1. Chọc tủy là gì?

Dịch não tủy có trong não và tủy sống. Đây là một chất dịch không có màu, trong suốt. Cơ thể người bình thường sẽ có khoảng 125ml chất dịch này, đồng thời cứ mỗi ngày sẽ có khoảng 500ml dịch mới được tạo ra.

Kết quả xét nghiệm dịch não tủy trong tủy sống giúp bác sĩ chẩn đoán nhiều bệnh lý

Các chức năng của dịch não tủy, bao gồm:

- Bảo vệ cho hệ thần kinh trung ương.

- Đảm bảo tuần hoàn cho dịch thần kinh, các loại hormone, kháng thể, bạch cầu.

- Điều chỉnh nồng độ pH và các chất điện giải của hệ thần kinh trung ương.

Chọc tủy sống là một thủ thuật mà các bác sĩ dùng một chiếc kim nhỏ để chọc vào túi dịch ở vùng lưng dưới, chính là vị trí dưới cột sống để hút lấy dịch. Đây được đánh giá là vị trí an toàn nhất để lấy dịch não tủy. Sau khi lấy được dịch, chất dịch này sẽ được mang đến phòng xét nghiệm để xác định dịch não tủy có những thay đổi gì khác không. Dựa vào sự thay đổi này có thể nhận biết được những bệnh có ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh trung ương, mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm nhiễm, tác nhân gây bệnh hay sự nhạy cảm đối với thuốc của một số loại vi sinh vật,…

2. Những trường hợp cần chọc tủy sống

Dịch não tủy xuất hiện những thay đổi nhất định tương ứng với mức độ tổn thương của hệ thần kinh. Thông thường, phương pháp chọc tủy sẽ được chỉ định trong những trường hợp sau:

- Chẩn đoán những bệnh lý về nhiễm khuẩn thần kinh trung ương, chẳng hạn như viêm não, viêm tủy, viêm não tủy, tình trạng viêm màng não,…

- Chẩn đoán bệnh ung thư màng não – một căn bệnh rất nguy hiểm.

- Chẩn đoán một số bệnh lý thần kinh ngoại biên như viêm đa rễ dây thần kinh, hội chứng ép tủy, xơ cứng rải rác,…

- Một số bệnh lý về thần kinh nhưng chưa thế xác định được nguyên nhân cũng có thể cần được chỉ định chọc tủy, chẳng hạn như tình trạng co giật, lú lẫn, động kinh, rối loạn ý thức,…

- Người bệnh bị tai biến mạch máu não có nghi ngờ chảy máu dưới nhện.

Chọc tủy sống để gây tê trước khi phẫu thuật

Ngoài những trường hợp nêu trên, chọc não tủy còn được chỉ định trong một số trường hợp khác như điều trị bệnh bằng phương pháp gây tê tủy sống, tiêm thuốc kháng sinh, thuốc chống ung thư, thuốc chống nấm, lấy dịch não tủy với bệnh nhân mắc hội chứng não úng thủy áp lực bình thường... Một số trường hợp đang trong quá trình điều trị viêm màng não cũng cần lấy dịch não tủy để bác sĩ nắm rõ về hiệu quả của phác đồ điều trị bệnh.

3. Các bước chọc tủy sống

Chọc tủy sống cần thực hiện đúng theo các bước để đảm bảo chính xác và an toàn cho người bệnh. Trước đó, người bệnh sẽ được các bác sĩ giải thích chi tiết và rõ ràng về quá trình điều trị bệnh, giúp bệnh nhân hiểu rõ về mục đích của phương pháp này, đồng thời hạn chế những lo lắng quá mức.

- Tư thế của bệnh nhân: Người bệnh có thể được chỉ định ngồi hay nằm, tùy theo yêu cầu của bác sĩ. 

- Bác sĩ dùng thuốc khử trùng để sát khuẩn vùng thủ thuật của người bệnh.

- Sau đó, bác sĩ phủ một tấm vải trên lưng người bệnh để đảm bảo cho vùng chọc tủy được vô trùng.

- Sau đó, bác sĩ sẽ sử dụng kim chuyên dụng để đâm vào khe giữa hai đốt sống, đến vùng tủy sống, nếu có dịch não tủy chảy ra là thành công. Thủ thuật này khá khó và cần phải thực hiện chính xác. Trong một số trường hợp sẽ cần chích kim nhiều hơn một lần.

- Để đảm bảo cho quá trình chọc tủy diễn ra thuận lợi, bệnh nhân cần tuân thủ theo đúng những hướng dẫn của bác sĩ từ trước đó, không được nhúc nhích trong quá trình thực hiện. Nếu người bệnh quá khó chịu, cần nói ngay với bác sĩ để có hướng giải quyết phù hợp.

- Sau khi đã lấy được dịch não tủy, bác sĩ rút kim và dán băng vào chỗ vừa chích kim. Lúc này, người bệnh có thể ngồi dậy và cử động.

- Mẫu dịch não tủy sẽ được mang đến phòng xét nghiệm để thực hiện phân tích, phục vụ cho quá trình chẩn đoán và điều trị bệnh.

4. Chọc tủy có đau không? Có nguy hiểm không?

Nhiều người bệnh lo ngại chọc tủy sẽ gây đau đớn. Tuy nhiên, khi chọc tủy, bác sĩ sẽ dùng một cây kim rất nhỏ để gây tê vùng da của người bệnh trước. Như vậy, khi được gây tê cục bộ, người bệnh sẽ không có biểu hiện đau nhiều.

Có thể bị đau đầu sau khi chọc tủy

Trong một số trường hợp, bệnh nhân sẽ cảm thấy hơi đau nhẹ khi bị mũi kim chích vào. Người bệnh sẽ có cảm giác bị châm chích kéo dài trong khoảng vài giây. Nếu trường hợp bệnh nhân bị đau nhói xuống chân, người bệnh cần thông báo cho bác sĩ để chỉnh sửa lại vị trí của kim, giúp cho người bệnh có cảm giác đỡ đau và dễ chịu hơn.

Phương pháp chọc dò tủy sống được thực hiện tại các cơ sở y tế có đủ chuyên môn và trang thiết bị cấp cứu. Thủ thuật này rất cần thiết và quan trọng để giúp các bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh và điều trị phù hợp.

Khi thực hiện thủ thuật chọc dò dịch não tủy đúng kỹ thuật, thường ít có biến chứng xảy ra. Tuy nhiên, một số trường hợp bệnh nhân có thể bị đau nhẹ ở vùng lưng dưới, vùng chọc tủy có thể xuất hiện những vết bầm. Tuy nhiên, sau đó, chúng sẽ tự hết. Người bệnh cũng có thể gặp phải một tác dụng phụ khác là tình trạng nhức đầu. Trường hợp người bệnh bị rối loạn xuất huyết và những trường hợp hiếm gặp, sẽ có thể bị chảy máu, có thể làm tổn hại dây thần kinh, cột sống.

Người bệnh có thể bị đau lưng dưới sau khi chọc tủy

Một số trường hợp bệnh nhân có thể bị đau nhẹ ở vùng lưng dưới, vùng chọc tủy có thể xuất hiện những vết bầm. Tuy nhiên, sau đó, chúng sẽ tự hết. Người bệnh cũng có thể gặp phải một tác dụng phụ khác là tình trạng nhức đầu. Trường hợp người bệnh bị rối loạn xuất huyết và những trường hợp hiếm gặp, sẽ có thể bị chảy máu, có thể làm tổn hại dây thần kinh, cột sống.

Như vậy chọc tủy sống là thủ thuật tương đối an toàn. Nếu được chỉ định chọc tủy sống, người bệnh cũng không cần quá lo lắng và hoàn toàn yên tâm khi được bác sĩ chỉ định thực hiện thủ thuật này.

Nếu còn băn khoăn về chọc dò tủy sống, quý khách hàng có thể liên hệ hotline 1900 56 56 56 để được tổng đài viên của Hệ thống Y tế MEDLATEC cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác.