1. Nguyên nhân gây trật mắt cá chân

Trật mắt cá chân xảy ra khi dây chằng quanh khớp bị kéo giãn hoặc rách do xoắn vặn quá mức Dây chằng là những dải mô sợi có vai trò cố định và giữ vững khớp. Khi bị tổn thương, khớp sẽ trở nên lỏng lẻo, đau nhức và sưng nề. Chấn thương trật mắt cá chân được chia thành nhiều mức độ khác nhau:

• Độ 1 (nhẹ): Dây chằng bị giãn nhẹ, đau và sưng ít, người bệnh vẫn có thể đi lại được;
• Độ 2 (trung bình): Một phần dây chằng bị rách, sưng và bầm tím nhiều, việc đi lại gặp khó khăn;
• Độ 3 (nặng): Dây chằng bị rách hoàn toàn, khớp mất vững, rất đau, không thể đứng hay di chuyển.

Trật mắt cá chân được phân loại theo 3 mức độ 

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến chấn thương này, trong đó phổ biến nhất là:

• Tai nạn sinh hoạt: Bước hụt, vấp ngã, đi giày cao gót, hoặc trượt chân trên bề mặt không bằng phẳng;
• Tai nạn thể thao: Những hoạt động thể thao như bóng đá, bóng rổ, cầu lông hay chạy bộ thường làm tăng nguy cơ xoay trật hoặc lật cổ chân;
• Khởi động không kỹ: Thiếu làm nóng hoặc kéo giãn cơ, dây chằng trước khi tập luyện;
• Cấu trúc cơ xương yếu: Người có tiền sử bong gân, dây chằng lỏng lẻo hoặc khớp cổ chân yếu rất dễ bị tái phát;
• Mang giày không phù hợp: Giày quá chật, đế cao hoặc không có độ đàn hồi làm tăng nguy cơ trượt và xoay khớp.

Các triệu chứng thường gặp gồm:

• Đau nhói quanh mắt cá ngay sau khi bị chấn thương;
• Sưng nề nhanh chóng, có thể lan lên cổ chân;
• Bầm tím hoặc đổi màu da quanh vùng tổn thương;
• Cảm giác khớp lỏng lẻo, yếu, khó hoặc không thể đứng dậy đi lại;
• Đau tăng khi chạm hoặc cử động khớp.

2. Điều trị trật mắt cá chân như thế nào?

Tùy vào mức độ chấn thương, hướng xử trí và điều trị sẽ được áp dụng khác nhau. Việc đánh giá đúng tình trạng rất quan trọng để tránh biến chứng và giúp khớp phục hồi hoàn toàn.

Sơ cứu ngay sau chấn thương

Khi vừa bị trật mắt cá chân, người bệnh nên thực hiện nguyên tắc R.I.C.E:

• R (Rest - Nghỉ ngơi): Ngừng mọi hoạt động, tránh tỳ đè lên chân bị đau;
• I (Ice - Chườm lạnh): Dùng khăn bọc đá chườm lên vùng tổn thương khoảng 15-20 phút, lặp lại sau mỗi 2-3 giờ để giúp giảm sưng và đau hiệu quả;
• C (Compression - Băng ép): Dùng băng thun quấn nhẹ quanh cổ chân để giảm sưng;
• E (Elevation - Kê cao chân): Kê chân cao hơn tim khi nằm hoặc ngồi giúp giảm phù nề.

Nguyên tắc R.I.C.E được ứng dụng khi vừa bị trật mắt cá chân

Tuyệt đối không xoa bóp, chườm nóng hoặc nắn chỉnh khớp khi chưa có chẩn đoán từ bác sĩ, vì có thể khiến dây chằng rách nặng hơn hoặc gây gãy xương thứ phát.

Thăm khám và điều trị y tế

Để chẩn đoán tình trạng trật mắt cá chân, bác sĩ sẽ:

• Khám lâm sàng: Đánh giá mức độ sưng, bầm tím, cử động khớp;
• Chụp X-quang hoặc MRI: Hỗ trợ nhận diện các tổn thương liên quan như rách dây chằng, tổn thương gân hoặc gãy xương kèm theo.

Tùy tình trạng, bác sĩ có thể chỉ định:

• Điều trị bảo tồn: Với trật mắt cá chân độ 1-2, người bệnh được băng cố định, sử dụng nẹp hoặc bó bột ngắn hạn, kết hợp thuốc giảm đau, chống viêm (như paracetamol, ibuprofen);
• Vật lý trị liệu: Sau 2-3 ngày đầu, khi sưng giảm, có thể tập vận động nhẹ, chườm ấm, massage và tập phục hồi chức năng để tránh cứng khớp;
• Phẫu thuật: Áp dụng khi dây chằng bị đứt hoàn toàn, mất vững khớp, hoặc tái phát nhiều lần. 

Phục hồi chức năng sau điều trị

• Tập co duỗi nhẹ cổ chân, xoay tròn khớp, tập đi lại từng bước;
• Duy trì vận động các cơ quanh cổ chân (cơ mác, cơ chày) để tăng sức mạnh và độ linh hoạt;
• Khi khớp ổn định, có thể tập bài tập thăng bằng hoặc đứng trên một chân;
• Sử dụng giày thể thao có đệm mềm, cổ cao để bảo vệ khớp.

3. Trật mắt cá chân bao lâu thì khỏi?

Quay trở lại với câu hỏi trật mắt cá chân bao lâu thì khỏi? Thực tế, rất khó để đưa ra một con số chính xác cho tất cả các trường hợp, bởi thời gian hồi phục sau trật mắt cá chân còn phụ thuộc vào mức độ tổn thương, cơ địa, tuổi tác, khả năng đáp ứng điều trị cũng như cách chăm sóc và phục hồi của từng người.

Với những trường hợp trật mắt cá chân nhẹ, không cần can thiệp phẫu thuật, các triệu chứng thường giảm rõ rệt sau khoảng 2 - 4 tuần nếu người bệnh được điều trị đúng cách, nghỉ ngơi hợp lý và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ. Trong khi đó, các trường hợp chấn thương nặng hơn, dây chằng bị rách nhiều hoặc tổn thương sâu, có thể cần 6 - 12 tuần để khớp cổ chân dần phục hồi hoàn toàn.

Trật mắt cá chân bao lâu thì khỏi - khả năng phục hồi phụ thuộc vào nhiều yếu tố 

Riêng với những bệnh nhân phải phẫu thuật, thời gian hồi phục sẽ dài hơn. Cơ thể cần ít nhất vài tuần đến vài tháng để vết mổ ổn định, dây chằng và cấu trúc khớp được tái tạo, khớp cổ chân lấy lại độ linh hoạt và sức mạnh như ban đầu.

Để rút ngắn thời gian hồi phục, người bệnh nên:

• Dùng thuốc đúng liều, đúng thời điểm theo chỉ định của bác sĩ;
• Tập vật lý trị liệu đều đặn, dưới sự hướng dẫn của chuyên viên để khớp nhanh lấy lại chức năng;
• Nghỉ ngơi hợp lý, tránh vận động mạnh hay mang vác nặng trong thời gian đầu;
• Bổ sung chế độ ăn giàu canxi, vitamin D, omega-3 giúp xương khớp chắc khỏe và phục hồi nhanh hơn.

Tóm lại, thắc mắc trật mắt cá chân bao lâu thì khỏi phụ thuộc nhiều vào mức độ tổn thương, phương pháp điều trị và cách chăm sóc sau chấn thương. Để được thăm khám, chẩn đoán chính xác và nhận phác đồ điều trị phù hợp cho trật mắt cá chân nói riêng và bệnh lý Cơ xương khớp nói chung, bạn có thể liên hệ Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.