1. Bạn biết gì về bệnh Lao phổi ?

Lao phổi là một bệnh lý truyền nhiễm khá phổ biến do tác nhân vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis (MTB) gây nên. Bệnh dễ lây truyền trong môi trường không khí thông qua đường hô hấp, do vậy nó được xếp vào nhóm bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có mức độ lây lan cao.

Con người có thể bị lây nhiễm Lao qua việc tiếp xúc nói chuyện trực tiếp, bắn nước bọt, dịch, hít phải không khí (hạt khí dung) có vi khuẩn do tiếp xúc gần. Sau khi vào có thể vi khuẩn không hoạt động ngay mà sẽ ủ bệnh. Chính vì vậy thời gian đầu có thể không xuất hiện triệu chứng nhưng xét nghiệm có thể vẫn dương tính. Do đó nếu phát hiện sớm vi khuẩn từ giai đoạn này sẽ làm giảm đáng kể hậu quả của bệnh.

Bệnh Lao thường được chia thành 2 loại: lao nguyên phát và thứ phát. Lao nguyên phát sẽ thấy ở những người lần đầu tiên mắc lao, đa phần là trẻ em và người cao tuổi với các biểu hiện lâm sàng như mệt mỏi, chán ăn, sút cân, ăn không ngon miệng, cơ thể yếu ớt.

Hình 1: Các triệu chứng của bệnh Lao phổi

Lao thứ phát là trường hợp vi khuẩn MTB có trong cơ thể người bị suy giảm miễn dịch gây ra nhiều các tổn thương nghiêm trọng cho nhu mô phổi. Người bệnh sẽ có các biểu hiện đặc trưng của lao đó là ho kéo dài, ho kèm đờm ra máu, đau ngực, sốt, đồ mồ hôi đêm. Nếu hệ miễn dịch bị yếu đi cộng thêm 1 số các bệnh khác thì bệnh lao sẽ càng phát triển nhanh. Không những tổn thương phổi mà còn lan ra các cơ quan khác như xương, hệ thần kinh, hạch bạch huyết, tim,...

2. Xét nghiệm AFB là gì và phát hiện bệnh Lao như thế nào?

AFB (Acid Fast Bacillus test) là xét nghiệm được thực hiện trên mẫu đờm hoặc các dịch sinh học khác của bệnh nhân bằng cách nhuộm soi và quan sát trên kính hiển vi nhằm tìm kiếm vi khuẩn lao. Loại vi khuẩn này có đặc tính là kháng cồn kháng acid nên sẽ bắt màu đỏ (của thuốc nhuộm Fuchsin) trên nền xanh (của thuốc nhuộm xanh methylen). Qua đó kỹ thuật viên sẽ phát hiện và đếm số lượng vi khuẩn có trong lam mẫu bệnh phẩm, từ đó đánh giá mức độ nhiễm bệnh Lao.

Hình 2: Kỹ thuật viên sẽ đếm số lượng AFB trên kính hiển vi

Kết quả đọc sẽ được tính như sau:

- Tiến hành soi trên 100 vi trường: Nếu không thấy vi khuẩn AFB sẽ trả kết quả âm tính. Ngược lại nếu thấy xuất hiện 1 vi khuẩn AFB trở lên sẽ được coi là dương tính và bắt buộc phải đếm số lượng AFB để đánh giá mức độ.

- Soi 100 vi trường : Nếu số lượng từ 10 - 99 AFB thì đánh giá Dương tính (+)

- Soi ít nhất 50 vi trường: Nếu thấy số lượng 1 - 10 AFB/ 1 vi trường đánh giá Dương tính (++).

- Soi ít nhất 20 vi trường: Nếu thấy trên 10 AFB/ 1 vi trường đánh giá kết quả Dương tính (+++).

Lao phổi dương tính khi có trên 1 mẫu đờm AFB (+) và kèm theo đó là những tổn thương xuất hiện trên phim chụp X - quang hoặc lâm sàng. Lao phổi âm tính khi có trên 3 mẫu đờm AFB (-) của cùng một người được lấy tại những thời điểm liên tiếp nhau.

3. Lấy mẫu bệnh phẩm xét nghiệm AFB như thế nào?

Bệnh phẩm phổ biến để làm xét nghiệm Lao AFB đó là đờm. Kỹ thuật lấy bệnh phẩm đờm là vô cùng quan trọng và có thể ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả của bệnh nhân. Do đó quy trình lấy đờm cần phải tuân thủ theo quy định đúng như sau:

- Bệnh nhân có thể vệ sinh răng miệng trước khi lấy đờm bằng cách đánh răng, súc miệng nước lọc.

- Hướng dẫn bệnh nhân hít thở sâu 3 lần, sau đó ngửa cổ, hít thật sâu và ho mạnh để khạc đờm sâu từ trong phổi ra. Trong quá trình khạc đờm cần sử dụng khăn giấy và các dụng cụ bảo hộ để tránh lây nhiễm cho xung quanh.

- Đờm được lấy vào lọ đựng chuyên dụng vô khuẩn, đóng nắp chặt, bảo quản và vận chuyển về phòng xét nghiệm đúng quy cách. 

- Chú ý phải lấy được mảnh đờm có tính chất dai, đặc sánh, tránh lấy phải nước bọt sẽ ảnh hưởng rất lớn đến kết quả. 

Hình 3: Bệnh phẩm chủ yếu làm xét nghiệm AFB là đờm

4. Những ai có nguy cơ mắc bệnh Lao và phòng tránh Lao như thế nào?

Bệnh Lao là một bệnh nguy hiểm và rất dễ mắc. Những người thuộc nhóm đối tượng sau sẽ có nguy cơ mắc Lao cao hơn :

- Người bị các bệnh suy giảm miễn dịch như HIV đã chuyển giai đoạn AIDS.

- Người có tiếp xúc gần trực tiếp với người nhiễm lao như người thân, bạn bè, các y bác sĩ chăm sóc.

- Người sống và làm việc tại nơi có người bị lao hoặc du lịch đến vùng có phổ biến bệnh lao.

Lao phổi là bệnh có khả năng lây lan rất mạnh trong cộng đồng. Do đó việc phòng tránh bệnh là vô cùng quan trọng và cần thiết. Mỗi cá nhân và tập thể cần phải chủ động, tự giác có những biện pháp phòng ngừa bệnh lao như:

- Tổ chức phòng ngừa và kiểm soát lây nhiễm tại những nơi có nguy cơ như bệnh viện, trại giam, khu cách ly,...

- Chủ động không tiếp xúc gần trực tiếp hoặc phải có đồ bảo hộ khi tiếp xúc với người bị lao. Tránh việc sử dụng chung đồ vệ sinh cá nhân, ăn uống,...

- Cần phải giáo dục, tuyên truyền những thông tin về bệnh lao đến cộng đồng. Từ đó nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh thân thể, môi trường xung quanh.

- Xây dựng lối sống lành mạnh, thường xuyên tập thể dục thể thao, không sử dụng các chất gây nghiện, chất kích thích để nâng cao thể trạng.

Xét nghiệm AFB là một xét nghiệm thường xuyên được tiến hành để bước đầu xác định chẩn đoán bệnh Lao phổi. Do đó bạn cần chọn cho mình một địa chỉ y tế uy tín, đủ khả năng và chuyên môn thực hiện. Như vậy mới đảm bảo một kết quả chính xác và điều trị hiệu quả.

Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC với hơn 24 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực khám điều trị và chăm sóc y tế

Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC với hơn 24 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực khám điều trị và chăm sóc y tế, đặc biệt nổi tiếng với thương hiệu Trung tâm Xét nghiệm đạt chuẩn. Chắc chắn sẽ đem lại cho quý khách hàng sự hài lòng, tin tưởng về chất lượng của các dịch vụ. Bạn đọc hãy đến và trải nghiệm các dịch vụ y tế thông minh, hiện đại tại MEDLATEC.