1. Tìm hiểu về thục địa và các phương pháp bào chế

Nhiều người hiểu lầm thục địa là tên một loại cây nhưng thực chất không phải vậy. Đây là một loại thảo dược được bào chế tử phần rễ của cây địa hoàng. Loại cây này thường sống ở những vùng mát mẻ. Cây địa hoàng rất phổ biến ở Trung Quốc. Tại Việt Nam, loại cây này thường sống ở các tỉnh phía bắc. 

Thục địa được bào chế từ cây địa hoàng

Rễ cây phát triển rất mạnh và hình thành những củ to. Trung bình mỗi cây có khoảng 5 đến 7 củ. Một số thành phần có trong rễ địa hoàng có thể kể đến như catalpol, , các carbohydrate, rehmaniosid A, B, C, D,...

Có rất nhiều cách bào chế thục địa, nhưng 2 cách dưới đây được cho là phổ biến nhất: 

- Cách 1: Khi rễ hay chính là củ của cây địa hoàng đạt mức tiêu chuẩn, có thể thu hoạch và rửa sạch. Sau đó để ráo và xếp vào thùng. Nên xếp củ to bên dưới và củ nhỏ bên trên. 

Tiếp đó, tiến hành đổ rượu vào thùng. Cứ khoảng 90kg củ địa hoàng thì bạn cần ngâm vào thùng với 10 lít rượu. Sau đó, đun sôi. Khi thùng đã sôi thì cho lửa nhỏ lại. Tiếp tục đun trong vòng từ 6 đến 8 tiếng cho đến khi cạn là được. Lưu ý, trong khi đun, cứ sau khoảng 1 tiếng, lại múc rượu từ đáy nói để tưới lên củ địa hoàng để củ được thấm đều. 

Củ địa hoàng sau khi được đun 8 tiếng sẽ cho ra phơi trong vòng 3 ngày. Tiếp đó, lấy củ đun với nước gừng. Cách làm nước gừng như sau: Dùng khoảng 2kg gừng đem rửa sạch và giã gừng thật nhỏ, sau đó hòa với nước và lọc bỏ phần gừng, chỉ lấy nước. Sau khi đã dùng củ địa hoàng với nước gừng, mang ra phơi. Tiếp tục lặp lại công đoạn nấu nước gừng cho đến khi thấy củ địa hoàng đổi sang màu đen nhánh nghĩa là đã hoàn thành việc bào chế thục địa. 

Khi thực hiện cần tuân thủ đúng theo tỉ lệ và thời gian quy định. Không nóng vội, cần thực hiện đúng quy trình để đạt được công dụng như mong muốn.

- Cách 2:

Trước hết, cần chuẩn bị 10kg gừng mang đi rửa sạch, sau đó tiến hành xay gừng ướt. Chuẩn bị thêm 1.5kg sa nhân. Cũng tiến hành xay nhỏ và bỏ vào nồi để nấu chung gừng với sa nhân, cần cho thêm nước. Sau khi nước sôi, cho nhỏ lửa và đun trong khoảng 1 giờ và thu lại dịch chiết. 

Tiếp theo cho khoảng 10kg củ địa hoàng vào dịch chiết vừa thu được cùng với 22.5 lít rượu và ủ trong khoảng 2 giờ. Cần đảm bảo củ địa hoàng cần ngập nước. Nếu chưa ngập thì cần cho thêm nước. Sau khi ngâm xong, thực hiện nấu hỗn hợp này trong khoảng 3 ngày. Mỗi ngày để hỗn hợp sôi âm ỉ trong vòng 6 giờ. Trong quá trình đun, nếu thấy nước cạn thì lại cho thêm nước, sao cho phần củ địa hoàng phải đảm bảo ngập từ 2 đến 3cm. 

Khi đã hoàn tất 3 ngày đun sôi, bước sang ngày thứ 4, bỏ dung dịch đã nấu rồi tiếp tục trộn củ địa hoàng với khoảng 22.5 lít rượu và ngâm trong 2 giờ. Khi đã ngâm xong, sẽ đổ thêm nước cho củ địa hoàng ngập nước và tiếp tục đun trong khoảng 6 giờ. 

Thục địa có kích thước không đều nhau và có màu đen bóng

Sang ngày thứ 5, vẫn tiếp tục nấu nhưng cần phải tính toán để điều chỉnh lại lượng nước sao cho sau khi đun âm ỉ, nước sẽ cạn chỉ còn 9 đến 10 lít. Sau đó, đem củ địa hoàng đi sấy.

Sau khi bào chế với nhiều giai đoạn rất kỳ công, thành phẩm đạt được là khối dày, có kích thước không đều nhau và có màu đen bóng. Bào chế theo đúng kỹ thuật thì thục địa sẽ có thể phát huy công dụng tối đa. 

2. Công dụng của thục địa

- Trong Y học cổ truyền: Thục địa có công dụng bổ máu, bổ thận tráng dương. Đây là vị thuốc không thể thiếu trong nhiều bài thuốc quan trọng để trị một số bệnh lý như bệnh cao huyết áp, tình trạng suy nhược cơ thể, hạ đường huyết, chống viêm,... Khi dùng thục địa ngâm rượu trong vòng 10 ngày, có tác dụng bổ thận tráng tinh, rất hiệu quả. Đối với nữ giới, loại thuốc này giúp bổ máu, đặc biệt phù hợp với những chị em vừa trải qua thời kỳ sinh nở hoặc vào đang trong những “ngày đèn đỏ”.

Thục địa có thể phòng ngừa loãng xương

- Trong y học hiện đại: Một số nghiên cứu khoa học đã chỉ ra một số công dụng của thục địa như sau: 

+ Ngăn ngừa loãng xương, nhất là đối với những phụ nữ đang trong thời kỳ mãn kinh hoặc những trường hợp mắc bệnh loãng xương do tuổi già.

+ Thục địa có tác dụng chống viêm rất tốt. 

+ Giúp tăng cường hệ miễn dịch. 

+ Ổn định đường huyết.

3. Những lưu ý khi sử dụng thục địa

Có thể nói rằng, thục địa là bài thuốc quý và có công dụng rất tốt trong điều trị nhiều loại bệnh lý. Tuy nhiên, nếu sử dụng không đúng cách, loại thuốc này không những không phát huy được tác dụng mà còn gây ra những hậu quả sức khỏe nghiêm trọng. Vì thế cần lưu ý những điều sau: 

Người bị tiêu chảy không nên dùng thục địa

- Không dùng thục địa cho người đang mắc phải các bệnh lý về tiêu hóa như tình trạng đau bụng hay tiêu chảy. 

- Không kết hợp thục địa với một số loại thuốc khác như bối mẫu, tam bạch, la bặc, cửu bạch,...

- Quá trình bảo quản thục địa cũng cần phải rất thận trọng: Nên bảo quản trong bình kín để tránh sâu bọ hay mối mọt có thể làm ảnh hưởng đến chất lượng của thuốc.

- Khi mua thục địa, nên mua ở những nơi uy tín để được sử dụng sản phẩm chất lượng nhất. 

Bài viết trên đây chỉ mang tính tham khảo. Trước khi sử dụng bạn nên nhờ đến sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa. Mọi thắc mắc, xin vui lòng liên hệ đến tổng đài 1900 56 56 56 của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC tư vấn cụ thể hơn.