1. Một số đặc điểm của lá trầu không và thành phần hóa học chính

Lá trầu không trong y học cổ truyền và các bài thuốc dân gian là một loại dược liệu quý.

1.1. Đặc điểm của lá trầu không

Cây trầu không thuộc họ Hồ tiêu, tên khoa học Piper betle L. Loài cây này có nguồn gốc từ các nước Nam Á và Đông Nam Á. Ở nước ta, cây trầu không thường được trồng nhiều ở vùng trung du, miền Bắc và miền Trung.

Đây là loại dây leo lâu năm, lá có màu xanh đậm, hình tim, mặt trên bóng mượt, mặt dưới màu nhạt hơn. Cây trầu ra hoa thành bông nhỏ màu trắng ngà. Khi vò nhẹ, lá trầu không sẽ toát ra mùi thơm cay nồng do chứa nhiều tinh dầu.

Trầu không thuộc giống thân leo

1.2. Thành phần hóa học chính trong lá trầu không

Lá trầu không chứa tinh dầu với thành phần chính là chavicol, eugenol, caryophyllene và allylpyrocatechol. Ngoài ra, lá còn chứa các hợp chất phenol, tanin, vitamin C, B1, B2 và các khoáng chất vi lượng.

2. Công dụng của lá trầu không trong quan niệm dân gian

Với những thành phần hóa học như trên, lá trầu không có công dụng:

2.1. Kháng khuẩn, kháng viêm

Tinh dầu trong lá trầu không có thể tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng. Các hoạt chất eugenol và chavicol trong lá trầu giúp ức chế vi khuẩn Staphylococcus aureus, E. coli - tác nhân gây nhiễm trùng da và đường hô hấp.

2.2. Giảm đầy hơi, cải thiện tiêu hóa 

Lá trầu có vị cay, tính ấm, giúp kích thích tiêu hóa, giảm co thắt dạ dày và đầy hơi. Người xưa thường nhai lá trầu sau bữa ăn để giảm cảm giác chướng bụng, khó tiêu. Ngoài ra, uống nước lá trầu ấm pha loãng còn giúp giảm buồn nôn và giúp đường ruột khỏe mạnh hơn.

2.3. Giảm đau, sưng khớp

Nhờ đặc tính kháng viêm tự nhiên, lá trầu được dân gian dùng để giảm sưng, đau khớp hoặc đau cơ. Ngoài ra, tính ấm của lá trầu còn có tác dụng kích thích lưu thông khí huyết nên cũng giúp giảm đau hiệu quả.

2.4. Hỗ trợ điều trị viêm nhiễm phụ khoa mức độ nhẹ

Tác dụng sát khuẩn của lá trầu giúp giảm ngứa, mùi khó chịu và viêm nhẹ. Vì thế, phụ nữ sau sinh hoặc bị viêm nhiễm phụ khoa nhẹ có thể dùng nước lá trầu đun sôi để nguội rửa vùng kín. 

Lá trầu được dân gian dùng để chữa viêm nhiễm phụ khoa

2.5. Làm đẹp da

Lá trầu với khả năng làm sạch, se khít lỗ chân lông và giảm mụn còn được dùng làm nguyên liệu chăm sóc da. Nước lá trầu đun sôi, để nguội, rửa mặt hằng ngày có thể tăng độ sáng khỏe cho da và giúp ngăn ngừa vi khuẩn gây mụn.

3. Các bài thuốc từ lá trầu được dân gian lưu truyền

Từ xa xưa, lá trầu đã trở thành nguyên liệu chính trong nhiều bài thuốc chữa bệnh dân gian như:

3.1. Trị cảm cúm, nghẹt mũi

Khi bị cảm lạnh, nhiều người dùng lá trầu xông hơi để giúp cơ thể toát mồ hôi, thông mũi và giảm đau đầu bằng cách:

• Dùng khoảng 10 - 12 lá trầu tươi đem rửa sạch rồi đun sôi cùng 1 lít nước.
• Trùm khăn kín đầu, hít hơi nước từ nước trầu không bốc lên trong 10 phút.
• Lau khô người sau đó nghỉ ngơi, tránh ra ngoài gió.

3.2. Trị viêm họng, ho khan

Bài thuốc dân gian chữa viêm họng, ho khan từ lá trầu không như sau: 

• Giã nhỏ 3 - 4 lá trầu tươi sau đó hòa vào trong nước ấm cùng một ít muối.
• Chắt lấy phần nước cốt để ngậm và súc miệng 2 - 3 lần/ngày.

Sau vài ngày, cảm giác đau rát họng sẽ giảm rõ rệt, hơi thở cũng trở nên thơm tho hơn.

3.3. Trị đau nhức xương khớp

Khi bị đau khớp hoặc đau lưng do lạnh, có thể dùng lá trầu không giảm đau nhức bằng cách:

• Lấy 5 - 7 lá trầu tươi, giã nhuyễn, trộn với ít muối.
• Đem hỗn hợp sao nóng, bọc vào khăn vải rồi chườm lên vùng khớp bị đau khoảng 15 phút.

Cảm giác nóng ấm lan tỏa khắp khớp, giúp thư giãn cơ, lưu thông khí huyết và giảm đau nhức.

Đắp trầu không lên khớp gối có thể giảm đau nhức

3.4. Trị hôi miệng, viêm lợi

Bài thuốc dân gian trị viêm lợi, hôi miệng từ lá trầu rất đơn giản:

• Đun sôi 10 lá trầu với 500ml nước trong 10 phút.
• Dùng nước này súc miệng 2 lần/ngày.
• Duy trì liên tục 1 tuần để cải thiện tình trạng hôi miệng và viêm lợi nhẹ.

3.5. Lá trầu chữa viêm hoặc ngứa da

Trường hợp viêm da nhẹ, ngửa, nổi mẩn, có thể dùng lá trầu để cải thiện triệu chứng bằng cách:

• Đun sôi 10 lá trầu trong 2 lít nước.
• Chắt lấy phần nước nguội để rửa vùng da bị ngứa hoặc tắm toàn thân hàng ngày.

4. Lưu ý khi sử dụng lá trầu chữa bệnh theo phương pháp dân gian

Mặc dù lá trầu mang lại nhiều lợi ích nhưng nếu dùng không đúng cách, dược liệu này có thể ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe. Vì thế, để dùng lá trầu chữa bệnh, bạn hãy lưu ý: 

• Không dùng quá nhiều vì lá trầu có tính nóng dễ gây khô miệng, nóng rát cổ họng hoặc kích ứng da. Người bị nhiệt trong, viêm loét miệng nên hạn chế dùng.
• Phụ nữ mang thai, cho con bú hoặc trẻ nhỏ chỉ nên dùng lá trầu ngoài da, tránh uống hoặc ngậm trực tiếp.
• Chọn lá trầu sạch, tươi, không phun hóa chất và rửa sạch trước khi dùng.
• Không lạm dụng lá trầu vì thành phần tinh dầu trong trầu không có tính nóng, nếu dùng quá nhiều có thể gây kích ứng da, nóng rát hoặc viêm loét niêm mạc. 
• Không dùng lá trầu chữa bệnh cho người có tiền sử dị ứng.
• Phụ nữ mang thai nếu có ý định dùng lá trầu chữa bệnh cần hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa.

Mặc dù lá trầu được sử dụng phổ biến trong dân gian nhưng đến nay, chưa có đủ căn cứ khoa học chứng minh hiệu quả điều trị bệnh của loại lá này. Nhiều công dụng của lá trầu không chỉ mang tính truyền miệng hoặc có tác dụng tạm thời. 

Khi gặp các triệu chứng bệnh lý như viêm da, viêm họng, đau nhức hoặc viêm nhiễm phụ khoa,... người bệnh nên đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị đúng cách. 

Để đặt lịch khám cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC, quý khách hàng có thể liên hệ Hotline 1900 56 56 56.