Giãn não thất bên thai nhi là gì?

• Giãn não thất bên được định nghĩa là giãn một hoặc não thất hai bên trên mặt cắt ngang đầu thai nhi qua siêu âm thai
• Giãn não thất bên thai nhi được chia làm 3 độ dựa vào kích thước đo được trên siêu âm: Nhẹ 10-12mm, trung bình 13-15mm, nặng >16mm

Hình ảnh minh họa quá trình phát triển của thai nhi

Các nguyên nhân gây giãn não thất bên ở thai

Trong não thất của thai nhi luôn có 1 lượng dịch não tủy nhất định để bảo vệ não và tủy sống, bất kỳ nguyên nhân nào gây rối loạn quá trình sản sinh, lưu thông và hấp thụ dịch não tủy đều sẽ có thể gây ra tình trạng giãn não thất bên.

• Biến thể bình thường: Một số trường hợp giãn não thất bên thai nhi mức độ nhẹ hoặc trung bình chỉ là biến thể bình thường nếu không đi kèm bất kỳ bất thường cấu trúc nào khác và các xét nghiệm sàng lọc đều bình thường. Theo nghiên cứu, tỷ lệ này lên đến 73-95% trẻ có giãn não thất bên đơn thuần trong thai kỳ bình thường sau sinh.

Các nguyên nhân khác như:

• Bất sản thể chai: Giãn nhẹ não thất hoặc não thất bên hình giọt nước trên siêu âm
• Bất sản vách trong suốt
• Xuất huyết trong não thất
• Không phân chia não trước
• Chẻ não, hẹp cống não: Hẹp cống não có thể do nhiễm trùng bào thai, bệnh lý di truyền hoặc xuất huyết.
• U nội sọ chèn ép cống não cũng có thể gây giãn não thất
• Mẹ bị nhiễm trùng trong thời kỳ mang thai như: Giang mai, Rubella, cytomegalo virus, dẫn đến viêm nhu mô não thai nhi. Giãn não thất liên quan nhiễm trùng bào thai thường đi kèm các bất thường khác như thai chậm phát triển, viêm phúc mạc phân su, đa ối, vôi hóa quanh não thất.

Hình ảnh minh hoạ

Giãn não thất bên thai nhi gây nguy hiểm như thế nào?

Ngoài một số trường hợp giãn não thất không gây hậu quả như đã nói ở trên, giãn não thất bên thai nhi có thể:

• Là biểu hiện của một rối loạn bất thường NST, tỷ lệ này chiếm khoảng 3.8%, thường gặp nhất là trisomy 21.
• Thai nhi có thể tử vong trong thai kỳ hoặc sau sinh, chiếm 3.7%
• Sau sinh có một tỷ lệ trẻ bị dị tật, chủ yếu là dị tật thần kinh, tỷ lệ khoảng 11.5%

Hình ảnh giãn não thất bên thai nhi trên siêu âm tại BV Medlatec

Chẩn đoán và xử trí giãn não thất bên thai nhi

• Hiện nay, phương pháp thường được dùng để sàng lọc sớm giãn não thất bên thai nhi là siêu âm thai, có thể siêu âm 2D, 3D, 4D. Ngoài ra kết hợp với xét nghiệm nồng độ AFP và chọc dịch ối.
• Chẩn đoán xác định giãn não thất bên thai chủ yếu dựa vào siêu âm thai định kỳ qua các mốc, chụp cộng hưởng từ não thai nhi sẽ đưa ra hình ảnh rõ nét và các tổn thương phối hợp mà trên siêu âm khó đánh giá được.
• Đối với một trường hợp giãn não thất nhẹ - trung bình: Sau khi đánh giá được thai nhi bị giãn não thất bên, cần đánh giá các bất thường khác của hệ thần kinh trung ương, các bất thường di truyền hoặc nhiễm trùng bào thai.

+ Để chẩn đoán bất thường di truyền, theo khuyến cáo, sản phụ sẽ được chọc ối

+ Đối với nhiễm trùng bào thai, sản phụ sẽ được khuyến cáo làm các xét nghiệm CMV và toxoplasmosis. Xét nghiệm bao gồm huyết thanh của mẹ và PCR dịch ối.

• Thai phụ sẽ được siêu âm đánh giá lại sự tiến triển, ổn định hay hồi phục của giãn não thất bên qua các thời điểm khác nhau. Thời gian khám định kỳ là khác nhau ở mỗi tuổi thai khác nhau.
• Việc chẩn đoán giãn não thất bên và tiên lượng cho thai nhi cần có sự phối hợp của bác sĩ chẩn đoán hình ảnh, bác sỹ sản khoa, bác sĩ tiền sản và ngoại thần kinh.
• Thời điểm chấm dứt thai kỳ: Đối với giãn não thất thể nhẹ hay trung bình, hiện tại không có bằng chứng nào cho thấy việc mổ lấy thai hay chấm dứt thai kỳ sớm sẽ cải thiện kết cục của mẹ và thai nhi.
• Đối với những sản phụ có lần mang thai trước bị giãn não thất thì nguy cơ ở thai kỳ sau giãn não thất là khá thấp.

Hình ảnh giãn não thất bên trên siêu âm (A) và cộng hưởng từ (MRI) (BCD)

Siêu âm thai ở đâu để phát hiện sớm giãn não thất bên thai nhi

• Giãn não thất bên thai nhi thường xảy ra trong quý 2, nhưng một số trường hợp nặng đã có thể phát hiện trong quý 1 nên việc khám thai định kỳ ngay sau khi phát hiện có thai là hết sức cần thiết. Trong đó, siêu âm thai là phương tiện đầu tay trong sàng lọc dị tật thai nhi. Bất kể cơ sở khám chữa bệnh nào có chuyên khoa sản, xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh sẽ giúp sản phụ và gia đinh kiểm tra thai định kỳ cũng như phát hiện sớm giãn não thất bên thai nhi.
• Trong trường hợp phát hiện thai nhi bị giãn não thất mức độ nhẹ, sản phụ và gia đình không nên quá lo lắng vì đó có thể là thay đổi bình thường, hoặc là hậu quả của những bất thường hệ thần kinh trung ương khác, sản phụ sẽ cần được hội chẩn thêm, đặc biệt, với những trường hợp khó có thể kết hợp với cơ sở có chụp cộng hưởng từ (MRI) thai nhi để đánh giá chi tiết và chính xác các tổn thương của thai nhi.
• Bệnh viện đa khoa Medlatec là cơ sở y tế với đầy đủ hệ thống chuyên khoa, trong đó, sản khoa với đội ngũ bác sĩ chuyên gia giàu kinh nghiệm và trung tâm chẩn đoán hình ảnh được trang bị hệ thống máy siêu âm 2D, 3D, 4D, 5D, máy cộng hưởng từ 1.5 Tesla sẽ giúp phát hiện sớm, chính xác các dị tật thai nhi bao gồm cả giãn não thất bên thai nhi.