1. Hạ huyết áp là gì?

Hạ huyết áp được hiểu là chỉ số huyết áp đo được thấp hơn so với bình thường (< 90/60 mmHg). Một số người, đặc biệt người trẻ hoặc vận động viên, có thể có huyết áp tự nhiên thấp hơn mức này nhưng vẫn hoàn toàn khỏe mạnh. Hạ huyết áp chỉ đáng lo khi gây triệu chứng hoặc làm giảm tưới máu cơ quan.

Hạ huyết áp gây chóng mặt 

2. Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết hạ huyết áp

Hiểu được nguyên nhân gây nên và nhận diện đúng dấu hiệu hạ huyết áp sẽ giúp bạn phòng ngừa, kịp thời khắc phục để tránh hệ lụy do hạ huyết áp gây ra.

2.1. Nguyên nhân phổ biến gây hạ huyết áp

Hạ huyết áp có thể xảy ra do nhiều yếu tố khác nhau:

• Mất nước do tiêu chảy, nôn ói, đổ mồ hôi quá nhiều.
• Thiếu máu trong thời gian dài khiến hồng cầu không được sản sinh đủ, thiếu oxy đến nuôi các cơ quan trong cơ thể.
• Nhiễm trùng nặng, nhất là nhiễm trùng huyết gây tụt huyết áp đột ngột.
• Rối loạn nhịp tim, suy tim khiến khả năng bơm máu của tim suy giảm.
• Sử dụng thuốc như thuốc lợi tiểu, thuốc an thần,...
• Thay đổi tuần hoàn máu khi mang thai.

2.2. Dấu hiệu gặp phải khi bị hạ huyết áp

Người bị hạ huyết áp dễ gặp phải các tình trạng:

• Chóng mặt, xây xẩm mặt mày khi đứng dậy đột ngột.
• Da tái lạnh, đổ mồ hôi nhiều.
• Nhịp tim nhanh.
• Mờ mắt, khó tập trung.
• Mệt mỏi bất thường.
• Ngất xỉu.

3. Hạ huyết áp có thể dẫn đến biến chứng tim mạch nguy hiểm

Đa số trường hợp hạn huyết áp nhẹ không nguy hiểm, nhưng nếu tình trạng này kéo dài, tim phải hoạt động nhiều hơn để bơm máu nên dẫn đến suy giảm chức năng tim lâu dài và gây nên nhiều biến chứng: 

• Thiếu máu cơ tim:

Hạ huyết áp khiến lượng máu đến tim ít. Điều này đặc biệt đúng ở người có sẵn bệnh mạch vành hoặc bệnh tim cấu trúc; khi huyết áp tụt nhiều, cơ tim không nhận đủ oxy, từ đó gây đau thắt ngực, khó thở hoặc mệt khi gắng sức. Đặc biệt, ở người lớn tuổi hoặc người có sẵn bệnh lý về tim thì hạ huyết áp sẽ khiến tình trạng bệnh càng trở nên nguy hiểm.

• Rối loạn nhịp tim:

Do oxy cung cấp đến tim không đủ nên tim đập nhanh hơn để bù đắp lượng oxy bị thiếu. Tuy nhiên, rối loạn nhịp không phải cơ chế bù, mà là tình trạng bệnh lý có thể xuất hiện hoặc nặng thêm khi huyết áp thấp kéo dài, dẫn đến đánh trống ngực, hồi hộp, cảm giác hụt hơi,... Nếu không can thiệp sớm, rối loạn nhịp có thể tiến triển nặng và làm tăng nguy cơ suy tim.

• Giảm máu não:

Khi huyết áp tụt, máu lên não giảm gây choáng váng, chóng mặt, mờ mắt, mất thăng bằng, thậm chí ngất xỉu. Đặc biệt ở người cao tuổi, hạ huyết áp tư thế (đứng dậy bị chóng mặt) dễ gây té ngã và chấn thương, thậm chí chấn thương sọ não.

Người bệnh bị ngất do hạ huyết áp

4. Cách xử lý khi có dấu hiệu hạ huyết áp

Khi bị hạ huyết áp, bạn có thể thực hiện một số biện pháp sau đây để ổn định tạm thời và kiểm soát huyết áp lâu dài:

4.1. Xử lý tạm thời tại nhà

Nếu cảm thấy chóng mặt hoặc choáng, nghi ngờ hạ huyết áp, bạn có thể:

• Ngồi hoặc nằm xuống ngay.
• Nằm ở tư thế kê cao chân hơn so với tim để máu dồn về tim.
• Hít thở sâu và chậm.
• Uống 1.5 - 2 lít nước/ngày nếu không có chống chỉ định như suy tim hoặc suy thận, có thể uống Oresol pha với liều lượng được nhà sản xuất khuyến cáo nếu bị mất nước do tiêu chảy.
• Chia thành 4 - 5 bữa ăn trong ngày, không bỏ bữa hoặc để bụng đói quá lâu.
• Khi ngủ dậy hoặc đứng lên cần ngồi dậy từ từ, đứng chậm và bám vào điểm tựa, tránh thay đổi tư thế đột ngột.

4.2. Can thiệp y khoa

Nếu thường xuyên hạ huyết áp, chóng mặt kéo dài không rõ nguyên nhân, tái diễn ngất xỉu, có bệnh lý nền,... người bệnh cần thăm khám bác sĩ chuyên khoa để chẩn đoán đúng và có biện pháp điều trị tối ưu. 

Thông thường, để chẩn đoán hạ huyết áp, bác sĩ sẽ đo huyết áp ở trạng thái: nằm, ngồi, đứng, nhằm xác định tình trạng hạ huyết áp tư thế và chỉ định người bệnh xét nghiệm máu giúp phát hiện thiếu máu, rối loạn nội tiết, thiếu vitamin hoặc hạ đường huyết - nguyên nhân thường gặp của hạ huyết áp.

Sau khi chẩn đoán đúng nguyên nhân gây hạ huyết áp, bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị phù hợp với mỗi bệnh nhân như: 

• Dùng thuốc ổn định nhịp tim, cải thiện khả năng co bóp của tim với bệnh nhân có bệnh lý về tim.
• Điều trị rối loạn nội tiết bằng thuốc hormon tuyến giáp.
• Thuốc tăng huyết áp chuyên biệt như Midodrine, Fludrocortisone,... với bệnh nhân hạ huyết áp mạn tính nhằm tăng trương lực mạch máu, giữ muối - nước để huyết áp ổn định hơn. Các thuốc này chỉ được dùng khi có chỉ định và theo dõi chặt chẽ của bác sĩ, người bệnh không tự ý sử dụng.

Ngoài ra, bệnh nhân hạ huyết áp cũng cần thay đổi thói quen lành mạnh, ăn uống đảm bảo dinh dưỡng và tập thể dục mỗi ngày để kiểm soát huyết áp và bảo vệ tim mạch lâu dài. 

Bệnh nhân hạ huyết áp được bác sĩ thăm khám, hướng dẫn điều trị 

5. Cách phòng tránh biến chứng tim mạch ở người bị hạ huyết áp

Duy trì những thói quen lành mạnh sau đây sẽ giúp bạn kiểm soát hạ huyết áp và bảo vệ tim mạch trước các nguy cơ biến chứng nguy hiểm:

• Đảm bảo chế độ ăn lành mạnh với sự ưu tiên nhóm thực phẩm giàu chất xơ, bổ sung thực phẩm tốt cho sức khỏe tim mạch như cá hồi, trái cây giàu kali, các loại hạt,...
• Tập thể dục nhẹ nhàng mỗi ngày với bài tập đạp xe, yoga, đi bộ,... nhằm thúc đẩy lưu thông máu, tăng sức bền tim mạch và giảm nguy cơ hạ huyết áp tư thế.
• Theo dõi huyết áp hằng ngày vào buổi sáng và khi có triệu chứng để kịp thời tái khám khi chỉ số huyết áp bất thường.
• Ngủ đủ giấc, hạn chế bia rượu, tránh các yếu tố căng thẳng,... để huyết áp không bị hạ đột ngột.

Nếu đã thực hiện các biện pháp thay đổi lối sống và dinh dưỡng nhưng không thể ổn định chỉ số huyết áp, quý khách hàng có thể liên hệ đặt lịch khám cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Hotline 1900 56 56 56.