1. Phát ban mụn trứng cá là gì?

Phát ban mụn trứng cá là tình trạng da nổi mẩn đỏ kết hợp với mụn đầu trắng, mụn đầu đen hoặc mụn viêm có nhân, xuất hiện rải rác hoặc lan tỏa ở vùng mặt, cổ, lưng hoặc ngực. Khác với mụn trứng cá đơn thuần, các tổn thương trong phát ban thường lan rộng hơn, có thể gây ngứa, rát và dễ để lại thâm sẹo nếu không được điều trị đúng cách.

Phát ban kèm mụn trứng cá có thể là biểu hiện của phản ứng dị ứng thuốc, viêm da tiếp xúc dị ứng, viêm da tiếp xúc ánh sáng, rối loạn nội tiết đi kèm viêm nang lông hoặc do sự tăng tiết bã nhờn quá mức gây tắc nghẽn lỗ chân lông và nhiễm khuẩn thứ phát,…

Phát ban mụn trứng cá là tình trạng da nổi mẩn đỏ kết hợp với mụn đầu trắng, mụn đầu đen hoặc mụn viêm có nhân

2. Nguyên nhân gây phát ban mụn trứng cá

Việc xác định nguyên nhân cụ thể gây phát ban mụn trứng cá sẽ giúp quá trình điều trị của bạn trở nên hiệu quả và đúng hướng hơn. Dưới đây là các nhóm nguyên nhân phổ biến nhất:

2.1. Rối loạn nội tiết tố

Rối loạn nội tiết tố, đặc biệt ở tuổi dậy thì (hormone androgen tăng cao) làm tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, gây bít tắc lỗ chân lông và hình thành mụn trứng cá. Nếu đi kèm yếu tố di truyền hoặc chăm sóc da không đúng, tình trạng này có thể tiến triển thành phát ban lan rộng.

2.2. Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc như corticoid, thuốc chống động kinh (phenytoin), thuốc chống trầm cảm, kháng sinh nhóm tetracycline,… có thể gây nên tình trạng phát ban dạng mụn trên da. Đây là một trong những tác dụng phụ không hiếm gặp hiện nay.

2.3. Viêm da tiếp xúc

Phát ban mụn trứng cá có thể do viêm da tiếp xúc dị ứng. Ở những người có làn da nhạy cảm, sử dụng mỹ phẩm có chứa chất gây kích ứng (paraben, hương liệu tổng hợp, cồn) có thể gây ra phát ban mụn trứng cá.

2.4. Ảnh hưởng môi trường và chế độ sinh hoạt

Ngoài ra, phát ban mụn trứng cá còn có thể do các nguyên nhân như tiếp xúc lâu với ánh nắng mặt trời, khói bụi, stress, chế độ ăn nhiều đường – tinh bột,....

Phát ban mụn trứng cá có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau 

3. Triệu chứng của phát ban mụn trứng cá

Phát ban mụn trứng cá xuất hiện đồng thời các tổn thương dạng mụn kèm theo biểu hiện viêm lan tỏa. Các triệu chứng điển hình gồm:

• Nổi mụn đồng thời với ban đỏ lan tỏa: Mụn có thể là mụn đầu trắng, đầu đen, mụn mủ hoặc mụn viêm. Ban đỏ có thể xuất hiện dạng dát hoặc mảng đỏ lan rộng trên mặt, ngực, lưng hoặc cánh tay. Đôi khi vùng ban kèm theo ngứa hoặc nóng rát.
• Tăng tiết dầu, lỗ chân lông to: Da vùng tổn thương thường bóng nhờn, dễ bít tắc lỗ chân lông. Bề mặt da của bạn có thể thô ráp, sần sùi.
• Sẩn viêm, mụn mủ hoặc mụn nang: Biểu hiện của phát ban mụn trứng cá có thể có các sẩn viêm (mụn đỏ không đầu) và mụn mủ (có đầu trắng chứa mủ) xuất hiện thành từng đám hoặc rải rác. Trường hợp nặng có thể có mụn nang dưới da, gây đau.
• Phát ban dạng mề đay hoặc viêm da tiếp xúc: Trong các trường hợp do dị ứng mỹ phẩm, thuốc hoặc ánh sáng, trên da của bạn có thể xuất hiện kèm phát ban mề đay, nổi đỏ thành mảng, ngứa nhiều. Một số trường hợp xuất hiện các mụn nước nhỏ hoặc bong vảy.
• Tăng sắc tố sau viêm hoặc sẹo: Sau khi tổn thương da lành, vùng da có thể để lại thâm, sạm hoặc sẹo lõm, sẹo lồi.

Phát ban mụn trứng cá có thể bị nhầm lẫn với nhiều bệnh lý da khác như viêm da cơ địa, viêm da tiết bã, nấm da, viêm nang lông dạng mụn,… Do đó, khi có các biểu hiện nghi ngờ bệnh, bạn nên thăm khám các bác sĩ Da liễu để được chẩn đoán đúng.

Phát ban mụn trứng cá có thể bị nhầm lẫn với nhiều bệnh lý da khác

4. Điều trị phát ban mụn trứng cá

Việc điều trị hiệu quả phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ tổn thương và cơ địa từng người. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến hiện nay:

4.1. Điều trị tại chỗ

Điều trị da cho người bị phát ban mụn trứng cá ở mức độ nhẹ và trung bình, các bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc bôi giúp kiểm soát dầu, tiêu viêm và làm thông thoáng lỗ chân lông như:

• Retinoids (như Tretinoin, Adapalene): Có tác dụng làm bong lớp sừng, ngăn chặn hình thành mụn đầu đen và mụn đầu trắng, đồng thời kích thích tái tạo tế bào da.
• Benzoyl Peroxide: Tác dụng tiêu diệt vi khuẩn Cutibacterium acnes, là tác nhân chính gây viêm nang lông tuyến bã, đồng thời giảm dầu và sừng hóa. Tuy nhiên, bạn cần chú ý khi bôi các sản phẩm chứa thành phần retinoids hoặc benzoyl peroxide có thể bị kích ứng hoặc bùng phát mụn nặng hơn trong thời gian đầu bôi thuốc, cần sự theo dõi của bác sĩ trong quá trình bôi. 
• Kháng sinh bôi ngoài da: Nếu có mụn viêm, mụn mủ, bác sĩ có thể kê đơn sử dụng kháng sinh nhằm kiểm soát nhiễm khuẩn.
• Acid Azelaic: Có tác dụng làm sáng da, kháng khuẩn và giảm viêm, phù hợp với người có làn da nhạy cảm.

4.2. Điều trị toàn thân

Các loại thuốc uống được bác sĩ chỉ định khi có tổn thương da lan rộng, mụn viêm nặng hoặc không đáp ứng với điều trị tại chỗ. Bao gồm:

• Kháng sinh đường uống: Tác dụng chống viêm và kháng khuẩn, thường dùng trong 6-12 tuần.
• Thuốc tránh thai phối hợp estrogen-progestin (ở nữ): Hữu ích trong trường hợp mụn do rối loạn nội tiết.
• Isotretinoin: Được bác sĩ chỉ định cho trường hợp mụn nặng, kháng trị. Tuy nhiên, thuốc cần kê đơn bác sĩ và khi sử dụng bạn cần theo dõi kỹ vì có nhiều tác dụng phụ (khô da, tăng men gan, rối loạn mỡ máu, dị tật thai nhi…).

4.3. Điều trị bằng ánh sáng và công nghệ cao

Một số trường hợp phát ban mụn trứng cá, bác sĩ có thể sử dụng công nghệ hỗ trợ để tăng hiệu quả điều trị và giảm viêm như:

• Liệu pháp ánh sáng xanh (Blue light therapy): Giúp tiêu diệt vi khuẩn C. acnes dưới da.
• Laser fractional CO2 hoặc IPL: Hỗ trợ làm giảm viêm, hạn chế sẹo và tăng sắc tố sau viêm.
• Lột da hóa học (chemical peel): Sử dụng acid salicylic hoặc glycolic để tẩy tế bào chết, thông thoáng lỗ chân lông và cải thiện mụn.

Liệu pháp ánh sáng xanh giúp tiêu diệt vi khuẩn C. acnes dưới da.

4.4. Chế độ chăm sóc da kết hợp chế độ ăn uống

Bên cạnh các thuốc điều trị, chế độ sinh hoạt, ăn uống là phần không thể thiếu trong điều trị phát ban mụn trứng cá, giúp ngăn ngừa tái phát và tăng hiệu quả điều trị. Bạn nên:

• Rửa mặt nhẹ nhàng 2 lần/ngày bằng sữa rửa mặt dịu nhẹ, không chứa cồn hoặc hương liệu.
• Bạn cần tránh chà xát hoặc nặn mụn vì có thể làm viêm nặng hơn hoặc để lại sẹo.
• Dưỡng ẩm đúng cách, tránh làm bít tắc lỗ chân lông. Tránh dùng mỹ phẩm không rõ nguồn gốc hoặc chứa corticoid, gây bùng phát phát ban dạng mụn.
• Chế độ ăn uống tăng cường rau xanh, trái cây tươi, thực phẩm giàu kẽm, vitamin A và E.
• Hạn chế đường và sữa bò vì có thể làm tăng nguy cơ mụn trứng cá.
• Ngủ đủ giấc, giảm stress vì có thể ảnh hưởng đến nội tiết và làm mụn nặng hơn.
• Uống đủ nước giúp đào thải độc tố và duy trì độ ẩm tự nhiên cho da.

Chăm sóc da là phần không thể thiếu trong điều trị phát ban mụn trứng cá, ngăn ngừa tái phát

Phát ban mụn trứng cá là một dạng tổn thương da phức tạp, không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn là dấu hiệu cảnh báo những bất ổn từ bên trong cơ thể. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và điều trị đúng cách sẽ giúp người bệnh kiểm soát tình trạng da hiệu quả hơn. Vì thế, bạn đừng ngần ngại đến gặp bác sĩ da liễu để được tư vấn khi thấy da có những biểu hiện bất thường.

Mọi thông tin cần tư vấn và đặt lịch khám Da liễu, bạn vui lòng liên hệ với Hệ thống Y tế MEDLATEC theo hotline 1900 56 56 56 để được hỗ trợ tốt nhất.