúm B dường như là hai đỉnh, với đỉnh điểm là 48 giờ trước và 24 đến 48 giờ sau khi khởi phát triệu chứng. Điều này có nghĩa là bệnh nhân có thể bị lây nhiễm trước khi xuất hiện các triệu chứng và vài ngày sau đó. Thời gian ủ bệnh dài hơn có thể xảy ra ở vật chủ và trẻ nhỏ bị suy giảm miễn dịch, đặc biệt là những vật chủ bị nhiễm trùng nguyên phát, do giảm khả năng miễn dịch.
Thời gian ủ bệnh  khác nhau ở mỗi bệnh nhân và có vẻ tương quan với các triệu chứng và mức độ nghiêm trọng của bệnh, đặc biệt là với cúm A. Tuy nhiên, ngay cả những đứa trẻ
có các triệu chứng nhẹ vẫn là ổ chứa bệnh quan trọng do sự lây lan virus kéo dài của chúng.

Đối tượng tăng nguy cơ mắc bệnh, cũng như tăng độ nặng của bệnh.
-    Trẻ em <5 tuổi, nhưng đặc biệt là <2 tuổi *;
-    Người lớn ≥65 tuổi;
-    Những người đang mang thai hoặc đến 2 tuần sau sinh;
-    Cư dân của viện dưỡng lão và các cơ sở chăm sóc dài hạn;
-    Người da đỏ châu Mỹ, bao gồm cả người thổ dân Alaska;
-    Những người mắc các bệnh lý bao gồm:
Bệnh hen suyễn

• Bệnh lý thần kinh (bao gồm rối loạn não, tủy sống, thần kinh ngoại biên và cơ như bại não, động kinh, đột quỵ, thiểu năng trí tuệ, chậm phát triển từ trung bình đến nặng, loạn dưỡng cơ và tổn thương tủy sống)
• Bệnh phổi mãn tính (ví dụ, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, xơ nang);
• Bệnh tim (ví dụ, bệnh tim bẩm sinh, suy tim sung huyết, bệnh mạch vành);
• Rối loạn máu (ví dụ, bệnh hồng cầu hình liềm);
• Bệnh nội tiết (ví dụ: đái tháo đường);
• Bệnh thận;
• Bệnh gan;
• Rối loạn chuyển hóa (ví dụ, rối loạn chuyển hóa di truyền và rối loạn ty thể);
• Suy giảm miễn dịch bẩm sinh hay mắc phải;
• Trẻ em <19 tuổi đang điều trị aspirin dài hạn;
• Những người bị béo phì nặng(chỉ số khối cơ thể [BMI] ≥40).

Hiệu quả bảo vệ của vắc-xin cúm được xác định phần lớn bởi mối quan hệ giữa các chủng trong vắc-xin và các vi-rút lưu hành trong mùa cúm có phù hợp và mức độ nghiêm trọng của vi rút lưu hành. Nếu sự phù hợp là gần nhau, tỷ lệ bảo vệ từ 50 đến 80 phần trăm chống lại bệnh giống cúm được mong đợi. Nếu sự phù hợp kém, hiệu quả sẽ giảm nhưng vẫn ngăn ngừa được gánh nặng đáng kể về bệnh tật và tử vong do cúm.

Tiêm vắc xin phòng cúm cho trẻ la cần thiết

Cần chủng ngừa cúm hàng năm cho tất cả những người ≥ 6 tháng tuổi. Chủng ngừa đặc biệt quan trọng đối với những người có nhiều nguy cơ mắc bệnh cúm nặng và phức tạp, những người tiếp xúc trong hộ gia đình với những cá nhân có nguy cơ cao bị cúm nặng và phức tạp. Tiêm chủng là phương pháp chính để phòng ngừa lây nhiễm cúm, và không nên thay thế dự phòng bằng hóa chất cho việc tiêm chủng ở những người có nguy cơ cao.

Các biện pháp phòng ngừa khác là không thể thiếu đối với việc quản lý tất cả trẻ em, và đặc biệt là những trẻ em có nguy cơ cao. Các biện pháp này bao gồm các quy trình kiểm soát nhiễm trùng chung, tránh tiếp xúc với người ốm, tiêm vắc-xin cúm trừ khi có chống chỉ định cụ thể, và chủng ngừa cho những người tiếp xúc trong gia đình và người chăm sóc 

Ca nghi nhiễm trên lâm sàng - Trong mùa cúm( vùng dịch tễ), cần xem xét tình trạng nhiễm vi rút cúm (bất kể tình trạng chủng ngừa cúm hoặc đợt nhiễm cúm trước đó trong mùa hiện tại) ở đối tượng:

• Trẻ sơ sinh bị sốt
• Trẻ bị sốt và khởi phát cấp tính của bệnh hô hấp (ngay cả khi các triệu chứng này phát triển khi nhập viện)
• Trẻ bị sốt và đợt cấp của bệnh phổi mãn tính tiềm ẩn (ví dụ: hen suyễn, xơ nang)
• Trẻ em bị viêm phổi do sốt mắc phải ở cộng đồng
• Trẻ bị sốt (≥37,8 ° C [100 ° F]) và ho, đau họng hoặc cả hai trong trường hợp không có nguyên nhân gây bệnh khác khi vi-rút cúm được biết là đang lưu hành trong cộng đồng

Ca bệnh xác định: Khi có dịch tễ, biểu hiện lâm sàng ( đột ngột sốt, nhức đầu, đau cơ và khó chịu, kèm theo các biểu hiện của bệnh đường hô hấp, chẳng hạn như ho, đau họng và viêm mũi)  và xét nghiệm phát hiện virus cúm

Xét nghiệm xác nhận nhiễm vi rút cúm yêu cầu phát hiện protein của vi rút hoặc RNA của vi rút, hoặc phân lập vi rút, trong dịch tiết đường hô hấp hoặc các mẫu liên quan khác (ví dụ, dịch não tủy). Xét nghiệm kháng nguyên âm tính không loại trừ nhiễm cúm. Xét nghiệm cúm dương tính không loại trừ các mầm bệnh đường hô hấp khác. Xét nghiệm dương tính với một mầm bệnh đường hô hấp khác không loại trừ bệnh cúm.

Các quyết định liên quan đến điều trị cúm ở trẻ em phải xem xét các tình trạng cơ bản, mức độ nghiêm trọng của bệnh và thời gian của các triệu chứng. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) và Hiệp hội Các bệnh Truyền nhiễm Hoa Kỳ cung cấp các chỉ định sau để điều trị kháng vi-rút: 
-    Bất kỳ đứa trẻ nào nhập viện vì bệnh cúm
-    Trẻ em bị bệnh cúm đã được xác nhận hoặc nghi ngờ mắc bệnh nặng, phức tạp hoặc đang tiến triển
-    Nhiễm cúm ở bất kỳ mức độ nghiêm trọng nào ở trẻ em có nguy cơ cao bị biến chứng, bất kể tình trạng chủng ngừa cúm
-    Thời gian: điều trị trong vòng 48 giờ sau khi bệnh khởi phát là tối ưu

Đối với hầu hết trẻ em khỏe mạnh trước đây, cúm là một bệnh nhiễm trùng nhẹ và tự giới hạn. Việc điều trị thuốc kháng vi rút là không cần thiết đối với những đứa trẻ như vậy có thể làm giảm nguồn cung cấp thuốc cho những bệnh nhân có nguy cơ bị bệnh nặng. Mặc dù việc sử dụng thuốc kháng vi-rút bừa bãi là không thường xuyên, nhưng nó có thể góp phần phát triển tình trạng kháng thuốc.

Cần tuân theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý dùng thuốc.

Ba nhóm thuốc kháng vi-rút có sẵn để phòng ngừa và điều trị cúm ở trẻ em: thuốc ức chế neuraminidase ( oseltamivir , zanamivir , peramivir , laninamivir), thuốc ức chế chọn lọc endonuclease phụ thuộc vào mũ cúm ( baloxavir ), và adamantanes (thuốc ức chế M2, amantadine , và rimantadine ). 

Hầu hết các chủng vi rút cúm đang lưu hành đều nhạy cảm với các chất ức chế neuraminidase. Mức độ kháng cao với adamantanes ( amantadine và rimantadine ) tồn tại trong các chủng đang lưu hành, và những loại thuốc này không được sử dụng để điều trị bệnh cúm. Dữ liệu về đề kháng với baloxavir còn hạn chế. 

Các thuốc cụ thể - Oseltamivir , zanamivir , peramivir , và laninamivir là chất ức chế neuraminidase, ngăn cản sự giải phóng virion từ tế bào chủ. Thuốc ức chế Neuraminidase có hoạt tính chống lại vi rút cúm A (bao gồm cả chủng H1N1 đại dịch 2009) và vi rút cúm B.

Oseltamivir , zanamivir và peramivir có sẵn cho trẻ em và người lớn ở Hoa Kỳ và các quốc gia khác. Laninamivir có sẵn ở Nhật Bản nhưng vẫn đang được nghiên cứu ở Hoa Kỳ và nhiều quốc gia khác.

CDC khuyến cáo sử dụng oseltamivir đường uống để điều trị bệnh nhân nhập viện vì cúm; đối với bệnh nhân nặng, phức tạp, bệnh đang tiến triển nặng; và những người có yếu tố nguy cơ bị biến chứng do cúm. thời gian điều trị là 5 ngày, liều lượng phụ thuộc cân nặng, lứa tuổi, bệnh kèm theo.

Dự phòng trước phơi nhiễm

- Để hạn chế sự xuất hiện của vi rút kháng thuốc, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) và Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến cáo rằng dự phòng trước phơi nhiễm nên dành cho những người có nguy cơ cao bị cúm- các biến chứng liên quan mà không thể được bảo vệ trong thời gian họ có nguy cơ cao bị phơi nhiễm với cúm (ví dụ, những người không được tiêm chủng hoặc tiêm chủng sau khi vi rút cúm bắt đầu lưu hành trong cộng đồng). Việc sử dụng thuốc dự phòng  bừa bãi có thể thúc đẩy sự đề kháng với thuốc kháng vi-rút và làm giảm sự sẵn có của thuốc kháng vi-rút để điều trị những người bị bệnh nặng hoặc có nguy cơ cao bị biến chứng cúm.

Dự phòng sau phơi nhiễm- không được thường xuyên cho trẻ em khỏe mạnh nhưng có thể được dùng trong vòng 48 giờ sau khi tiếp xúc dành cho trẻ em đã tiếp xúc gần gũi với một trường hợp khẳng định hoặc nghi ngờ cúm trong thời kỳ truyền nhiễm (ví dụ, một ngày trước khi bắt đầu các triệu chứng cho đến 24 giờ sau khi hết sốt) và những người có nguy cơ cao bị các biến chứng của bệnh cúm. Chỉ nên sử dụng dự phòng phơi nhiễm với vi rút khi có thể bắt đầu dùng thuốc kháng vi-rút trong vòng 48 giờ kể từ lần phơi nhiễm gần đây nhất.

Việc lựa chọn thuốc điều trị dự phòng bị ảnh hưởng bởi tuổi của trẻ, mô hình nhạy cảm của các chủng đang lưu hành (nếu biết), và mối quan tâm về nguy cơ kháng thuốc. Oseltamivir và zanamivir được khuyến cáo cho mùa cúm 2020-2021 dựa trên dữ liệu giám sát và kháng thuốc của virus. Ngoài ra, baloxavir được phê duyệt để điều trị dự phòng sau phơi nhiễm ở những người ≥12 tuổi trong vòng 48 giờ sau khi tiếp xúc với một trường hợp mắc bệnh cúm. 

Liều lượng dự phòng - Liều dùng Oseltamivir cho trẻ đủ tháng <1 tuổi phụ thuộc vào cân nặng của trẻ:
-    Tuổi <3 tháng - Không nên dùng, trừ những trường hợp nguy cấp (nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa về bệnh truyền nhiễm trẻ em)
-    Tuổi từ 3 đến 8 tháng - 3 mg / kg mỗi liều một lần mỗi ngày
-    Tuổi từ 9 đến 11 tháng - 3,5 mg / kg mỗi liều một lần mỗi ngày
Thời gian điều trị dự phòng trước phơi nhiễm phụ thuộc vào chỉ định.
Thời gian điều trị dự phòng sau phơi nhiễm thay đổi tùy theo mỗi loại thuốc.