1. Trẻ bị nổi đốm nâu trên da là tình trạng gì?

Da của trẻ em vốn mỏng manh, nhạy cảm hơn nhiều so với người lớn, do đó dễ xuất hiện các dấu hiệu bất thường như mẩn đỏ, phát ban hoặc nổi đốm nâu trên da. Tình trạng này là khi trên bề mặt da của trẻ xuất hiện những vùng da sẫm màu hoặc đốm nâu nhạt đến đậm, có thể rải rác hoặc tập trung thành mảng nhỏ.

Các đốm nâu này thường không gây đau, ngứa hoặc khó chịu, nhưng đôi khi có thể kèm theo bong tróc, khô da hoặc sần sùi nhẹ tùy theo nguyên nhân. Màu sắc của đốm nâu có thể dao động từ vàng nhạt, nâu sáng cho đến nâu sẫm hoặc gần đen, xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể như mặt, tay, cổ, lưng, ngực hoặc chân tay.

Đối với phần lớn trường hợp, nổi đốm nâu ở trẻ là hiện tượng lành tính, có thể liên quan đến sắc tố da, vết bớt bẩm sinh hoặc phản ứng sau viêm. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý về da hoặc rối loạn chuyển hóa sắc tố mà cha mẹ không nên chủ quan.

Đa phần tình trạng trẻ bị nổi đốm nâu trên da là lành tính 

Lời khuyên cho các bậc phụ huynh là nên đưa trẻ đi khám ngay khi con có những triệu chứng bất thường, bao gồm biểu hiện trẻ bị nổi đốm nâu trên da. Việc xác định đúng nguyên nhân là yếu tố then chốt giúp bác sĩ đưa ra hướng xử lý phù hợp, tránh để lại sẹo thâm hoặc ảnh hưởng đến thẩm mỹ về sau của trẻ.

2. Nguyên nhân khiến trẻ bị nổi đốm nâu trên da

Tình trạng trẻ bị nổi đốm nâu trên da có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, cụ thể như sau:

Rối loạn sắc tố bẩm sinh hoặc yếu tố di truyền

Một số trẻ có thể xuất hiện các đốm nâu hoặc mảng da sẫm màu ngay từ khi mới sinh hoặc trong vài tháng đầu đời. Đây thường là biểu hiện của tăng sắc tố bẩm sinh, do sự phân bố melanin (sắc tố tạo màu da) không đồng đều tại lớp biểu bì. Các đốm nâu này thường có hình tròn hoặc bầu dục, màu nâu nhạt đến nâu sẫm, bề mặt phẳng, không đau và không ngứa, tuy nhiên cha mẹ nên theo dõi nếu số lượng đốm tăng nhanh hoặc lan rộng.

Viêm da hoặc tổn thương ngoài da

Những tác động gây viêm trên da trẻ như chàm, viêm da tiếp xúc, côn trùng đốt, trầy xước, hay các bệnh lý như thủy đậu, sởi… đều có thể để lại vết thâm nâu sau viêm. Đây là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi vùng da bị tổn thương kích thích tế bào sắc tố sản sinh melanin để bảo vệ và có thể tồn tại dai dẳng, kéo dài từ nhiều tuần đến vài tháng sau khi tổn thương ban đầu đã lành

Tác động của tia UV

Ánh nắng mặt trời là nguyên nhân phổ biến khiến trẻ bị nổi đốm nâu trên da. Tia cực tím kích thích tế bào sản sinh melanin, làm da sạm và không đều màu, nhất là ở vùng tiếp xúc thường xuyên như mặt, cổ, tay. Cha mẹ nên bảo vệ da trẻ bằng quần áo chống nắng, mũ rộng vành và kem chống nắng phù hợp khi ra ngoài.

Tác động của tia UV cũng là một trong những nguyên nhân khiến trẻ bị nổi đốm nâu trên da

Tác dụng phụ của thuốc hoặc hóa chất

Một số thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm hoặc sản phẩm chứa kim loại nặng có thể gây tăng sắc tố da. Ngoài ra, mỹ phẩm, sữa tắm hoặc kem bôi không phù hợp cũng có thể làm rối loạn quá trình tạo sắc tố, khiến da trẻ xuất hiện các đốm nâu không đều màu.

Rối loạn nội tiết hoặc thiếu hụt dinh dưỡng

Dù hiếm gặp ở trẻ nhỏ, nhưng thiếu vitamin A, C, E, B12 hoặc rối loạn tuyến giáp cũng có thể gây biến đổi sắc tố da, dẫn đến các mảng nâu sậm hoặc da không đều màu. Trường hợp này cần được bác sĩ kiểm tra và xét nghiệm để xác định chính xác nguyên nhân.

3. Cách xử lý khi trẻ bị nổi đốm nâu trên da

Bên cạnh hiểu rõ nguyên nhân khiến trẻ bị nổi đốm nâu trên da, cha mẹ cũng cần biết cách xử lý khi trẻ gặp phải tình trạng này:

Bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời

Ánh nắng là yếu tố có thể làm tăng sắc tố và khiến đốm nâu đậm màu hơn. Vì vậy, cha mẹ cần tạo thói quen bảo vệ da cho trẻ khi ra ngoài bằng cách:

• Cho trẻ thoa kem chống nắng phổ rộng SPF từ 30 trở lên (dành riêng cho trẻ em);
• Mặc quần áo dài tay, đội mũ rộng vành, đeo kính râm để che chắn các vùng da nhạy cảm;
• Hạn chế để trẻ tiếp xúc trực tiếp với nắng trong khoảng 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, khi cường độ tia cực tím cao nhất.

Sử dụng sản phẩm chăm sóc da dịu nhẹ

Làn da trẻ vốn mỏng và dễ kích ứng, vì vậy cha mẹ nên chọn các sản phẩm làm sạch và dưỡng ẩm có thành phần lành tính, không chứa cồn, hương liệu hay chất tẩy mạnh. Nên dùng sữa tắm pH trung tính, kem dưỡng ẩm có chứa ceramide, glycerin hoặc chiết xuất yến mạch để duy trì hàng rào bảo vệ da. 

Tránh tự ý bôi thuốc hoặc kem làm sáng da khi chưa có chỉ định của bác sĩ, vì một số thành phần có thể khiến da yếu hơn hoặc làm đốm nâu lan rộng. Các phương pháp điều trị chuyên sâu như laser hoặc peel da chỉ nên thực hiện tại cơ sở y khoa uy tín và theo hướng dẫn của bác sĩ da liễu.

Theo dõi diễn biến của đốm nâu

Phụ huynh cần quan sát thường xuyên tình trạng da của trẻ:

• Ghi nhận số lượng, vị trí, màu sắc và kích thước của các đốm nâu;
• Theo dõi xem có xuất hiện thêm triệu chứng ngứa, khô, đau rát hoặc bong tróc da hay không;
• Nếu nhận thấy đốm nâu lan rộng, sậm màu hơn hoặc tăng nhanh về số lượng, nên đưa trẻ đi khám sớm để được chẩn đoán nguyên nhân và điều trị phù hợp.

Cha mẹ cần theo dõi chặt chẽ diễn biến của đốm nâu trên da của trẻ 

Tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa

Trong trường hợp trẻ có từ 6 đốm nâu trở lên và kèm theo những biểu hiện như nốt Lisch ở mống mắt, có u sợi thần kinh dưới da, cha mẹ cần cho trẻ khám sớm tại chuyên khoa da liễu hoặc thần kinh nhi.

Đây có thể là dấu hiệu của hội chứng u sợi thần kinh type 1 (NF1) - một bệnh di truyền cần được phát hiện và theo dõi lâu dài. Bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng, chỉ định xét nghiệm di truyền hoặc chẩn đoán hình ảnh nếu cần thiết để xác định chính xác tình trạng. Việc phát hiện sớm giúp kiểm soát bệnh tốt hơn và hạn chế các biến chứng về sau.

Hy vọng rằng những thông tin được trình bày trên đây đã giúp cha mẹ hiểu rõ được nguyên nhân và hướng xử trí khi trẻ bị nổi đốm nâu trên da. Nếu có thêm thắc mắc cần giải đáp hoặc nhu cầu thăm khám sức khỏe của trẻ, cha mẹ vui lòng liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.