1. Vi khuẩn lao Mycobacterium Tuberculosis là gì?

Mycobacterium Tuberculosis là một trực khuẩn dài từ 3 - 5 μm, hai đầu tròn, không có lông và có đặc điểm là kháng cồn kháng acid (không bị cồn và acid làm mất màu đỏ của thuốc nhuộm Fuchsin). Khả năng tồn tại trong điều kiện tự nhiên của Vi khuẩn trong khoảng 3 - 4 tháng.

Hình 1: Vi khuẩn lao Mycobacterium Tuberculosis.

Ở nhiệt độ 42 độ C vi khuẩn lao có thể ngừng phát triển, ở 100 độ C vi khuẩn sẽ chết sau 10 phút và bị tiêu diệt bởi cồn 90 độ.

Mycobacterium Tuberculosis chính là nguyên nhân gây ra bệnh lao phổi. Ngoài các triệu chứng lâm sàng đặc trưng, việc chẩn đoán lao phổi chính xác nhất đó là dựa vào các xét nghiệm phát hiện vi khuẩn lao trong mẫu bệnh phẩm đờm, dịch rửa phế quản.

2. Khả năng gây bệnh lao của vi khuẩn Mycobacterium Tuberculosis

Vi khuẩn lao xâm nhập vào cơ thể thông qua đường hô hấp, người lành bị lây nhiễm vi khuẩn khi tiếp xúc với người bệnh ho, hắt hơi, khạc nhổ nước bọt, đờm, dịch tiết. Do đó khả năng lây nhiễm bệnh trong cộng đồng là rất lớn.

Khả năng mắc bệnh và mức độ nặng nhẹ còn phụ thuộc vào độc tố của vi khuẩn cũng như hệ miễn dịch của người đó. Thông thường bệnh lao sẽ trải qua 2 giai đoạn:

- Lao sơ nhiễm: đây là giai đoạn vi khuẩn lao mới bắt đầu xâm nhập lần đầu tiên vào cơ thể. Sau khoảng 2 - 4 tuần xuất hiện các tổn thương dạng hạt và hạt lao điển hình được hình thành. Vi khuẩn khi đó bắt đầu đi đến các mạch máu và các cơ quan của cơ thể.

- Lao bệnh: những ổ bệnh của lao sơ nhiễm sẽ tái phát trở lại và gây bệnh lao mắc phải ở người. Vi khuẩn lao phân tán và gây ra các biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe.

Người mắc bệnh lao thường có các triệu chứng lâm sàng đặc trưng như ho khan kéo dài, ho có đờm, ho ra máu, thường xuyên cảm thấy đau ngực, khó thở, vã mồ hôi vào ban đêm, cơ thể mệt mỏi, chán ăn và sút cân.

Hình 2: Ho kéo dài là một biểu hiện của lao phổi.

3. Các xét nghiệm chẩn đoán vi khuẩn lao Mycobacterium Tuberculosis

Hiện nay có nhiều phương pháp xét nghiệm để chẩn đoán vi khuẩn lao Mycobacterium Tuberculosis, trong đó một số xét nghiệm phổ biến và có giá trị cao như:

Xét nghiệm nhuộm soi tìm AFB

Bệnh phẩm đờm sẽ được tiến hành nhuộm Ziehl Neelsen để phát hiện trực khuẩn kháng cồn kháng acid (AFB) - dựa vào tính chất vách có lớp sáp dày của Mycobacterium Tuberculosis. Tuy nhiên do đó phương pháp này cũng có những ưu nhược điểm như:

Ưu điểm: đơn giản, dễ thực hiện và chi phí thấp.

Nhược điểm: phương pháp này chỉ phát hiện trực khuẩn kháng cồn kháng acid chứ không chắc chắn là vi khuẩn lao. Do đó độ nhạy và độ đặc hiệu thấp, đôi khi có những sai sót do việc lấy mẫu không đúng hoặc do thao tác nhuộm không đúng, phụ thuộc khả năng quan sát của kỹ thuật viên.

Ngoài ra có thể nhuộm soi tìm AFB bằng kỹ thuật huỳnh quang với độ nhạy cao hơn và tăng khả năng phát hiện vi khuẩn hơn so với nhuộm Ziehl Neelsen.

Hình 3: Kỹ thuật nhuộm Ziehl Neelsen

Xét nghiệm nuôi cấy lao MGIT

Phương pháp nuôi cấy giúp xác định chính xác vi khuẩn lao, bệnh phẩm đờm sẽ được nuôi cấy trong môi trường dinh dưỡng thích hợp nhằm kích thích sự phát triển của vi khuẩn lao nếu có. Sau đó tiến phân lập định danh và làm kháng sinh đồ đối với vi khuẩn. Tuy nhiên nhược điểm đó là thời gian đợi kết quả khá lâu và kỹ thuật đòi hỏi sự tỉ mỉ, vô trùng.

Xét nghiệm sinh học phân tử

Kỹ thuật PCR lao

Phương pháp này sẽ phát hiện một đoạn gen của vi khuẩn lao có trong bệnh phẩm.

Ưu điểm: kỹ thuật có độ nhạy và độ đặc hiệu rất cao, có thể thực hiện với nhiều mẫu bệnh phẩm khác nhau như đờm, dịch rửa phế quản, dịch màng phổi,...

Nhược điểm: xét nghiệm đòi hỏi trang thiết bị hiện đại và quy trình kỹ thuật vô cùng nghiêm ngặt, nếu không dễ xảy ra dương tính giả hoặc âm tính giả.

Kỹ thuật MTB TRC Ready

Dựa vào phản ứng phiên mã ngược và phiên mã, kỹ thuật sẽ phát hiện và khuếch đại trình tự gen của vi khuẩn lao. Đây được coi là một phương pháp rất hiệu quả trong việc chẩn đoán mắc bệnh lao.

Phương pháp có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, khả năng phát hiện vi khuẩn rất lớn ngay cả trong trường hợp bệnh phẩm có mật độ vi khuẩn thấp. Quy trình xét nghiệm được thực hiện khép kín, tránh được sự lây nhiễm từ bên ngoài.

Kỹ thuật MTBC/NTM Real Time PCR

Phương pháp này về cơ bản nguyên lý khá giống với PCR lao, tuy nhiên nó có những ưu điểm vượt trội hơn cả đó là:

- Sử dụng kỹ thuật đa mồi giúp tăng độ nhạy phát hiện vi khuẩn lao.

- Phương pháp này có thể phân biệt được phức hợp vi khuẩn lao và Mycobacteria không lao.

Xét nghiệm lao tiềm ẩn IGRA - Quantiferon

Xét nghiệm này được thực hiện trên mẫu máu đo mức độ phản ứng của hệ miễn dịch với vi khuẩn gây lao. Trẻ em hoặc người không lấy được đờm sẽ ưu tiên thực hiện phương pháp này.

Xét nghiệm có ý nghĩa trong việc sàng lọc, chẩn đoán mắc bệnh lao, góp phần phân biệt lao phổi với ung thư phổi và các bệnh lao khác lao màng não, lao màng bụng,... Tuy nhiên một số trường hợp xét nghiệm Quantiferon dương tính nhưng chưa khởi phát bệnh do có thể vi khuẩn đang ở trạng thái ngủ.

Hình 4: Xét nghiệm chẩn đoán mắc lao phổi.

Xét nghiệm phản ứng Tuberculin

Kỹ thuật này dùng kháng nguyên dạng tuberculin để tiêm trong da với mục đích kiểm tra sự mẫn cảm của tế bào lympho với trực khuẩn lao. Phương pháp thường hay sử dụng nhất là tiêm trong da của Mantoux, tuy nhiên hiện nay kỹ thuật này không được phổ biến nhiều để chẩn đoán mắc bệnh lao do các xét nghiệm khác có độ chính xác và ưu việt hơn cả.

Ngoài các xét nghiệm kể trên, để chẩn đoán chính xác một người có mắc bệnh lao hay không, bác sĩ có thể kết hợp nhiều phương pháp với nhau. Cùng với đó là chụp X- quang phổi cho kết quả nhanh chóng và có giá trị cao.

Nếu như bạn hoặc người thân có bất cứ dấu hiệu bất thường nào nghi ngờ nhiễm vi khuẩn lao cần phải đến ngay các cơ sở y tế uy tín để khám xét nghiệm. Và Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC chính là một gợi ý hoàn hảo cho bạn.

Tại đây thực hiện rất nhiều các phương pháp xét nghiệm chẩn đoán lao phổi chính xác và tin cậy. Hệ thống máy sinh học phân tử, hóa sinh - miễn dịch hiện đại, trang thiết bị nuôi cấy và nhuộm soi đảm bảo chất lượng giúp cho việc chẩn đoán bệnh một cách chính xác nhất.

Quý khách hàng chắc chắn sẽ hài lòng về quy trình khám chữa bệnh cũng như các dịch vụ y tế khác của MEDLATEC. Hãy liên hệ đến tổng đài 1900 565656 để đặt lịch khám nhanh chóng và không bỏ lỡ những thông tin sức khỏe bổ ích cho bạn và gia đình.