1. Tế bào gốc là như thế nào, gồm những loại gì?

1.1. Thế nào là tế bào gốc?

Vai trò của tế bào gốc

Tất cả động vật có vú được sinh ra đều nhờ có sự kết hợp của hai tế bào là trứng và tinh trùng để tạo thành dạng tế bào đơn nhất mang tên là hợp tử. Theo thời gian, hợp tử phân chia theo cấp số nhân để tạo thành những tế bào chuyên biệt đồng thời hình thành các hệ thống và cơ quan, cấu thành mô của sinh vật mới.

Tế bào gốc là loại tế bào chưa trưởng thành, có khả năng biến đổi thành một tế bào gốc mới hoặc các loại tế bào khác khi cơ thể cần. Thông qua quá trình phân chia không giới hạn, đa số các tế bào gốc sẽ tự làm mới bản thân. Đây chính là lý do khiến cho tế bào gốc trở thành một phương thức chữa trị mới đối với những tổn thương của cơ thể người.

1.2. Phân loại tế bào gốc

Tế bào gốc gồm các loại sau:

- Tế bào gốc phôi

Đây là những tế bào xuất phát từ phôi đã phát triển thành trứng được thụ tinh trong ống nghiệm. Nó được thu hoạch trong 4 - 5 ngày tính từ ngày thụ tinh. Tế bào gốc phôi có khả năng sinh sản vô hạn và tính toàn năng. Điều này có nghĩa là nó có thể trở thành mọi tế bào ở bên trong cơ thể.

- Tế bào gốc máu cuống rốn

Loại tế bào gốc này được thu thập ở dây rốn trẻ sơ sinh sau khi trẻ chào đời. Nguồn máu cuống rốn của trẻ sơ sinh có chất lượng đặc biệt, khá hoàn hảo và không hề bị nhiễm trùng. Điều đáng nói hơn nữa là nó có khả năng biến đổi thành nhiều loại tế bào khác nhau ở trong cơ thể, thường xuyên tự phân chia và đổi mới.

Quá trình thu thập tế bào gốc máu cuống rốn vô cùng đơn giản và nhanh chóng, không cần phải tiếp xúc với trẻ và cũng không gây ra bất kỳ sự nguy hiểm hay đau đớn nào cho cả mẹ và bé. Máu cuống rốn là loại máu còn tồn dư ở trong cuống rốn và nhau thai, thường bị bỏ đi cùng dây rốn và nhau thai nhưng chỉ cần lấy khoảng 100ml máu để lưu trữ thì khi cần có thể dùng để cấy ghép điều trị các bệnh nặng.

- Tế bào gốc trưởng thành

Dạng tế bào gốc này thường tìm thấy ở máu ngoại vi và tủy xương, là tế bào chưa biệt hóa, có khả năng tự đổi mới vô thời hạn và tự biệt hóa để tạo ra những tế bào chuyên biệt của cơ quan hoặc mô. Tế bào gốc trưởng thành đóng vai trò duy trì và sửa chữa mô mà chúng tìm thấy. Chính vì thế mà nó có ý nghĩa rất quan trọng đối với điều trị bệnh lý hệ miễn dịch, cơ quan, mô và máu.

Tế bào gốc máu cuống rốn có vai trò rất lớn trong điều trị những ca bệnh nặng

- Tế bào gốc tủy xương

Đây là những tế bào gốc nằm trong tủy xương, thường xuyên tạo ra tế bào máu cho cơ thể, là một phần không thể thiếu của hệ miễn dịch. Tủy xương gồm:

+ Tủy đỏ: giàu tế bào gốc tạo máu có khả năng biệt hóa, tự phân chia và tạo ra các tế bào máu mới. Các tế bào máu mới ấy lại di chuyển qua thành nội mạch để đi ra bên ngoài tủy xương rồi nhập chung vào hệ thống tuần hoàn. Vì thế mà tủy đỏ giúp tạo ra tế bào máu cho cơ thể. Theo thời gian, tủy đỏ sẽ dần bị thay thế bởi tủy vàng nên tỷ lệ của nó sẽ giảm đi theo độ tuổi.

+ Tủy vàng: chứa nhiều mô liên kết và tế bào mỡ, là nguồn dự trữ chất béo, giúp duy trì và nuôi dưỡng hoạt động của xương. Nó chính là tế bào gốc trung mô có khả năng biệt hóa thành những tế bào khác nhau như cơ, xương, mỡ, sụn, thần kinh,… Ở một số tình huống đặc biệt, nó có thể chuyển thành tủy đỏ.

2. Tế bào gốc và những ứng dụng trong y học

2.1. Vai trò của tế bào gốc đối với y học

Hiện nay tế bào gốc đã và đang được nghiên cứu đưa vào cấy ghép để mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho y học, như:

- Giúp làm tăng hiểu biết về cơ chế của bệnh lý

Khi xem tế bào gốc trưởng thành có trong cơ tim, xương, mô, cơ quan, dây thần kinh, các nhà nghiên cứu sẽ hiểu rõ hơn về các những bệnh lý liên quan cùng tình trạng phát triển của bệnh.

Tế bào gốc máu cuống rốn được lấy rất dễ dàng, không gây đau đớn cho bé

- Tạo ra tế bào khỏe mạnh thay thế cho tế bào mắc bệnh

Có thể phát triển tế bào gốc thành những loại tế bào cụ thể như: thần kinh, máu, cơ tim,... và đem chúng sử dụng với mục đích sửa chữa và tái tạo mô hư hỏng hay bị bệnh trong cơ thể con người. Theo đó, nhóm người được hưởng nhiều lợi ích nhất từ liệu pháp tế bào gốc là người mắc các bệnh: đột quỵ, tim, viêm xương khớp, ung thư, bỏng, xơ cứng teo một bên cơ, tiểu đường tuýp 1, Parkinson, bị chấn thương cột sống, Alzheimer,...

- Thử nghiệm hiệu quả cùng độ an toàn của một số loại thuốc

Trước khi đem thử nghiệm thuốc ở người, có thể dùng một số tế bào gốc để kiểm tra chất lượng và độ an toàn của thuốc. Ví dụ như: dùng tế bào thần kinh để thử nghiệm thuốc cho người mắc bệnh thần kinh. Thông qua xét nghiệm, các nhà nghiên cứu sẽ thấy được loại thuốc mới thử nghiệm có gây ra ảnh hưởng nào đến tế bào không, có làm tổn hại cho tế bào không,...

2.2. Những ứng dụng của tế bào gốc vào lĩnh vực trị liệu bệnh

Ngày nay, phương pháp cấy ghép tế bào gốc đã được các bác sĩ thực hiện tương đối thành công. Theo đó, các tế bào gốc sẽ thay thế cho tế bào bị tổn thương do bệnh, hóa trị hoặc giúp chống lại một số bệnh về máu, bệnh ung thư. Những ca cấy ghép này thường dùng tế bào gốc máu cuống rốn hoặc tế bào gốc trưởng thành.

Mong rằng những chia sẻ từ bài viết trên đây đã giúp bạn đọc hiểu hơn về tế bào gốc và vai trò của nó đối với sự phát triển của y học nói chung và quá trình điều trị bệnh lý nói riêng. Nếu còn thắc mắc nào khác về vấn đề này, bạn đọc có thể chia sẻ qua tổng đài 1900 56 56 56, đội ngũ chuyên gia y tế của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC luôn sẵn lòng giải đáp cặn kẽ về chủ đề mà bạn quan tâm.