1. Nguyên nhân phổ biến gây ho ở trẻ không kèm sốt

Ho là phản xạ tự nhiên của cơ thể nhằm tống xuất các tác nhân gây kích thích ra khỏi đường hô hấp. Tình trạng này có thể xuất phát từ một số nguyên nhân dưới đây: 

Nhiễm virus đường hô hấp trên

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Trẻ có thể bị cảm lạnh, viêm họng, viêm mũi họng do virus, gây ho khan hoặc ho có đờm nhẹ nhưng không sốt hoặc chỉ sốt rất nhẹ. Trong các trường hợp này, kháng sinh hoàn toàn không có tác dụng vì thuốc chỉ tiêu diệt vi khuẩn, không tiêu diệt virus. Ho thường tự cải thiện sau vài ngày nếu được chăm sóc đúng cách.

Ho do dị ứng

Dị ứng thời tiết, phấn hoa, bụi mịn, lông thú cưng hoặc khói thuốc lá có thể khiến trẻ bị ho kéo dài, ho khan, đặc biệt về đêm hoặc sáng sớm. Ho do dị ứng thường không kèm sốt, không mệt nhiều, nhưng có thể đi kèm hắt hơi, ngứa mũi, chảy nước mũi trong. Trường hợp này cần tránh tác nhân dị ứng và có thể dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ, không cần kháng sinh.

Tình trạng dị ứng có thể là nguyên nhân khiến trẻ ho không kèm theo sốt

Ho do viêm đường hô hấp trên

Khi trẻ bị viêm mũi hoặc viêm xoang nhẹ, dịch nhầy chảy xuống họng có thể kích thích phản xạ ho, nhất là khi nằm ngủ. Trẻ thường ho dai dẳng nhưng không sốt, ăn uống sinh hoạt gần như bình thường. Đây là nguyên nhân hay gặp nhưng dễ bị nhầm là viêm phế quản, dẫn đến việc dùng kháng sinh không cần thiết.

Ho do không khí khô, lạnh hoặc ô nhiễm

Thời tiết hanh khô, không khí lạnh hoặc môi trường ô nhiễm khiến niêm mạc đường hô hấp của trẻ bị kích ứng, gây ho. Tình trạng này thường xảy ra vào mùa đông hoặc khi trẻ ở trong phòng điều hòa nhiều giờ liên tục.

Ho do trào ngược dạ dày - thực quản

Một số trẻ, đặc biệt là trẻ nhỏ, có thể ho kéo dài do trào ngược axit dạ dày lên thực quản, gây kích thích cổ họng. Trẻ thường ho nhiều sau ăn hoặc khi nằm, không sốt, không có dấu hiệu nhiễm trùng hô hấp rõ ràng.

2. Trẻ ho không sốt có nên uống kháng sinh không?

Ho là một phản xạ tự nhiên của cơ thể giúp làm sạch đường hô hấp. Ở trẻ nhỏ, tình trạng ho không sốt xảy ra khá phổ biến và khiến nhiều phụ huynh lo lắng, đặc biệt là băn khoăn trẻ ho không sốt có nên uống kháng sinh không. Thực tế, câu trả lời trong đa số trường hợp là không.

Kháng sinh chỉ có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn, hoàn toàn không hiệu quả với virus - nguyên nhân phổ biến nhất ở trẻ em. Phần lớn các trường hợp trẻ ho không sốt xuất phát từ cảm lạnh thông thường, viêm đường hô hấp trên do virus, dị ứng, thay đổi thời tiết, khói bụi hoặc trào ngược dạ dày - thực quản. Những tình trạng này không cần và không nên dùng kháng sinh.

Việc tự ý cho trẻ uống kháng sinh khi không có chỉ định của bác sĩ không những không giúp trẻ nhanh khỏi mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Lạm dụng kháng sinh có thể gây rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, dị ứng thuốc, làm suy giảm hệ miễn dịch và đặc biệt là tăng nguy cơ kháng kháng sinh khiến việc điều trị các bệnh nhiễm khuẩn sau này trở nên khó khăn hơn.

Trẻ có thể gặp phải nhiều hệ lụy sức khỏe nếu sử dụng kháng sinh không đúng chỉ định 

Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp, trẻ ho không sốt vẫn có thể liên quan đến nhiễm khuẩn, chẳng hạn như viêm phế quản do vi khuẩn hoặc viêm phổi giai đoạn sớm. Khi đó, bác sĩ sẽ dựa trên thăm khám lâm sàng, xét nghiệm cần thiết và các dấu hiệu đi kèm như ho kéo dài, ho đờm đặc, khò khè, mệt mỏi, ăn uống kém… để chỉ định kháng sinh phù hợp. Điều quan trọng là kháng sinh chỉ được dùng khi có chỉ định y khoa rõ ràng.

3. Cách chăm sóc trẻ ho không sốt an toàn tại nhà

Khi trẻ ho nhưng không kèm sốt, đa phần đây là tình trạng nhẹ và có thể cải thiện nếu được chăm sóc đúng cách tại nhà. Việc chăm sóc phù hợp không chỉ giúp trẻ dễ chịu hơn mà còn hạn chế nguy cơ bệnh tiến triển nặng hoặc phải dùng thuốc không cần thiết.

Giữ ấm và tạo môi trường sống phù hợp

Cha mẹ cần giữ ấm cổ, ngực và bàn chân cho trẻ, đặc biệt khi thời tiết thay đổi hoặc ban đêm. Phòng ngủ nên thoáng khí, tránh gió lùa nhưng không quá kín. Độ ẩm không khí lý tưởng từ 50 - 60% giúp làm dịu niêm mạc đường hô hấp, hạn chế kích thích gây ho. Tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá, bụi bẩn, lông thú cưng hoặc mùi hóa chất nồng.

Bổ sung đủ nước cho trẻ

Uống đủ nước giúp làm loãng dịch tiết đường hô hấp, giảm cảm giác khô rát họng và hỗ trợ làm dịu cơn ho. Với trẻ nhỏ, có thể cho uống nước ấm từng ngụm nhỏ, sữa ấm hoặc nước canh. Trẻ lớn hơn có thể dùng thêm nước trái cây loãng, nước ấm pha mật ong (chỉ áp dụng cho trẻ trên 1 tuổi).

Vệ sinh mũi họng đúng cách

Ho ở trẻ không sốt thường liên quan đến tình trạng chảy dịch mũi sau hoặc viêm mũi nhẹ. Cha mẹ nên nhỏ hoặc rửa mũi cho trẻ bằng dung dịch nước muối sinh lý 0,9% mỗi ngày 1 - 2 lần để làm sạch dịch nhầy và vi khuẩn. Việc này giúp trẻ thở dễ hơn và giảm kích thích gây ho, đặc biệt vào ban đêm.

Cha mẹ nên vệ sinh mũi họng đúng cách cho trẻ để hạn chế tình trạng ho 

Điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý

Nên cho trẻ ăn thức ăn mềm, dễ tiêu, ấm nóng; hạn chế đồ lạnh, đồ ngọt, thức ăn nhiều dầu mỡ vì có thể làm tăng tiết đờm. Tăng cường rau xanh, trái cây giàu vitamin C để hỗ trợ sức đề kháng tự nhiên. Không ép trẻ ăn khi đang mệt hoặc ho nhiều, thay vào đó chia nhỏ bữa ăn.

Qua những phân tích trên, có thể thấy rằng trẻ ho không sốt có nên uống kháng sinh là câu hỏi mà câu trả lời trong đa số trường hợp là không. Thay vì tự ý dùng thuốc, cha mẹ cần theo dõi sát các triệu chứng của trẻ, áp dụng các biện pháp chăm sóc an toàn và đưa trẻ đi khám khi ho kéo dài, ho nặng dần hoặc xuất hiện các dấu hiệu bất thường. Nếu cha mẹ có nhu cầu tư vấn hoặc thăm khám sức khỏe cho trẻ, vui lòng liên hệ tới MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.