1. Sỏi gan là gì? 

Sỏi gan (còn gọi là sỏi trong gan hay sỏi đường mật trong gan) là tình trạng xuất hiện các viên sỏi nhỏ trong hệ thống ống dẫn mật bên trong gan. Đây là một dạng của bệnh sỏi mật, nhưng khác với sỏi túi mật hay sỏi ống mật chủ, sỏi gan nằm sâu trong nhu mô gan - nơi mà dịch mật được sản xuất và dẫn ra ngoài.

Sỏi gan là tình trạng xuất hiện các viên sỏi nhỏ trong gan  

Sỏi gan thường hình thành do sự lắng đọng của các thành phần trong dịch mật như bilirubin, cholesterol, muối mật... cùng với sự hiện diện của vi khuẩn, ký sinh trùng (đặc biệt là sán lá gan) hoặc do viêm nhiễm kéo dài gây cản trở dòng chảy của mật.

Sỏi gan có thể gặp ở nhiều đối tượng, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh hơn do các yếu tố liên quan đến môi trường sống, thói quen sinh hoạt, bệnh lý nền và cơ địa. 

2. Triệu chứng khi mắc sỏi gan 

Sỏi gan thường tiến triển âm thầm trong thời gian đầu và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh tiêu hóa thông thường. Tuy nhiên, khi sỏi gây tắc nghẽn hoặc nhiễm trùng đường mật, các triệu chứng trở nên rõ rệt và nghiêm trọng hơn. Dưới đây là các dấu hiệu thường gặp:

Đau hạ sườn phải

• Cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội, có thể lan lên vai phải hoặc ra sau lưng;
• Đau thường xuất hiện sau ăn, nhất là khi ăn nhiều dầu mỡ.

Đau hạ sườn phải là một trong những dấu hiệu mắc sỏi gan 

Sốt, ớn lạnh

• Là dấu hiệu của viêm đường mật do nhiễm trùng;
• Sốt có thể cao, kèm theo rét run và vã mồ hôi.

Vàng da, vàng mắt

• Do sỏi làm tắc dòng chảy của mật, dẫn đến tăng bilirubin trong máu;
• Có thể kèm nước tiểu sẫm màu và phân bạc màu.

Buồn nôn, chán ăn, đầy bụng

• Cảm giác đầy hơi, khó tiêu, ăn uống kém là dấu hiệu thường gặp;
• Dễ bị nhầm lẫn với rối loạn tiêu hóa thông thường.

Ngứa da

Do mật bị ứ đọng, muối mật thấm vào máu và kích thích các dây thần kinh dưới da.

Mệt mỏi, sút cân

• Gặp ở giai đoạn kéo dài hoặc biến chứng mạn tính;
• Có thể kèm theo rối loạn chức năng gan.

3. Phương pháp chẩn đoán sỏi gan 

Để chẩn đoán chính xác sỏi gan, bác sĩ sẽ kết hợp giữa khai thác triệu chứng lâm sàng, khám thực thể và sử dụng các phương tiện cận lâm sàng hiện đại. Dưới đây là những phương pháp thường được áp dụng:

Khám lâm sàng

• Đánh giá các dấu hiệu như: Đau hạ sườn phải, sốt, vàng da, gan to, ngứa da…;
• Hỏi bệnh sử: Tiền sử nhiễm ký sinh trùng, viêm đường mật, ăn đồ sống, phẫu thuật mật trước đó...

Xét nghiệm máu

• Men gan (AST, ALT, GGT): Có thể tăng nếu có viêm gan hoặc tắc mật;
• Bilirubin máu: Tăng trong trường hợp tắc mật gây vàng da;
• Bạch cầu: Tăng cao khi có nhiễm trùng đường mật;
• Xét nghiệm ký sinh trùng: Tìm trứng sán trong phân, hoặc sử dụng các kỹ thuật huyết thanh học (như ELISA) để phát hiện kháng thể chống sán lá gan.

Siêu âm ổ bụng

Là phương pháp phổ biến và dễ tiếp cận nhất có thể phát hiện sỏi trong gan, giãn đường mật trong gan, tổn thương gan kèm theo.

Siêu âm ổ bụng là kỹ thuật phổ biến trong chẩn đoán sỏi gan 

Chụp cộng hưởng từ mật tụy 

• Giúp quan sát rõ hệ thống đường mật trong và ngoài gan mà không cần tiêm thuốc cản quang;
• Độ nhạy cao trong việc phát hiện sỏi, tắc nghẽn hoặc dị dạng đường mật.

Chụp CT bụng

• Được sử dụng khi siêu âm không rõ hoặc nghi ngờ biến chứng như: áp xe gan, viêm đường mật nặng…;
• Phát hiện sỏi canxi hóa và tổn thương nhu mô gan.

Nội soi mật tụy ngược dòng 

• Vừa là phương pháp chẩn đoán, vừa có thể can thiệp điều trị (gắp sỏi, đặt stent dẫn lưu mật...);
• Thường được chỉ định khi sỏi đã xuống ống mật chủ hoặc gây biến chứng.

Siêu âm nội soi 

• Hữu ích trong một số trường hợp khó chẩn đoán bằng phương pháp thông thường;
• Độ chính xác cao hơn siêu âm bụng trong việc phát hiện sỏi nhỏ hoặc nằm tại các vị trí khó.

4. Điều trị sỏi gan 

Tùy vào vị trí, số lượng sỏi, tình trạng viêm nhiễm và sức khỏe tổng thể của người bệnh, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Các phương pháp điều trị sỏi gan hiện nay bao gồm: 

Điều trị nội khoa 

Áp dụng trong giai đoạn đầu hoặc sỏi nhỏ, chưa gây biến chứng, cụ thể: 

• Thuốc kháng sinh: Dùng khi có nhiễm trùng đường mật;
• Thuốc trị ký sinh trùng: Nếu có nhiễm sán lá gan - nguyên nhân phổ biến gây sỏi;
• Thuốc lợi mật, tan sỏi: Một số thuốc lợi mật có thể được sử dụng hỗ trợ giảm ứ mật. Tuy nhiên, các thuốc tan sỏi như ursodeoxycholic acid thường không hiệu quả với sỏi gan, đặc biệt khi sỏi liên quan đến ký sinh trùng hoặc viêm đường mật.

Các trường hợp sỏi gan với kích thước nhỏ có thể được chỉ định sử dụng thuốc 

Nội soi mật tụy ngược dòng 

• Bác sĩ đưa ống nội soi qua đường tiêu hóa để tiếp cận ống mật, gắp sỏi hoặc đặt ống dẫn lưu;
• Hiệu quả cao nếu sỏi đã rơi xuống ống mật chủ hoặc gần ngã ba đường mật;
• Ít xâm lấn hơn mổ hở, thời gian hồi phục nhanh.

Nội soi đường mật qua da 

• Bác sĩ chọc kim xuyên qua da vào đường mật để dẫn lưu mật hoặc tán sỏi;
• Thường dùng cho sỏi gan nằm sâu, khó tiếp cận bằng các phương pháp khác. 

Phẫu thuật 

Chỉ định khi sỏi lớn, nhiều viên, gây tắc nghẽn nghiêm trọng hoặc tái phát nhiều lần.

Tán sỏi bằng sóng hoặc laser

• Áp dụng kết hợp trong các thủ thuật nội soi;
• Sử dụng sóng xung kích hoặc laser để phá vụn sỏi trước khi gắp ra ngoài;
• Giúp điều trị sỏi to, cứng hoặc nằm ở vị trí khó tiếp cận.

Theo dõi định kỳ và thay đổi lối sống

• Với người chưa có chỉ định can thiệp, cần theo dõi siêu âm định kỳ;
• Ăn chín, uống sôi, hạn chế đồ sống, tránh nhiễm sán;
• Duy trì chế độ ăn ít chất béo, giàu chất xơ, hạn chế đường và đồ chiên rán;
• Kiểm tra ký sinh trùng định kỳ nếu sống ở vùng có nguy cơ.

Việc điều trị sỏi gan cần cá nhân hóa theo từng trường hợp cụ thể. Mục tiêu không chỉ là loại bỏ sỏi, mà còn là ngăn ngừa tái phát và biến chứng nguy hiểm như viêm đường mật, áp xe gan hay xơ gan. Do đó, người bệnh nên khám sớm tại các cơ sở y tế uy tín và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ.

Trên đây là toàn bộ thông tin bạn đọc cần nắm bắt về tình trạng sỏi gan. Nếu có thêm thắc mắc cần giải đáp hoặc nhu cầu kiểm tra, thăm khám sức khỏe, bạn đọc có thể liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.