1. Chỉ số huyết áp tâm thu, tâm trương là gì?

Huyết áp là lực mà dòng máu tác động lên thành động mạch khi tim đẩy máu lưu thông khắp cơ thể. Máy đo huyết áp sẽ cho hai chỉ số, trong đó số lớn trên cùng là huyết áp tâm thu, số nhỏ phía dưới là huyết áp tâm trương:

• Huyết áp tâm thu: Đây là Chỉ số huyết áp cao nhất trong một chu kỳ tim. Nó được tạo ra khi tim co bóp (tâm thu) để bơm máu từ tâm thất trái vào động mạch chủ, đẩy máu đi khắp cơ thể. Huyết áp tâm thu cho biết mức áp lực mà máu tạo lên thành động mạch khi tim bơm máu. Chỉ số huyết áp tâm thu bình thường thường nằm trong khoảng 90 - 120 mmHg.

Huyết áp tâm thu là chỉ số huyết áp cao nhất trong một chu kỳ tim 

• Huyết áp tâm trương: Đây là chỉ số huyết áp thấp nhất trong chu kỳ tim. Nó được đo khi tim đang ở giai đoạn nghỉ ngơi, giãn ra (tâm trương) để đón máu từ tĩnh mạch về. Đây là thời điểm áp lực lên thành mạch ở mức thấp nhất. Chỉ số huyết áp tâm trương phản ánh áp lực trong động mạch khi tim ngừng co bóp. Huyết áp tâm trương bình thường dao động từ 60 đến 80 mmHg.

Chênh lệch giữa huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương phản ánh mức độ đàn hồi và sức khỏe của mạch máu, được tính bằng cách lấy chỉ số huyết áp tâm thu trừ đi huyết áp tâm trương.

2. Ý nghĩa của chỉ số chênh lệch huyết áp tâm thu và tâm trương 

Chênh lệch huyết áp tâm thu và tâm trương bình thường sẽ dao động trong khoảng từ 40 - 50 mmHg. Đây là dấu hiệu cho thấy mạch máu có độ đàn hồi tốt, đảm bảo máu lưu thông ổn định và cung cấp đủ oxy và dưỡng chất cho cơ thể. Ngược lại, nếu độ chênh lệch này vượt quá hoặc thấp hơn ngưỡng bình thường, đó có thể là cảnh báo rằng hệ tim mạch đang gặp vấn đề. Cụ thể như sau:

Chênh lệch huyết áp tâm thu và tâm trương rộng

Khoảng cách lớn giữa huyết áp tâm thu và tâm trương có thể cảnh báo mạch máu kém đàn hồi hoặc nguy cơ các vấn đề tim mạch nghiêm trọng.

Tình trạng này thường xảy ra do mạch máu mất tính đàn hồi, phổ biến ở người cao tuổi hoặc người mắc bệnh nền như suy tim, đái tháo đường, bệnh thận. Bên cạnh đó, thói quen ăn uống không hợp lý, lười vận động, hút thuốc, thiếu nước hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc có thể làm khoảng cách huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương tăng.

Người bệnh có thể cảm thấy đau đầu dữ dội, chóng mặt kéo dài, tức ngực, mệt mỏi, thậm chí ngất xỉu. Việc tuần hoàn máu không ổn định còn có thể gây khó thở và giảm khả năng vận động. Trong trường hợp xuất hiện những dấu hiệu kể trên, việc theo dõi và can thiệp y tế sớm là cần thiết để phòng các biến chứng tim mạch nghiêm trọng.

Chênh lệch huyết áp tâm thu và tâm trương phản ánh những tình trạng sức khỏe nhất định 

Chênh lệch huyết áp tâm thu và tâm trương hẹp

Chênh lệch huyết áp tâm thu và tâm trương hẹp cho thấy cung lượng máu kém, khiến cơ thể không được cung cấp đủ oxy và dưỡng chất, làm suy giảm chức năng của các cơ quan. 

Tình trạng này có thể do giảm thể tích tuần hoàn (mất máu, mất nước), suy tim, hẹp động mạch, suy thận mạn tính, hoặc do lối sống ít vận động, căng thẳng tâm lý kéo dài. Các triệu chứng thường gặp bao gồm chóng mặt, mệt mỏi, khó thở nhẹ, cảm giác tức ngực hoặc vận động kém. Việc thăm khám và điều trị kịp thời cho người bệnh giúp hạn chế nguy cơ tổn hại nghiêm trọng đến tim mạch.

3. Làm gì để kiểm soát huyết áp tâm thu - tâm trương hiệu quả?

Để duy trì huyết áp tâm thu và tâm trương ở mức ổn định, người bệnh cần kết hợp giữa lối sống lành mạnh và tuân thủ các biện pháp điều trị phù hợp nếu cần. 

Chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống đóng vai trò đặc biệt quan trọng, nên bổ sung nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu kali, hạn chế muối, đường và các thực phẩm chế biến sẵn nhằm giảm áp lực lên hệ tim mạch.

Chế độ ăn uống lành mạnh góp phần làm ổn định huyết áp tâm thu và tâm trương 

Thay đổi lối sống

Song song với đó, cần duy trì thói quen vận động thể chất đều đặn, tránh căng thẳng kéo dài, không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, duy trì cân nặng ở mức hợp lý và đảm bảo ngủ đủ giấc sẽ giúp kiểm soát huyết áp hiệu quả hơn. 

Thực hiện đúng phác đồ điều trị 

Ngoài ra, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, dùng thuốc đúng liều, đúng giờ, không tự ý ngưng thuốc hay điều chỉnh liều lượng nếu chưa hỏi ý kiến của bác sĩ, để tránh những biến chứng không mong muốn.

Trên đây là toàn bộ thông tin về tình trạng chênh lệch huyết áp tâm thu và tâm trương, hy vọng mang đến cho bạn đọc kiến thức y khoa bổ ích nhằm bảo vệ sức khỏe. Huyết áp là một chỉ số quan trọng phản ánh tình trạng hoạt động của hệ tuần hoàn. Việc thường xuyên theo dõi và phát hiện sớm những bất thường sẽ góp phần ngăn ngừa nhiều biến chứng nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ hay suy tim. Do đó, bạn đọc không nên chủ quan mà cần kết hợp chế độ sinh hoạt lành mạnh, ăn uống khoa học cùng với thói quen kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Nếu có thêm thắc mắc cần giải đáp hoặc nhu cầu thăm khám các bệnh lý Tim mạch, bạn đọc vui lòng liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.