1. Chỉ số MQ là gì? 

MQ (Moral Quotient) là chỉ số được sử dụng để đo lường nhận thức đạo đức, khả năng đánh giá và nhận biết đúng sai. Không chỉ đơn thuần tập trung vào khía cạnh đạo đức, MQ còn bao gồm khía cạnh về tư duy phản biện, sự đồng cảm và khả năng giải quyết vấn đề khó khăn về mặt đạo đức. 

Chỉ số MQ được sử dụng để đánh giá đạo đức của một người 

2. Quá trình hình thành của chỉ số đạo đức MQ

Để hiểu rõ hơn chỉ số MQ là gì, bạn cần tìm hiểu thêm về quá trình hình thành của chỉ số này. Theo nhà tâm lý học Lawrence Kohlberg, chỉ số đạo đức của mỗi con người được hình thành và phát triển theo 3 giai đoạn. Bao gồm: 

2.1. Giai đoạn đạo đức tiền quy ước 

Gồm 2 giai đoạn nhỏ gắn với độ tuổi. Cụ thể là: 

• Từ 2 đến 5 tuổi: Trẻ bắt đầu đi tìm cách né tránh trừng phạt từ người lớn. 
• Từ 5 đến 7 tuổi: Trẻ đã có nhận thức hơn, biết cố gắng cư xử tốt để được công nhận, khen thưởng. 

Chỉ số MQ hình thành theo nhiều giai đoạn

2.2. Giai đoạn đạo đức thông thường 

Ở giai đoạn này, trẻ bắt đầu nhận thức được tầm quan trọng của gia đình, bạn bè và cộng đồng xã hội. Giai đoạn đạo đức thông thường gồm 2 phân đoạn nhỏ, đó là:

• Từ 7 đến 12 tuổi: Trẻ bắt đầu quan tâm đến việc làm hài lòng người khác trong cộng đồng đang sinh hoạt. Đồng thời, trẻ cũng biết đưa ra chính kiến bảo vệ các quy tắc mà trẻ cho là đúng. 
• Từ 10 đến 15 tuổi: Trẻ biết xem xét các hành vi của mình có phù hợp với quy tắc xã hội hay không. Nhiều người ngay cả khi trưởng thành vẫn sống theo quy tắc, dù nó có sai hay gây hại. Chính bởi lối suy nghĩ “đạo đức cần dựa trên quy tắc” đã gây ra nhiều thảm họa trong lịch sử như những cuộc diệt chủng, chiến tranh dựa trên nguyên tắc của giới cầm quyền. 

2.3. Giai đoạn đạo đức quy ước

Giai đoạn đạo đức quy ước gồm 2 giai đoạn phụ. Đây là giai đoạn nhận thức đạo đức vững chắc nhất, vượt ra khỏi quy tắc xã hội. Tuy nhiên rất ít người đạt đến cấp độ này. Trong đó: 

• Giai đoạn phụ thứ nhất: Một số người dù chỉ mới 12 tuổi nhưng đã ý thức được rằng họ tuân theo quy tắc chung không phải là do bị ép buộc. Họ tin rằng việc tuân thủ quy tắc chung sẽ mang lại lợi ích cho cộng đồng và chính bản thân. 
• Giai đoạn phụ thứ 2: Thường thì chỉ một phần nhỏ dân số có thể đạt tới nhận thức về nguyên tắc đạo đức phổ quát. Người có MQ cao hiểu rằng xã hội cần vận hành theo nguyên tắc và luật lệ, nhưng suy nghĩ của họ có phần sâu sắc hơn những người khác. Họ nhận thức được rằng trong một số hoàn cảnh, tuân theo luật lệ và quy tắc một cách cứng nhắc sẽ dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, tạo bất công xã hội. 

Nhìn chung, người có MQ cao có khả năng cân nhắc, đoán định và hành động theo chiều sâu. 

3. Đặc điểm của người có chỉ số MQ cao

Không khó để nhận biết một người có MQ cao hay không. Theo đó, những người này thường sở hữu một số đặc điểm sau đây: 

• Chính trực: Không thỏa hiệp với cái ác ngay cả khi điều đó khiến họ bị xa lánh, hiểu lầm. 
• Dũng cảm: Dám lên tiếng trước điều sai trái, bảo vệ chính nghĩa.
• Dám chịu trách nhiệm: Sẵn sàng nhận sai và chịu trách nhiệm những gì đã làm. Mỗi khi mắc sai lầm, họ luôn dũng cảm thừa nhận, đúc rút kinh nghiệm từ chính sai lầm đó. 
• Sẵn sàng đấu tranh vì công lý: Người có chỉ số đạo đức cao là những người can đảm đấu tranh vì công lý, không đứng nhìn khi thấy người khác bị hãm hại. 
• Biết đồng cảm và giàu lòng trắc ẩn: Người có MQ có khả năng thấu hiểu, đồng cảm với người khác. 

Người có MQ cao thường là những người tử tế, sẵn sàng cảm thông và giúp đỡ người khác

4. Tầm quan trọng của chỉ số đạo đức với con người? 

Chỉ số MQ là nền tảng cho sự hình thành tư duy đúng đắn, phân định đúng sai. So với IQ hay EQ, MQ có tầm quan trọng không kém. Cụ thể:

• Giúp hình thành ý thức xã hội: MQ giữ vai trò như nền tảng thúc đẩy hình thành ý thức xã hội, tư duy nhìn nhận theo nhiều mức độ. Từ đó ảnh hưởng đến quyết định hành động, tác động đến mỗi cá nhân và xã hội. 
• Định hình phẩm chất con người: MQ là thành phần quan trọng hỗ trợ định hình phẩm chất của mỗi con người. Khi phải đối mặt với hoàn cảnh khó khăn, người có MQ sẽ biết đưa ra quyết định hợp lý tôn trọng nguyên tắc về đạo đức, phẩm giá và sự lương thiện. 
• Xây dựng lòng tự tôn và sự tự tin: Người có chỉ số đạo đức cao thường rất tự trọng, không cúi mình trước cái xấu. Đồng thời, họ cũng rất tự tin về cách đối nhân xử thế. 
• Thúc đẩy xây dựng xã hội tốt đẹp: MQ là một chỉ số quan trọng đối với mỗi con người. Bởi khi tất cả mọi người đều có đạo đức, biết nhìn nhận đúng sai, không đồng lõa với cái ác, xã hội sẽ trở nên tốt đẹp hơn. 

MQ là nền tảng định hình phẩm chất của mỗi con người

5. Cách cải thiện chỉ số đạo đức cho trẻ

Bên cạnh tập trung cải thiện trí thông minh IQ hay chỉ số cảm xúc EQ, ba mẹ cũng nên tìm cách nâng cao MQ cho trẻ. Sau đây là một số gợi ý mọi người có thể tham khảo: 

• Khuyến khích trẻ bộc lộ lòng tốt hàng ngày: Người thân xung quanh trẻ cần biết cách làm gương, khuyến khích trẻ giúp đỡ người khác. Chẳng hạn như cho trẻ tham gia chương trình thiện nguyện, giúp đỡ bạn bè có hoàn cảnh khó khăn, phụ giúp ông bà. 
• Dạy trẻ cách lắng nghe, tôn trọng người khác: Thay vì áp đặt suy nghĩ, ba mẹ nên lắng nghe trẻ nhiều hơn. Đồng thời, bạn cũng hãy hướng dẫn trẻ cách lắng nghe ý kiến của người khác, giải quyết vấn đề thông qua đối thoại. Muốn làm được điều này đòi hỏi ba mẹ phải làm gương, định hướng trẻ ngay từ nhỏ. 
• Tạo điều kiện cho trẻ tham gia các hoạt động xã hội: Thay vì bao bọc trẻ quá mức, ba mẹ hãy tạo điều kiện cho trẻ tham gia nhiều hoạt động xã hội. Từ đó, trẻ sẽ bạo dạn hơn, biết cách điều chỉnh hành vi sao cho phù hợp với môi trường chung. 

Ba mẹ nên khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động xã hội

Như vậy, từ những chia sẻ trong bài viết này, bạn có lẽ đã hiểu chỉ số MQ là gì. Đây là chỉ số đạo đức giúp đánh giá phẩm chất, xu hướng ứng xử của mỗi con người trong các tình huống khó khăn. Nếu trẻ đang trong giai đoạn phát triển, hình thành nhận thức, bạn nên chú trọng giáo dục, giúp trẻ định hình nhận thức đúng đắn, trở thành người có ích cho gia đình và xã hội.