1. Một số đặc điểm sinh học của cây xạ đen

Cây xạ đen là thực vật thân gỗ và  dây leo, dài 3 - 10m, mọc thành bụi, có nhiều ở khu vực rừng núi Ninh Bình, Thanh Hóa, Hòa Bình,... Khi còn non, cây không có lông, màu xám nhạt; khi trưởng thành, cây có nhiều lông, màu xanh nâu.

Hình ảnh giúp nhận diện cây xạ đen

Lá cây xạ đen hình bầu dục, nhọn ở đầu, mọc so le, chiều dài 7 - 12cm, chiều rộng 3 - 5cm, có răng cưa ngắn ở mép. Cuống lá chỉ khoảng 5 - 7mm.

Hoa cây xạ đen màu trắng, có 5 cánh, thường mọc từng chùm ở ngọn lá hoặc nách. Mỗi chùm hoa dài 5 - 10cm, cuống hoa 2 - 4mm.

Quả xạ đen dài khoảng 1cm, hình như quả trứng, thường có màu xanh. Khi quả chín thường chuyển sang màu vàng và tách thành 3 mảnh. Cây xạ đen ra hoa vào tháng 3 - 5 và đậu quả khoảng tháng 8 - 12.

2. Cây xạ đen có mấy loại, phân biệt như thế nào?

Muốn biết cây xạ đen có mấy loại và phân biệt được từng loại có thể dựa vào đặc điểm hình thái của cây:

- Cây xạ đen

Có nhựa đen trong thân cây nhưng ít. Khi phơi khô, thân có mùi thơm, lá hơi có mùi thuốc và không bị vỡ vụn khi được phơi đủ nắng.

- Cây xạ trắng

Hình thái bên ngoài gần giống với cây xạ đen nhưng lá có màu xanh nhạt hơn và không có răng cưa ở mép. Thân cây xạ trắng không có nhựa đen như cây xạ đen. Đặc biệt, khi phơi khô, cả thân và lá xạ trắng đều không thơm.

- Cây xạ đỏ

Đây là loài cây cùng họ với xạ đen. Từ gốc đến ngọn của cây có màu đỏ. Lá cây xạ đỏ cũng không có răng cưa. Nếu vò nát lá xạ đỏ sẽ ngửi thấy mùi thơm. Hoa xạ đỏ hình thù gần giống xạ đen nhưng màu đỏ.

- Cây xạ vàng

Thân cây xạ vàng to hơn so với xạ đen, lá cây không có răng cưa và tương đối mỏng. Nếu phơi khô lá rất dễ giòn, nát. Cả phần lá và thân của cây xạ vàng đều không có mùi thơm.

Như vậy, với vấn đề cây xạ đen có mấy loại có thể trả lời rằng có 4 dòng cây xạ khác nhau nhưng chỉ có một loại xạ đen duy nhất và cũng chỉ có xạ đen là có công dụng hỗ trợ điều trị bệnh gan nhiễm mỡ, huyết áp cao, ung thư,...

Minh họa giải đáp cây xạ đen có mấy loại

3. Công dụng của cây xạ đen là gì?

3.1. Công dụng của cây xạ đen

Cây xạ đen được nhiều người gọi là cây ung thư vì thành phần hóa học có chứa chất ức chế tế bào ung thư, nhất là ung thư phổi và gan. Thành phần hóa học của xạ đen gồm polyphenol, sesquiterpene, triterpene, tanin, quinone,  axit amin, flavonoid,...

Nhờ những thành phần này mà cây xạ đen có nhiều tác dụng chữa bệnh:

- Ngăn ngừa khối u: polyphenol, quinone và flavonoid là những hợp chất có trong xạ đen, giúp ức chế sự phát triển của tế bào ung thư và hóa lỏng để chúng dễ bị tiêu hủy, ngăn không cho khối u hình thành hoặc di căn.

- Chống oxy hóa: xạ đen có chứa các chất hóa học chống lại gốc tự do và làm suy giảm tác hại của gốc tự do tác động lên tế bào.

- Chống nhiễm khuẩn: hợp chất saponin triterpenoid trong cây xạ đen có thể bảo vệ cơ thể trước sự xâm nhập của vi khuẩn.

- Tiêu viêm, giải độc, tiêu trừ mụn nhọt.

- Hoạt huyết, điều hòa huyết áp.

- An thần, giải tỏa căng thẳng, tăng đề kháng.

- Điều trị khối u.

- Chữa đau cột sống và xương khớp.

3.2. Bài thuốc chữa bệnh sử dụng dược liệu cây xạ đen

- Thanh nhiệt, thông kinh, lợi tiểu

+ Thành phần: 12g kim ngân hoa, 15g xạ đen.

+ Cách làm: dược liệu đem phơi khô, sao vàng rồi hãm như hãm trà để lấy nước uống hết trong ngày.

- Tăng đề kháng, giảm căng thẳng

+ Thành phần: 15g mỗi vị: nấm linh chi, xạ đen, giảo cổ lam.

+ Cách làm: sắc dược liệu lấy nước uống trong ngày.

- Hỗ trợ điều trị bệnh về gan

+ Thành phần: 10g mật nhân, 30g cà gai leo, 50g thân và lá xạ đen, 2 lít nước.

+ Cách làm: toàn bộ dược liệu đem rửa sạch, cho vào ấm đun cùng 2 lít nước đến khi còn khoảng 500ml thì chắt nước để uống trong ngày.

Xạ đen có thể dùng đơn lẻ để sắc uống hoặc kết hợp với dược liệu khác để chữa bệnh

- Giải độc gan, ngừa ung thư, hỗ trợ tiêu hóa

+ Thành phần: 100g xạ vàng, 100g xạ đen, 30g cây B1, 20g kê huyết đằng, 1.5 lít nước.

+ Cách làm: dược liệu đem rửa sạch và sắc lấy nước uống.

- Cầm máu, chữa mụn nhọt

+ Dược liệu: 3 - 5 lá xạ đen tươi.

+ Cách làm: rửa sạch lá xạ đen tươi rồi giã nát để đắp lên vết thương sau đó dùng gạc y tế băng lại.

- Hỗ trợ điều trị bệnh ung thư phổi, ung thư gan

+ Dược liệu: 50g mỗi vị: hoàn ngọc, xạ đen; 20g bạch hoa xà; 10g bán chi liên.

+ Cách làm: sắc toàn bộ dược liệu lấy nước uống sau bữa ăn 20 phút, mỗi ngày 2 lần.

4. Một số lưu ý khi dùng cây xạ đen chữa bệnh

- Nước hoặc trà hãm từ cây xạ đen cần pha với lượng vừa đủ và chỉ dùng trong ngày. Nếu để qua đêm sử dụng có thể bị đi ngoài, đau bụng, đầy bụng.

- Khi dùng xạ đen chữa bệnh có thể buồn ngủ vì xạ đen có tác dụng an thần.

- Không dùng xạ đen cho người bị bệnh thận để tránh bị suy thận.

- Không dùng xạ đen cho trẻ dưới 5 tuổi, người đang cho con bú hoặc thai phụ.

- Không dùng đồ ăn lên men, đồ uống có cồn, rau muống, măng chua, đậu xanh, cà pháo,... khi dùng xạ đen vì có thể giảm hiệu quả điều trị.

- Nếu đang điều trị bệnh bằng thuốc Tây thì nên dùng xạ đen cách thuốc Tây tối thiểu 30 phút để tránh tương tác thuốc.

Những thông tin trên đây hy vọng đã giúp bạn trả lời được câu hỏi cây xạ đen có mấy loại và biết được công dụng chính của dược phẩm này. Thị trường hiện có rất nhiều nơi bán xạ đen nên bạn cần tìm nơi uy tín để mua được đúng dược liệu chất lượng, đảm bảo nguồn gốc và luôn tham khảo ý kiến thầy thuốc có chuyên môn trước khi dùng xạ đen để chữa bệnh.