Suy thận cấp là khi cả hai thận ngừng hoặc giảm hoạt động đáng kể một cách đột ngột. Các bác sĩ đôi khi gọi nó là suy thận cấp tính. Diễn biến có thể xảy ra trong vài giờ hoặc vài ngày.

Suy thận cấp là khi cả hai thận ngừng hoặc giảm hoạt động đáng kể một cách đột ngột

Suy thận cấp không phải lúc nào cũng trở thành suy thận mạn. Nếu bệnh nhân được điều trị kịp thời và không có các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác - thì thận có thể hoạt động trở lại bình thường.

Chức năng chính của thận là lọc thải chất độc, thành phần dư thừa sau chuyển hóa ra khỏi máu. Chúng cũng loại bỏ nước thừa ra khỏi máu (chất này trở thành nước tiểu) và kiểm soát huyết áp. Thận giúp tạo ra erythropoietin – hormon tăng sản sinh các tế bào hồng cầu. Thận góp phần không nhỏ điều chỉnh điện giải, và hoạt hóa vitamin D, cân bằng calci – phospho trong cơ thể.

Thận không hoạt động hiệu quả khi chúng bị tổn thương. Điều này có thể xảy ra do các nguyên nhân ở các cơ quan khác, chẳng hạn như Tăng huyết áp,  Đái tháo đường, Shock, giảm chức năng thận diễn ra trong thời gian dài được gọi là suy thận mạn tính  .

Có ba lý do chính khiến thận của bệnh nhân đột ngột bị hỏng:

Nguyên nhân trước thận cản trở dòng máu đến thận của bệnh nhân

Nó có thể do:

• Nhiễm trùng

Nhiễm trùng tại thận có thể là nguyên nhân gây suy thận cấp

• Suy giảm chức năng gan
• Thuốc (aspirin, ibuprofen, naproxen hoặc chất ức chế COX-2 như celebrex)
• Thuốc huyết áp
• Suy tim
• Bỏng nghiêm trọng
• Mất máu hoặc dịch
• Shock

Nguyên nhân sau thận cản trở nước tiểu ra khỏi thận

• Ung thư bàng quang, cổ tử cung, đại tràng hoặc tiền liệt tuyến
• Cục máu đông trong đường tiết niệu
• Tăng sản lành tính tiền liệt tuyến
• Sỏi niệu quản, bàng quang, niệu đạo
• Tồn thương thần kinh bàng quang gây rối loạn bài tiết nước tiểu

Nguyên nhân tại thận trực tiếp gây tổn thương thận - cầu thận

• Các cục máu đông
• Cholesterol lắng đọng
• Các loại thuốc có thể gây hại trực tiếp cho thận, bao gồm NSAIDs như ibuprofen và naproxen, hóa chất hóa trị và kháng sinh hoặc các chất gây độc cho thận khác.
• Viêm cầu thận (bộ lọc thận bị viêm; có thể do nhiễm trùng, bệnh tự miễn dịch (như  lupus), đa u tủy xương, xơ cứng bì...

Bệnh nhân có thể không có bất kỳ triệu chứng nào của suy thận cấp tính. Bác sĩ có thể phát hiện ra bệnh nhân bị tình trạng này trong khi làm các xét nghiệm cận lâm sàng để kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc trong thăm dò các bệnh lý khác.

Triệu chứng suy thận cấp

Nếu một bệnh nhân có các triệu chứng, chúng sẽ phụ thuộc vào mức độ suy giảm chức năng thận của người đó, mức độ nhanh chóng của bệnh nhân bị mất chức năng thận và lý do dẫn đến suy thận. Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Đi tiểu ít hơn bình thường
• Phù chân, mắt cá chân và bàn chân (do thừa dịch)
• Cảm thấy buồn ngủ hoặc rất mệt mỏi
• Khó thở
• Ngứa
• Đau khớp, sưng tấy
• Ăn mất ngon
• Sự hoang mang
• Buồn nôn, nôn
• Đau hoặc tức ngực
• Rung giật cơ
• Co giật hoặc hôn mê (trong trường hợp nghiêm trọng)
• Đau bụng, đau lưng
• Sốt
• Phát ban
• Chảy máu mũi

Suy thận cấp tính đôi khi có thể gây ra các biến chứng. Bao gồm:

• Quá tải dịch. Suy thận cấp tính đôi khi có thể gây ra sự tích tụ chất lỏng trong cơ thể của bệnh nhân. Nếu chất lỏng tích tụ trong phổi của bệnh nhân, điều này có thể gây ra khó thở.
• Đau ngực. Nếu lớp ngoại tâm mạc của bệnh nhân bị viêm, bệnh nhân có thể bị đau ngực.
• Nhiễm toan chuyển hóa. Nếu máu của bệnh nhân có quá nhiều acid do suy thận cấp tính, bệnh nhân có thể bị buồn nôn, nôn, buồn ngủ và khó thở.
• Yếu cơ. Khi chất lỏng và chất điện giải trong cơ thể mất cân bằng, bệnh nhân có thể bị yếu cơ. Trong trường hợp nghiêm trọng, điều này có thể dẫn đến tê liệt và các vấn đề về nhịp tim.
• Tổn thương thận vĩnh viễn. Suy thận cấp tính có thể trở thành mạn tính và thận của bệnh nhân sẽ ngừng hoạt động gần như hoàn toàn. Đây được gọi là bệnh thận giai đoạn cuối. Nếu điều này xảy ra, bệnh nhân sẽ phải chạy thận vĩnh viễn (để lọc máu và loại bỏ chất độc) hoặc ghép thận.
• Tử vong. Suy thận cấp có thể dẫn đến suy giảm chức năng của thận, nặng hơn có thể gây tử vong.

Hầu hết quá trình, suy thận cấp xảy ra cùng với một tình trạng bệnh lý khác. Nếu bệnh nhân thuộc bất kỳ trường hợp nào sau đây, bệnh nhân có thể có nhiều khả năng bị suy thận cấp:

• Bệnh nhân phải nhập viện trong một thời gian dài, đặc biệt là trong phòng chăm sóc đặc biệt (ICU)
• Đái tháo đường
• Người cao tuổi

Người cao tuổi dễ bị suy thận cấp

• Người bị bệnh mạch vành, tiền sử nhồi máu cơ tim
• Người bị suy tim hoặc tăng huyết áp
• Người bị bệnh lý gan hoặc thận mạnn tính   .

Bệnh nhân có thể giảm nguy cơ bị suy thận cấp bằng cách thực hành một số thói quen lành mạnh.

• Hãy cẩn thận khi dùng thuốc giảm đau không kê đơn (OTC). Cho dù bệnh nhân đang dùng thuốc NSAID như aspirin, ibuprofen và naproxen hoặc các loại thuốc giảm đau OTC khác như acetaminophen, điều quan trọng là phải đọc và làm theo hướng dẫn dùng thuốc được khuyến nghị trên bao bì. Nếu bệnh nhân dùng quá nhiều loại thuốc này, bệnh nhân có thể làm tăng khả năng bị suy thận cấp tính.
• Làm theo lời khuyên của bác sĩ. Nếu bệnh nhân có nguy cơ cao bị suy thận cấp do bệnh thận từ trước hoặc các bệnh lý khác, hãy đảm bảo làm theo lời khuyên của bác sĩ để điều trị và kiểm soát tình trạng của bệnh nhân.  
• Giữ một lối sống lành mạnh. Tập thể dục, ăn uống điều độ và uống ít hoặc không uống rượu có thể giúp ngăn ngừa suy thận cấp tính một cách lâu dài.

Bác sĩ sẽ bắt đầu khám lâm sàng. Sau đó, họ sẽ yêu cầu xét nghiệm máu, nước tiểu và chức năng thận của bệnh nhân.

Xét nghiệm máu: Định lượng các chất độc hoặc sản phẩm chuyển hóa dư thừa được đào thải qua thận trong máu của bệnh nhân. 

• Creatinine là một chất thải trong máu được tạo ra bởi hoạt động của cơ bắp. Thông thường, nó được loại bỏ khỏi máu bởi thận. Nhưng nếu thận của bệnh nhân ngừng hoạt động, mức độ creatinin sẽ tăng lên.

Xét nghiệm creatinine máu để chẩn đoán bệnh suy thận

• Urê là một chất thải khác trong máu. Nó được tạo ra khi protein từ thực phẩm bị phân hủy. Giống như creatinine, thận loại bỏ chất này khỏi máu. Khi thận của bệnh nhân ngừng hoạt động, mức ure sẽ tăng lên.
• Kali huyết thanh là một chất được tìm thấy trong máu giúp cân bằng lượng nước trong máu. Bệnh thận có thể gây ra nồng độ kali cao hoặc thấp. 
• Natri huyết thanh là một chất khác trong máu giúp cân bằng chất lỏng trong cơ thể. Mức natri cao có thể có nghĩa là thận của bệnh nhân không hoạt động bình thường vì cơ thể bệnh nhân không thể loại bỏ lượng natri phù hợp.
• Xét nghiệm nước tiểu: Bác sĩ sẽ kiểm tra máu và protein trong nước tiểu. Họ cũng sẽ tìm kiếm một số chất điện giải nhất định. Kết quả giúp bác sĩ hiểu được nguyên nhân gây ra suy thận của bệnh nhân.
• Đo lượng nước tiểu: Phương pháp này đo lượng nước tiểu bệnh nhân thải ra trong 24 giờ. Bệnh nhân sẽ nhận được một thùng chứa để mang về nhà, đi tiểu vào và sau đó quay lại phòng thí nghiệm sau 24 giờ. Nó có thể giúp bác sĩ xác định lý do tại sao bệnh nhân bị suy thận.
• Sinh thiết thận là một thủ tục mà bác sĩ đẩy một cây kim mỏng qua da của bệnh nhân và lấy một mảnh thận nhỏ của bệnh nhân để xem xét dưới kính hiển vi. Nó có thể cho biết loại hình, mức độ và nguyên nhân gây tổn thương thận.
• Chẩn đoán hình ảnh: Một số chẩn đoán cận lâm sàng, chẳng hạn như siêu âm hoặc chụp cắt lớp vi tính, có thể cho biết thận của bệnh nhân có giãn hay có tắc nghẽn trong dòng nước tiểu hay không. Khảo sát mạch thận bằng siêu âm hoặc cắt lớp vi tính dựng hình có thể cho bác sĩ biết nếu động mạch hoặc tĩnh mạch dẫn đến thận của bệnh nhân bị tắc nghẽn. Tương tự đối với cộng hưởng từ.

Chụp cộng hưởng từ chẩn đoán bệnh thận tại MEDLATEC

Nếu không có bất kỳ vấn đề nào khác, thận có thể tự chữa lành.

Trong hầu hết các trường hợp, suy thận cấp tính có thể được điều trị nếu phát hiện sớm. Nó có thể liên quan đến thay đổi chế độ ăn uống của bệnh nhân, sử dụng thuốc hoặc thậm chí lọc máu.

• Ăn kiêng: Bác sĩ sẽ giới hạn lượng muối và kali bệnh nhân hấp thu cho đến khi thận của bệnh nhân lành lại. Đó là bởi vì cả hai chất này được loại bỏ khỏi cơ thể của bệnh nhân thông qua thận. Thay đổi cách ăn và khẩu phần ăn sẽ không đảo ngược suy thận cấp tính. Nhưng bác sĩ có thể thay đổi chế độ ăn uống của bệnh nhân trong khi họ điều trị các tình trạng gây ra nó. Điều này có thể có nghĩa là điều trị một vấn đề sức khỏe như suy tim, dùng một số loại thuốc hoặc truyền dịch qua đường tĩnh mạch nếu bệnh nhân bị mất nước. Nếu bác sĩ áp dụng chế độ ăn ít kali, bệnh nhân sẽ cần cắt giảm các loại thực phẩm giàu kali như chuối, cam, khoai tây và cà chua. Mặt khác, bệnh nhân có thể ăn nhiều thực phẩm có hàm lượng kali thấp như táo, dâu tây, nho và súp lơ.  
• Thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc điều chỉnh lượng phospho và kali trong máu của bệnh nhân. Khi thận của bệnh nhân bị suy yếu, chúng không thể loại bỏ những chất này ra khỏi cơ thể. Thuốc sẽ không giúp ích cho thận của bệnh nhân, nhưng chúng có thể làm giảm một số vấn đề mà bệnh suy thận gây ra.
• Lọc máu: Nếu tổn thương thận đủ nghiêm trọng, bệnh nhân có thể phải chạy thận nhân tạo cho đến khi thận của bệnh nhân có thể lành lại. Lọc máu không giúp thận chữa lành mà đảm nhận công việc của thận cho đến khi chúng hoạt động. Nếu thận của bệnh nhân không lành, quá trình lọc máu có thể diễn ra trong thời gian dài.

Nếu tổn thương thận đủ nghiêm trọng, bệnh nhân có thể phải chạy thận nhân tạo cho đến khi thận của bệnh nhân có thể lành lại.