1. Khu vực tập trung cây hoắc hương

Hoắc hương thuộc họ thực vật Lamiaceae, được biết đến với tên khoa học Herba Pogostemonis. Đây là một loại thảo dược quý, có mặt trong nhiều bài thuốc trị bệnh. 

Cây hoắc hương thường tập trung tại khu vực nhiệt đới nóng ẩm. Loài cây này tương đối ưa ẩm. Ấn Độ, Trung Quốc, Malaysia,... là những quốc gia trồng khá nhiều hoắc hương cung cấp nguyên liệu sản xuất tinh dầu. Tại Việt Nam, hoắc hương chủ yếu được trồng tại các tỉnh phía Bắc như Hải Dương, Bắc Ninh. Ngay cả một số vùng tại Hà Nội, hoắc hương cũng phát triển tương đối mạnh. 

Cây hoắc hương phân bố chủ yếu tại khu vực phía Bắc

2. Đặc điểm nhận diện cơ bản

Hoắc hương dễ bị nhầm lẫn với một số loại thực vật thân thảo khác. Tuy nhiên, nếu nắm rõ một vài đặc điểm cơ bản, bạn vẫn có thể dễ dàng phân biệt, cụ thể như: 

• Thân cây: Là dạng thân thảo, phát triển lâu năm, với chiều cao trung bình từ 30cm đến 60 cm. Màu sắc đặc trưng của thân hoắc hương là màu nâu tím, bao phủ thân cây là một lớp lông mịn. Ngoài thân chính, cây còn phân ra thành nhiều nhánh, chiều dài mỗi nhánh dao động từ 40 cm đến 50 cm. 
• Lá: Sắp xếp theo dạng đối xứng, chiều dài mỗi chiếc lá thường là từ 4cm đến 9cm, mặt phía trên và phía dưới của từng chiếc lá được bao phủ bởi một lớp lông mịn, mép lá có hệ thống răng cưa lớn. 
• Hoa: Hoắc hương có hoa màu tím hoặc màu hồng, hoa có xu hướng mọc thành cụm, tập trung tại vị trí ngọn cây hoặc mọc ra tại nách lá. Hoa hoắc hương nở nhiều vào tháng 5 đến tháng 6 hằng năm. 

Từ lá cho đến cành của cây hoắc hương đều được tận dụng để làm thuốc. Theo đó, lá và cành của loại cây này chủ yếu thu hoạch để sản xuất tinh dầu. Bên cạnh đó, hoắc hương sau khi được thu hoạch có thể trải qua quá trình chế biến theo các dạng khác như:

• Phơi khô hoặc tán bột: Lá lần lượt được phơi khô, thái nhỏ để kết hợp với loại thảo dược khác hoặc tán thành bột mịn. 
• Phơi khô thân và lá: Trước khi phơi khô, người ta sẽ tiến hành cắt rễ, phân loại riêng thân và lá. Sau khi lá và cành đã khô, chúng lại được trộn đều với nhau. 
• Chưng cất dầu: Dầu hoắc hương thường chưng cất từ lá. 

Hoa hoắc hương thường có màu tím 

3. Tác dụng của cây hoắc hương theo y học cổ truyền và y học hiện đại

Cả Đông y và y học hiện đại đều công nhận hoắc hương là loài cây hữu dụng, có thể sử dụng trong một vài bài thuốc trị bệnh. Đơn cử như: 

3.1. Theo y học cổ truyền 

Từ lâu, hoắc hương đã được biết đến như một loại thảo dược quý. Theo Đông y, loại thảo dược này có tính ôn, vị hơi cay pha chút đắng ngọt. Cây hoắc hương là thành phần quen thuộc trong nhiều bài thuốc trị bệnh như:

• Trị nôn nghịch do ảnh hưởng của tỳ vị. 
• Kiểm soát triệu chứng buồn nôn. 
• Điều trị cảm thử thấp hoặc hàn nhiệt (cảm nắng, cảm lạnh). 
• Trị chứng đau nhức đầu. 
• Điều trị kiết lị. 
• Giảm tình trạng hôi miệng. 
• Hỗ trợ điều trị viêm mũi mạn tính, viêm xoang,…

Theo y học cổ truyền, cây hoắc hương có thể giúp giảm hôi miệng

Để tối ưu hiệu quả trị bệnh, thầy thuốc thường kết hợp hoắc hương với những loại thảo dược khác như cam thảo, phục linh, bạch chỉ, mộc hương,... Loại thảo dược phối hợp và tỷ lệ kết hợp được điều chỉnh thay đổi tùy tình trạng bệnh lý, yêu cầu điều trị. 

3.2. Theo y học hiện đại 

Các bộ phận của cây hoắc hương có chứa tinh dầu. Bên cạnh đó là một số thành phần khác như Alcohol, Patchoulen, Cadinen, Aldehyd cinnamic,... Các hợp chất này có khả năng kháng khuẩn, ngăn chặn sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn, nấm gây bệnh. Theo đó, những hợp chất trong loại cây này có thể hỗ trợ điều trị các bệnh lý như tụ cầu khuẩn, liên cầu khuẩn, nấm Candida albicans. 

Ngoài ra, tinh dầu chiết xuất từ cây hoắc hương còn giúp tăng lượng dịch tiết dạ dày, hỗ trợ quá trình co túi mật, giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn. 

Hoắc hương hỗ trợ cải thiện hoạt động của đường tiêu hóa 

4. Lưu ý cần biết trước khi sử dụng cây hoắc hương

Nếu có ý định dùng hoắc hương để điều trị bất kỳ bệnh lý nào, bạn phải hết sức thận trọng. Dưới đây là những lưu ý quan trọng bạn cần lưu tâm:

• Phụ nữ mang thai hoặc đang trong thời kỳ cho con bú, trẻ nhỏ, người bị dị ứng với các thành phần trong hoắc hương không nên sử dụng loại thảo dược này. 
• Bệnh nhân sắp phẫu thuật, không nên dùng hoắc hương trước ít nhất 2 tuần. 
• Nhiều hợp chất trong hoắc hương có khả năng tác động đến chỉ số huyết áp. Vì vậy trước khi đo huyết áp, bạn nên tránh sử dụng loại thảo dược này. 
• Không tự ý phối hợp hoắc hương với những loại thuốc hoặc thảo dược khác nếu chưa được bác sĩ hướng dẫn. 
• Nếu chưa kiểm tra tình trạng sức khỏe, bạn không nên áp dụng bất kỳ bài thuốc trị bệnh nào từ hoắc hương. 
• Trong thời gian sử dụng hoắc hương để trị bệnh, bạn cần theo dõi sự thay đổi của cơ thể. Nếu xuất hiện triệu chứng bất thường, bạn hãy trao đổi ngay với bác sĩ hoặc tìm đến cơ sở y tế để được hỗ trợ. 

Bạn không nên tự ý kết hợp hoắc hương với những dược liệu khác

Lưu ý rằng thông tin về tác dụng trị bệnh của cây hoắc hương được đề cập trong bài viết trên chỉ có tính chất tham khảo. Để hạn chế rủi ro, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, bạn tuyệt đối không sử dụng hay kết hợp bất cứ bộ phận nào của hoắc hương với những loại thảo dược, thuốc trị bệnh khác. 

Nhìn chung, cây hoắc hương có thể được dùng như một loại thảo dược, ứng dụng trong điều trị một số bệnh lý. Tuy nhiên việc sử dụng loại cây này cần tiến hành thận trọng, tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ, thầy thuốc. Khi nhận thấy cơ thể có biểu hiện bất thường, bạn hãy đi khám thay vì tự ý dùng thuốc, thảo dược không rõ nguồn gốc tại nhà. Nếu đang phân vân chưa biết nên đi khám ở đâu uy tín, bảo mật, bạn có thể tham khảo và lựa chọn Hệ thống Y tế MEDLATEC. Để đặt lịch khám hoặc xét nghiệm theo yêu cầu, Quý khách vui lòng liên hệ số tổng đài 1900 56 56 56 của MEDLATEC để được hỗ trợ.