1. Thế nào là chậm phát triển ở trẻ nhỏ? 

Trẻ được xem là kém phát triển khi các chức năng về mặt thể chất, nhận thức bị thụt lùi đáng kể so với bạn bè cùng trang lứa. Tình trạng chậm phát triển ở trẻ nhỏ bao gồm nhiều dạng, chẳng hạn như: 

• Chậm phát triển ngôn ngữ. 
• Chậm phát triển vận động. 
• Chậm phát triển tư duy và nhận thức. 
• Chậm phát triển về thị lực. 
• Chậm phát triển kỹ năng xã hội, cảm xúc,… 

Thể chất và nhận thức của nhiều trẻ thường bị thụt lùi so với bạn bè cùng lứa tuổi

Đôi khi, trẻ có thể kém phát triển theo hai hoặc nhiều khía cạnh kể trên. Trường hợp này còn gọi đó là chậm phát triển toàn diện (GDD), thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ dưới 5 tuổi, đã biểu hiện dấu hiệu thụt lùi với bạn bè đồng trang lứa trong ít nhất 6 tháng. 

Mặc dù vậy, ba mẹ cũng cần lưu ý rằng tình trạng chậm phát triển ở trẻ nhỏ không phải là khuyết tật phát triển. Cụ thể, chậm phát triển thường chỉ mang tính chất tạm thời. Trong khi đó, khuyết tật phát triển như bại não, rối loạn tự kỷ, khiếm thính,... có thể ảnh hưởng đến trẻ vĩnh viễn, khiến trẻ khó hòa nhập với cộng đồng. 

2. Dấu hiệu trẻ chậm phát triển thể chất và vận động theo từng giai đoạn

Dấu hiệu trẻ chậm phát triển thể chất và vận động cần được nhận diện theo từng giai đoạn. Cụ thể: 

2.1. Giai đoạn sơ sinh đến 2 tháng tuổi

Trẻ sơ sinh từ 2 tháng tuổi trở xuống được xem là chậm phát triển khi biểu hiện những dấu hiệu sau: 

• Không thể tự ngẩng đầu lên sau 2 tháng tuổi dù ở tư thế nằm ngửa hay bế trên tay. 
• Cổ của trẻ bị cứng hoặc mềm hơn bình thường. 
• Lưng và cổ của trẻ bị duỗi quá mức, khó áp sát vào cơ thể người bế. 
• Có dấu hiệu tăng trương lực cơ chi dưới, chi trên hoặc toàn thân. 

Không thể tự ngẩng đầu sau 2 tháng tuổi là một trong những dấu hiệu trẻ sơ sinh phát triển không bình thường

2.2. Giai đoạn từ 3 đến 6 tháng tuổi

Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy trẻ từ 3 đến 6 tháng tuổi đang bị chậm phát triển: 

• Trẻ chưa biết cầm nắm, với lấy đồ vật. 
• Đầu của trẻ không thể tự nâng lên, xoay đi xoay lại. 
• Trẻ không thể cầm nắm đồ vật đưa vào miệng. 
• Trẻ không có phản xạ đẩy chân khi được đặt xuống mặt phẳng cứng. 
• Sau giai đoạn 5 đến 6 tháng tuổi, trẻ vẫn chưa xuất hiện phản xạ co duỗi và không có phản ứng với âm thanh.
• Sau 6 tháng tuổi, trẻ không thể tự ngồi ngay cả khi có người lớn trợ giúp. 
• Trẻ không thể vươn đồng thời hai tay sau giai đoạn 6 tháng tuổi. 

Nếu trẻ không thể tự ngồi sau 6 tháng dù có người trợ giúp, ba mẹ nên thận trọng theo dõi

2.3. Giai đoạn từ 7 đến 9 tháng tuổi

Đến giai đoạn 7 đến 9 tháng tuổi, việc nhận biết tình trạng chậm phát triển ở trẻ đã dần dễ dàng hơn. Trong giai đoạn này, trẻ được xem là chậm phát triển khi: 

• Không thể tự điều khiển đầu khi đang ngồi. 
• Trẻ không thể cầm nắm đồ vật linh hoạt. 
• Trẻ không thể tự ngồi một mình khi đã được 9 tháng tuổi. 

2.4. Giai đoạn từ 10 đến 12 tháng tuổi

Những dấu hiệu cho thấy trẻ đang phát triển không bình thường trong giai đoạn từ 10 đến 12 tháng tuổi phải kể đến là: 

• Trẻ có thể đã biết bò nhưng bò chệch choạc, chỉ chống đẩy bằng một tay và một chân. 
• Trẻ không biết bò và chưa biết đứng ngay cả khi có người hỗ trợ sau 12 tháng tuổi. 

2.5. Giai đoạn từ 13 đến 24 tháng tuổi

Đến giai đoạn 13 đến 24 tháng tuổi, trẻ đã tương đối cứng cáp. Lúc này, trẻ được xem là chậm phát triển khi có các dấu hiệu sau:

• Không thể tự đi lại bình thường, hoặc bước đi thiếu tự tin, đi kiễng chân. 
• Tăng trưởng chiều cao không quá 5cm sau 12 tháng. 

2.6. Giai đoạn từ 25 đến 36 tháng tuổi

Thông thường từ 25 đến 36 tháng tuổi, nhiều trẻ đã được cho đi nhà trẻ. Bởi lúc này, trẻ không còn quá non nớt như giai đoạn trước. Trong giai đoạn này, trẻ được cho là phát triển không bình thường khi biểu hiện một vài dấu hiệu dưới đây: 

• Hay bị ngã, không thể tự đi lên cầu thang. 
• Thường xuyên bị chảy nước dãi. 
• Không thể cầm nắm, điều khiển những vật dụng nhỏ. 

3. Nguyên nhân khiến trẻ chậm phát triển

Tình trạng chậm phát triển ở trẻ sơ sinh thường đến từ nhiều tác nhân. Trong đó, phổ biến hơn cả là một số nguyên nhân dưới đây: 

• Trẻ gặp vấn đề về rối loạn di truyền như hội chứng Down. 
• Trẻ không được bổ sung đầy đủ dinh dưỡng dẫn đến suy dinh dưỡng. 
• Thiếu hụt oxy lúc sinh nở. 
• Người mẹ sử dụng rượu bia, chất kích thích trong giai đoạn mang thai. 

Trẻ có vấn đề về rối loạn di truyền có xu hướng chậm phát triển hơn những trẻ khác

4. Khi nào nên cho trẻ đi khám? 

Thực tế, tốc độ phát triển của các trẻ trong cùng độ tuổi không phải lúc nào cũng giống nhau. Tuy nhiên, cũng không vì vậy mà bạn được phép chủ quan khi nhận thấy trẻ bị thụt lùi về mặt thể chất và trí tuệ so với bạn bè cùng tuổi. 

Trong quá trình nuôi dưỡng, chăm sóc, ba mẹ cần theo dõi sự phát triển của trẻ. Nếu nhận thấy trẻ chậm lớn, ốm yếu, nhận thức kém hơn so với những bé cùng tuổi khác, bạn nên cho trẻ đi khám. Bởi trong một số trường hợp, các dấu hiệu chậm phát triển có thể đang cảnh báo bệnh lý nào đó. 

Thông qua quá trình kiểm tra, thăm khám, bác sĩ có thể xác định nguyên nhân dẫn đến tình trạng phát triển không bình thường. Từ đó tư vấn biện pháp điều trị, điều chỉnh chế độ dinh dưỡng, chăm sóc phù hợp cho từng trẻ. 

Khi nhận thấy trẻ chậm phát triển, ốm yếu, bạn hãy cho trẻ đi khám

Mong rằng bài viết trên đây đã giúp ba mẹ nhận diện rõ hơn những dấu hiệu trẻ chậm phát triển thể chất và vận động. Bên cạnh quan sát sự thay đổi bên ngoài, ba mẹ cũng nên đưa trẻ đi khám định kỳ hoặc khám bất kỳ khi nào nhận thấy trẻ có biểu hiện bất thường. Nếu chưa biết nên cho trẻ đi khám ở đâu, bạn có thể lựa chọn chuyên khoa Nhi thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC. Để đặt lịch khám, Quý khách vui lòng liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được hỗ trợ 24/7.