1. Tìm hiểu chung về bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính, do virus Dengue gây nên. Virus này đi vào cơ thể con người thông qua nốt muỗi đốt và loài muỗi vằn (Aedes aegypti) chính là vật trung gian truyền bệnh.

Bệnh thường bùng phát mạnh mẽ vào mùa mưa ở các vùng có khí hậu nhiệt đới, nhất là những khu vực ẩm thấp, điều kiện vệ sinh không đảm bảo với nhiều ao tù, nước đọng. Loài muỗi rất ưa thích sống trong môi trường như vậy, do đó vào mùa mưa chúng thường sinh sản rất nhanh.

Hiện vẫn chưa nghiên cứu thành công ra loại vắc xin giúp phòng ngừa sốt xuất huyết và giới khoa học vẫn thất bại trong việc điều chế thuốc đặc trị căn bệnh này. Việc xử trí sốt xuất huyết hiện nay chủ yếu vẫn là tập trung điều trị giảm nhẹ triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng có thể xảy ra ở người bệnh. 

Muỗi vằn là vật trung gian truyền bệnh sốt xuất huyết

Dựa trên ghi nhận của Tổ chức Y tế thế giới WHO (2009), sốt xuất huyết được phân thành 3 cấp độ tiến triển như sau:

• Sốt xuất huyết Dengue.
• Sốt xuất huyết có dấu hiệu cảnh báo.
• Sốc sốt xuất huyết.

Trong đó tình trạng sốc sốt xuất huyết chính là giai đoạn nặng nhất, nếu không được xử trí ngay từ khi khởi phát thì có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh. 

2. Biểu hiện cần lưu ý của sốc sốt xuất huyết

Thời gian ủ bệnh của sốt xuất huyết là từ 4 - 10 ngày kể từ khi bệnh nhân bị muỗi đốt. Lúc này bệnh nhân vẫn chưa xuất hiện triệu chứng cụ thể. Nhìn chung bệnh sẽ có những triệu chứng khá giống với cúm, kéo dài trong khoảng thời gian từ 2 - 7 ngày. 

Giai đoạn biến chứng sốc sốt xuất huyết thường diễn ra vào thời điểm bệnh bước sang ngày thứ 3 - 7. Khi đó mặc dù bệnh nhân giảm thân nhiệt nhưng đó lại không phải là dấu hiệu của việc hồi phục. Trái lại, người bệnh cần được theo dõi sát sao hơn để kịp thời phát hiện các triệu chứng khi sốt xuất huyết diễn tiến nặng. Cụ thể:

2.1. Thoát huyết tương

Nguyên nhân gây thoát huyết tương là do thành mạch suy yếu dẫn đến tràn dịch màng phổi, tràn dịch màng bụng, tăng tính thấm thành mạch, gan to, mô kẽ,... Trong trường hợp thoát huyết tương nhiều thì bệnh nhân dễ bị sốc với những dấu hiệu như vật vã, mệt mỏi, li bì, mạch nhanh và nhỏ, lạnh đầu chi, da khô, kém đàn hồi,... Ngoài ra một tình trạng khác cần đặc biệt lưu ý đó là huyết áp kẹt (chỉ số huyết áp tối thiểu và tối đa ≤ 25 mmHg), tiểu ít, không đo được huyết áp hay thậm chí là tụt huyết áp.

2.2. Xuất huyết

• Xuất huyết niêm mạc: chảy máu mũi, chảy máu chân răng, tiểu ra máu,...
• Xuất huyết dưới da: phát ban, da nổi lên các nốt chấm rải rác ở mặt trước 2 cẳng chân, mặt trong 2 cánh tay, đùi, bụng, mạn sườn, hoặc xuất hiện các mảng bầm tím,...
• Xuất huyết nội tạng: nôn mửa ra máu, đi ngoài phân đen, rong kinh, kinh xuất hiện sớm trước chu kỳ bình thường.

Chảy máu mũi là một trong những biểu hiện điển hình của sốt xuất huyết

2.3. Suy đa tạng

Suy đa tạng là biến chứng đặc biệt nguy hiểm của sốc sốt xuất huyết, bệnh nhân sẽ bị suy gan, suy thận, mất ý thức, suy tim, viêm cơ tim nặng. Các dấu hiệu kèm theo bao gồm buồn nôn, đau bụng, chân tay lạnh, hốt hoảng, vật vã do tụt huyết áp và choáng do xuất huyết quá nhiều. 

3. Cách xử trí sốc sốt xuất huyết Dengue kèm theo xuất huyết

3.1. Xử trí sốc sốt xuất huyết Dengue

Khi cấp cứu, bệnh nhân sẽ được truyền Ringer Lactat hoặc NaCl 0,9% 15-20 ml/kg/1h. Trong trường hợp bệnh nhân:

• Triệu chứng được cải thiện: tốc độ truyền cần giảm xuống ở mức 10ml/kg/1-2h, chuyển sang truyền dịch như khi điều trị sốt xuất huyết mức 2 (có biểu hiện cảnh báo).
• Triệu chứng không cải thiện: bệnh nhân cần được truyền dung dịch cao phân tử, tốc độ truyền là 15-20ml/kg /1h. 

Đối với những người sốc sốt xuất huyết nặng thì bệnh nhân sẽ được đặt theo tư thế đầu nằm thấp, hỗ trợ thở oxy. Nếu người bệnh thuộc các trường hợp sau thì sẽ được truyền Ringer Lactat hoặc NaCl 0,9% 20 ml/kg/15phút:

• Mạch vẫn nhanh, huyết áp kẹt: truyền dung dịch cao phân tử (tốc độ truyền 15-20ml/kg/h). Nếu tình trạng bệnh được cải thiện thì điều trị sốt xuất huyết mức độ 2.
• Mạch rõ, huyết áp không còn kẹt: truyền dung dịch cao phân tử (10 ml/kg/1h), sau khi ổn định thì truyền dịch như khi điều trị sốc còn bù.

3.2. Xử trí sốc sốt xuất huyết Dengue đi kèm xuất huyết

Xử trí sốc xuất huyết Dengue có kèm theo xuất huyết sẽ được thực hiện theo quy trình như sau:

• Truyền dung dịch điện giải để chống sốc.
• Truyền 5 - 10 ml/kg hồng cầu lắng.
• Tiến hành cầm máu bằng cách: nội soi dạ dày- tá tràng cầm máu, băng ép tại chỗ, chèn meche vào mũi để ngăn máu chảy ra từ đây.
• Điều chỉnh tình trạng rối loạn đông máu.
• Nếu bệnh nhân bị suy gan nặng thì có thể cân nhắc cho dùng thêm vitamin K.
• Dùng thuốc ức chế bơm proton trong trường hợp bệnh nhân từng bị viêm loét dạ dày - tá tràng hoặc có các triệu chứng nghi ngờ xuất huyết trên.

Vượt qua giai đoạn xử trí sốc sốt xuất huyết Dengue, bác sĩ sẽ đánh giá thể trạng của bệnh nhân và dựa trên các yếu tố sau để cho bệnh nhân xuất viện:

• Không có triệu chứng sốt và tinh thần tỉnh táo sau 2 ngày liền.
• Chỉ số huyết áp, mạch đập bình thường.
• Số lượng tiểu cầu trong cơ thể tăng, trở về mức > 50.000/mm3.
• Không có dấu hiệu khó thở, suy hô hấp do biến chứng tràn dịch màng bụng hoặc tràn dịch màng phổi.

Mặc dù vẫn chưa nghiên cứu thành công vắc xin hay thuốc đặc trị sốt xuất huyết nhưng các cách xử trí sốc sốt xuất huyết nêu trên cùng giúp đem lại một số hiệu quả hữu ích, góp phần giảm thiểu tỷ lệ biến chứng và tử vong cho người bệnh. Ngay khi nhận ra những biểu hiện nghi ngờ sốc do sốt xuất huyết, bệnh nhân nên được đưa đi cấp cứu ngay bởi vì nếu chậm trễ thì nguy cơ tử vong lúc này là rất cao. 

Khách hàng nên thực hiện xét nghiệm khi có biểu hiện của sốt xuất huyết để kịp thời có biện pháp điều trị

Nếu bạn đang có nhu cầu thăm khám hoặc sốt xuất huyết thì có thể đặt lịch khám tại Chuyên khoa truyền nhiễm - Hệ thống Y tế MEDLATEC. Không chỉ là nơi quy tụ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, MEDLATEC còn sở hữu hệ thống máy móc hiện đại, Trung tâm Xét nghiệm đạt chuẩn ISO 15189:2012 và CAP giúp đem lại kết quả xét nghiệm chính xác, nhanh chóng.

Ngoài ra, MEDLATEC còn là một trong những đơn vị đi đầu về dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm tại nhà rất thuận tiện và phù hợp cho mọi đối tượng khách hàng. Bạn có thể liên hệ đặt lịch lấy mẫu qua hotline 1900 56 56 56 ngay hôm nay.