1. Chỉ số acid uric và một vài thông tin cơ bản

Acid uric là sản phẩm cuối cùng của quá trình thoái hóa nhân purin trong acid nucleic, được hình thành từ cả nguồn nội sinh (tế bào trong cơ thể) và ngoại sinh, đặc biệt từ các thực phẩm giàu purin như hải sản, nội tạng động vật và một số loại thịt đỏ. Bên cạnh đó, những tế bào già hóa trong cơ thể cũng có thể là nguồn sản sinh ra acid uric. 

Acid uric được tổng hợp chủ yếu tại gan và một lượng nhỏ tại niêm mạc ruột. Sau đó, acid uric sẽ đào thải ra ngoài qua đường tiêu hóa và đường tiểu. Trường hợp cơ thể có một lượng lớn acid uric nhưng không thể đào thải hiệu quả ra bên ngoài sẽ gây ra một số bệnh lý.

Xét nghiệm máu để xác định chỉ số acid uric

Xét nghiệm acid uric là cách để xác định lượng acid uric trong cơ thể và góp phần chẩn đoán bệnh hiệu quả. Chỉ số acid uric được đánh giá là bình thường nếu: 

- Nam giới: Chỉ số acid uric nằm trong khoảng 210 - 420 umol/L.

- Nữ giới: Chỉ số acid uric nằm trong khoảng 150 - 350 umol/L.

Nếu chỉ số này vượt quá ngưỡng tiêu chuẩn nêu trên bệnh nhân có nguy cơ mắc phải một số bệnh lý như gout, tiểu đường, các bệnh lý về bạch cầu, sỏi thận,....Tuy nhiên, không phải tất cả acid uric dư thừa đều gây bệnh, mà chỉ khi tích tụ lâu dài hoặc kết hợp với các yếu tố khác (như pH nước tiểu thấp, viêm khớp hoặc hội chứng chuyển hóa), thì mới dẫn đến các bệnh lý như gout, sỏi thận, hoặc các biến chứng liên quan.

Chỉ số acid uric thấp hơn giá trị tiêu chuẩn có thể do một số nguyên nhân như bệnh Wilson, tình trạng rối loạn chức năng gan và thận hoặc do chế độ ăn,...

2. Vì sao chỉ số acid uric tăng cao?

Nồng độ acid uric trong máu tăng cao bất thường có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau và dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp: 

2.1 Gia tăng chuyển hóa purine

Những người bệnh đang có khối u phát triển nhanh, thường gặp ở bệnh nhân bị ung thư di căn, bị u xơ đa bào, hoặc mắc phải một số bệnh máu ác tính là những trường hợp dễ bị tăng chỉ số acid uric. 

Người bị ung thư di căn dễ tăng chỉ số acid uric

Trong quá trình điều trị ung thư bằng phương pháp hóa trị, những thành phần trong thuốc điều trị có thể khiến tiêu diệt một lượng lớn tế bào ung thư. Tuy nhiên, quá trình này cũng đồng thời giải phóng một số nội chất vào tế bào và dễ dẫn tới nguy cơ tăng acid uric. 

2.2.Giảm bài tiết, thải trừ acid uric

Quá trình đào thải acid uric của cơ thể không hiệu quả chính là nguyên nhân dễ hiểu dẫn đến tăng acid uric trong máu. Nguyên nhân gây tăng acid uric này thường gặp ở những người có bệnh lý nền, đặc biệt là những người bị bệnh thận mạn tính. 

Thông thường, acid uric sẽ được lọc qua thận, sau đó, thông qua đường nước tiểu để được loại bỏ ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên, với những bệnh nhân mắc thận mạn tính, thận sẽ dần mất đi khả năng thải trừ acid uric dẫn đến tình trạng acid uric tích tụ trong máu. 

Ngoài bệnh thận mạn tính, một số bệnh lý về trao đổi chất hoặc bệnh về nội tiết cũng cũng có thể là những yếu tố làm giảm khả năng bài tiết acid uric của cơ thể.

2.3. Chế độ dinh dưỡng không khoa học

Chế độ ăn uống cùng là một trong những vấn đề gây ảnh hưởng đến nồng độ acid uric trong máu. Nếu bạn ăn quá nhiều thực phẩm giàu purin, chỉ số acid uric sẽ tăng cao hơn bình thường. Một số loại thực phẩm có chứa nhiều purin bao gồm nội tạng động vật, các loại hải sản, các loại thịt đỏ, hải sản, rượu bia, các loại nấm, giá đỗ hay một số thực phẩm lên men,...

Ngoài ra, những trường hợp ăn kiêng quá mức và tập thể dục với cường độ cao cũng có thể bị tăng acid uric trong máu. 

Ăn nhiều hải sản dễ làm tăng acid uric trong máu

2.4. Do tác nhân di truyền

Các điều kiện di truyền cùng với một số bất thường về trao đổi chất cũng có thể là nguyên nhân khiến chỉ số acid uric tăng cao. Chẳng hạn, những người mắc hội chứng Lesch-Nyhan thường bị khiếm khuyết một loại gen có vai trò quan trọng trong việc tạo ra protein để loại bỏ acid uric khỏi cơ thể. Vì thế, acid uric sẽ ngày càng tích tụ nhiều trong máu và gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người bệnh. 

3. Phòng ngừa chỉ số acid uric tăng cao bằng cách nào?

Như đã nêu trên, tình trạng tăng acid uric trong máu có thể gây ra rất nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Do đó, duy trì nồng độ acid uric ổn định cũng là cách bảo vệ sức khỏe hiệu quả. Dưới đây là một số cách có thể phòng ngừa nguy cơ tăng acid uric trong máu: 

- Hạn chế ăn quá nhiều đạm: Nếu muốn ổn định chỉ số acid uric trong máu, bạn cần hạn chế ăn những thực phẩm giàu đạm có gốc purin, có thể kể đến như hải sản, thịt bò,... 

- Nên ăn những loại thực phẩm có chứa ít purin và chứa nhiều chất xơ như xà lách, dưa leo,… để làm chậm quá trình hấp thu đạm, giảm nguy cơ hình thành acid uric.

- Không nên sử dụng các loại đồ uống có chất kích thích (chẳng hạn như bia, rượu): Vì những loại thức uống này có thể làm gia tăng chỉ số acid uric trong máu. 

Từ bỏ rượu bia để hạn chế tăng acid uric trong máu

- Khi sử dụng các thuốc điều trị tăng acid uric, bạn nên uống đủ nước, thường khoảng 2-3 lít nước lọc mỗi ngày, tùy theo tình trạng sức khỏe và hướng dẫn của bác sĩ. Bệnh nhân không mắc bệnh tim mạch có thể được chỉ định dùng nước khoáng kiềm để kiềm hóa nước tiểu, giúp tăng đào thải acid uric, nhưng cần thực hiện theo hướng dẫn y khoa để đảm bảo an toàn.

- Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ, xét nghiệm acid uric để nhận biết sớm tình trạng tăng hoặc giảm acid uric trong máu, từ đó kịp thời điều trị bệnh. 

Trên đây là một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến tăng chỉ số acid uric trong máu và một số cách phòng ngừa tình trạng này. Nếu muốn đăng ký đặt lịch kiểm tra sức khỏe, xét nghiệm acid uric hay một số loại xét nghiệm khác, hoặc có nhu cầu sử dụng dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm tận nơi của MEDLATEC, quý khách vui lòng gọi đến tổng đài 1900 56 56 56 của Hệ thống Y tế MEDLATEC để được tư vấn cụ thể.