1. Giải đáp: Hội chứng màng não là gì?

Màng não là phần bên ngoài bao bọc, bảo vệ tủy sống, não bộ và vùng đầu các dây thần kinh của sọ não. Khi xuất hiện tổn thương ở màng não do một nguyên nhân nào đó, điển hình như u não, viêm màng não, xuất huyết dưới nhện,... thì những biểu hiện lâm sàng nhận thấy được đầu tiên là hội chứng màng não. 

Hội chứng màng não là dấu hiệu của những bệnh lý rất nghiêm trọng

Vậy hội chứng màng não là gì? Theo lý giải của bác sĩ chuyên khoa, hội chứng này là sự tổng hợp tất cả những biểu hiện bệnh lý xuất hiện ở vùng não - màng não. Trong đó, hội chứng này là sự liên kết của nhiều triệu chứng khác và được phân chia thành 3 nhóm chính. Cụ thể như:

• Thứ nhất là hội chứng về dịch não tủy.

• Thứ hai là hội chứng kích thích màng não.

• Thứ ba là những hội chứng tổn thương não. 

Trong y khoa, để xác định chính xác tình trạng của bệnh nhân khi mắc bệnh hội chứng màng não, bác sĩ cần dựa vào sự thay đổi của dịch não tủy. Một số bệnh nhân được chẩn đoán bị hội chứng kích thích màng não nhưng trong quá trình kiểm tra lại cho kết quả dịch não tủy vẫn bình thường. Theo bác sĩ, tình trạng này chỉ được đánh giá là phản ứng màng não không được xem là hội chứng màng não bệnh học. 

2. Những triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân

Những biểu hiện lâm sàng của hội chứng màng não thường rất đa dạng với nhiều triệu chứng bất thường trên cơ thể. Bên cạnh đó, không phải bệnh nhân nào cũng có biểu hiện bệnh giống nhau. Do đó, trong y khoa sẽ chia các triệu chứng của hội chứng này thành ba nhóm chính là:

2.1. Triệu chứng toàn thân

Triệu chứng toàn thân xuất hiện ở hầu hết các bệnh nhân nhưng mọi người thường chủ quan vì những biểu hiện này tương tự với một số bệnh lý khác có mức độ nguy hiểm thấp hơn. Cụ thể một vài triệu chứng toàn thân mà người bệnh thường gặp phải là sốt cao, mệt mỏi, khát nước, ăn uống không ngon, chán ăn, môi khô, đau nhức toàn thân, đi tiểu ít, da nóng và khô, mạch đập không đều và chậm.

Bệnh nhân có biểu hiện sốt cao và mệt mỏi

2.2. Triệu chứng não toàn bộ

Các triệu chứng não toàn bộ thường khá đa dạng và được phân thành các nhóm chính như:

2.2.1. Tam chứng màng não

• Đau đầu là biểu hiện phổ biến nhất, cơn đau thường mang tính chất dữ dội, lan tỏa từ sau gáy lan tỏa lên vùng trán. Đặc biệt, cơn đau thường nặng hơn khi có tiếng động lớn, vận động mạnh,... Khi sử dụng thuốc giảm đau thường ít tác dụng nhưng nếu rút bớt dịch não tủy sẽ đỡ đau hơn.

• Táo bón: bệnh nhân thường gặp tình trạng táo bón nhưng hoàn toàn không có cảm giác đầy hơi. Đồng thời, khi người bệnh sử dụng thuốc nhuận tràng vẫn không có sự thuyên giảm. Tuy nhiên, với những bệnh nhân là trẻ em thì phần lớn các bé thường bị tiêu chảy.

• Nôn vọt: bệnh nhân thường dễ nôn khi bất ngờ có sự thay đổi tư thế đột ngột nhưng trước đó hoàn toàn không xuất hiện cảm giác buồn nôn. Một vài trường hợp bệnh nhân cảm thấy sau khi nôn xong thì triệu chứng đau đầu cũng giảm bớt.

2.2.2. Triệu chứng thực thể

Khi bị hội chứng màng não, cơ thể bệnh nhân thường xuất hiện một vài triệu chứng thực thể như:

• Rối loạn ý thức: bệnh nhân thường cảm thấy lú lẫn, tinh thần không tỉnh táo và nặng nề hơn có thể dẫn đến hôn mê.

Tinh thần người bệnh thường không được tỉnh táo

• Rối loạn cơ tròn: đây là tình trạng bệnh nhân bị bí tiểu, bí đại tiện hoặc đi tiêu, đi tiểu một cách không tự chủ.

• Rối loạn tâm thần: người bệnh có thể bị kích động vật vã hoặc có biểu hiện của chứng trầm cảm.

• Dưới sự kích thích bó tháp, các đường gân, xương của tứ chi có biểu hiện tăng phản xạ hơn trước.

• Co cứng cơ: tình trạng này xuất phát từ việc màng não bị kích thích khiến cho cơ bị co cứng hoặc tăng trương lực cơ nhưng phần cơ ở vùng cổ lưng hoàn toàn không có biểu hiện đau nhức. Trong quá trình thăm khám, bác sĩ thường nhận diện hội chứng này thông qua các dấu hiệu cứng gáy, Brudzinski, Kernig và tư thế đặc trưng.

• Rối loạn thần kinh giao cảm: bệnh nhân thường toát mồ hôi lạnh, sắc da tái, mặt đỏ.

• Khi nhìn ra hướng có ánh sáng chói sẽ làm tăng cảm giác đau nên bệnh nhân thường có biểu hiện sợ tiếp xúc với ánh sáng.

Ngoài những biểu hiện trên đây, bệnh nhân có thể xuất hiện triệu chứng não khu trú. Điển hình như bại liệt chi, động kinh cục bộ hoặc động kinh toàn thể, tổn thương dây thần kinh sọ não. Đối với những bệnh nhân bị viêm màng não mủ thường có nguy cơ cao dẫn đến tổn thương dây thần kinh sọ não.

2.3. Thay đổi ở dịch não tủy

Khi bệnh nhân mắc hội chứng màng não, dịch não tủy sẽ có sự thay đổi thất thường, cụ thể như:

• Khi tiến hành chọc dò thắt lưng với tư thế nằm, áp lực của dịch não tủy thường tăng cao vượt mức 20cmH2O. Trong khi đó, dịch não tủy ở người bình thường sẽ nằm trong khoảng từ 7 - 20cmH2O.

• Khi thực hiện xét nghiệm sinh hóa, kết quả thu được thường cho thấy các thành phần như NaCl, Glucose, Protein,... thường có sự thay đổi. Tuy nhiên, một vài trường hợp bệnh nhân mắc bệnh nhưng vẫn cho kết quả bình thường.

Màu sắc dịch não tủy thay đổi theo từng bệnh lý

• Dịch não tủy có sự thay đổi màu sắc: dịch não tủy thường có màu trắng trong nhưng khi bị bệnh màu sắc có thể thay đổi theo từng bệnh lý. Theo bác sĩ, những bệnh nhân bị chấn thương sọ não, xuất huyết màng não, vỡ dị dạng mạch máu, viêm màng não tối cấp,... thì dịch não tủy thường có máu đỏ. Đối với những trường hợp bị lao màng não hoặc xuất huyết lâu ngày mới tiến hành chọc dịch thì dịch não tủy thường có màu vàng. Tình trạng dịch não tủy màu đục thường do viêm màng não mủ.

• Kết quả kiểm tra tế bào có thể bình thường hoặc số lượng bạch cầu Neutro và Lympho tăng cao.

• Phát hiện vi khuẩn hình thành bệnh trong dịch não tủy thông qua việc nuôi cấy hoặc soi tìm bằng phương pháp xét nghiệm vi khuẩn. 

3. Nguyên nhân gây ra hội chứng màng não

Theo bác sĩ, hội chứng màng não có thể xuất phát từ nhiều bệnh lý liên quan đến màng não. Chẳng hạn như:

• Viêm màng não do virus: đây là nguyên nhân khá phổ biến ở những bệnh nhân mắc phải hội chứng này. Đặc trưng của tình trạng viêm màng não do virus là hàm lượng Albumin và tế bào Lympho tăng nhẹ. 

• Viêm màng não mủ: các biểu hiện xảy ra một cách đột ngột kèm theo tình trạng sốt cao, nhiễm độc, nhiễm trùng. Màu sắc dịch não tủy cũng thay đổi thành màu trắng đục, hàm lượng muối và Glucose giảm.

Viêm màng não do lao khiến bệnh nhân sụt cân nhanh

• Viêm màng não do lao: người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, ăn không ngon, sụt cân và thường bị sốt vào buổi chiều. Dịch não tủy có thể vẫn giữ nguyên màu trắng trong hoặc chuyển sang màu vàng chanh. Đồng thời, hàm lượng muối và Glucose giảm, hàm lượng Protein tăng cao.

• Xuất huyết dưới nhện hay còn gọi là tình trạng chảy máu màng não: bệnh nhân có biểu hiện rối loạn ý thức kèm theo tình trạng đau đầu dữ dội. Đồng thời, các dấu hiệu của bệnh màng não thể hiện rõ rệt.

Hội chứng màng não là một trong những bệnh lý có mức độ nguy hiểm rất cao và có thể dẫn đến tử vong. Do đó, ngoài việc kiểm tra sức khỏe định kỳ, mọi người cần phải chủ động thăm khám khi nhận thấy cơ thể xuất hiện những biểu hiện bất thường. Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC là địa chỉ thăm khám uy tín với hơn 25 kinh nghiệm. Minh chứng cho chất lượng là Trung tâm Xét nghiệm chuẩn ISO 15189:2012 và tiêu chuẩn CAP ( (College of American Pathologists) ngày 7/1/2022. Mọi thông tin khác, các bạn có thể liên hệ với số 1900 56 56 56 để được giải đáp.