1. Các dạng rối loạn tâm trạng sau sinh thường gặp

Rối loạn tâm trạng sau sinh có thể xuất hiện sớm ngay sau khi sinh hoặc muộn hơn với mức độ nghiêm trọng khác nhau, song đều cần nhận thức đúng và chủ động điều trị ngay khi triệu chứng xuất hiện. Dưới đây là các dạng rối loạn tâm trạng sau sinh thường gặp.

Thay đổi hormone là nguyên nhân dẫn đến rối loạn tâm trạng sau sinh

1.1. Rối loạn tâm thần sớm

Các trạng thái tinh thần sau xuất hiện sớm ngay sau khi sinh hoặc một thời gian ngắn sau khi sinh:

Trầm cảm không điển hình

Trầm cảm không điển hình thường xuất hiện sau khi sinh 3 - 4 ngày, thay đổi rõ nhất là người mẹ đang trong trạng thái phấn khởi, vui vẻ khi được làm mẹ chuyển sang trạng thái lo buồn, sợ hãi. Nhất là tâm lý lo lắng, không tự tin vào khả năng nuôi con và đảm bảo an toàn cho con.

Rối loạn tâm trạng sau sinh này được giải thích là do sự thay đổi nội tiết tố nhanh chóng sau sinh, dẫn đến ảnh hưởng tâm trạng của người mẹ. Bên cạnh đó, người mẹ cũng nhạy cảm hơn khi chưa làm quen với việc chăm sóc, bế ẵm, ăn uống của con, đặc biệt là những mẹ sinh lần đầu. 

Hội chứng trầm cảm không điển hình sau sinh này thường tự biến mất sau một vài ngày tùy vào sự động việc, quan tâm, hỗ trợ của người chồng và gia đình, người thân xung quanh. Hiểu và được hướng dẫn về các vấn đề sức khỏe mà trẻ gặp phải giúp mẹ tự tin hơn, đẩy lùi trạng thái tinh thần tiêu cực xuất hiện sau khi sinh con.

Trầm cảm không điển hình khá phổ biến ở phụ nữ sau sinh

Trầm cảm điển hình sau sinh

Trầm cảm điển hình với những triệu chứng không rõ ràng, khó đánh giá nhưng tiến triển âm thầm và nguy hiểm hơn so với trầm cảm không điển hình. Theo thống kê mới nhất, có khoảng 10 - 20% phụ nữ sau sinh có triệu chứng trầm cảm điển hình, kéo dài tới 9 - 15 tháng sau khi sinh trẻ.

Những triệu chứng của trầm cảm điển hình sau sinh bao gồm: thay đổi cảm xúc, hay cáu giận, có biểu hiện suy nhược, dễ chảy nước mắt, có cảm giác bất lực, lo lắng quá mức về việc dạy dỗ, dinh dưỡng cho con cái,… Đôi khi, người mẹ bị trầm cảm có yêu cầu khắt khe hơn, cầu kỳ hơn về việc nuôi dưỡng cho con.

Trầm cảm điển hình sau sinh phổ biến hơn ở những người mẹ quá trẻ (dưới 20 tuổi), người sinh con lần đầu hoặc người từng bị bỏ rơi, tổn thương tinh thần liên quan đến gia đình trước đó. 

1.2. Rối loạn tâm thần muộn sau sinh

So với rối loạn tâm thần sớm, rối loạn tâm thần muộn sau sinh thường nặng hơn, để lại hậu quả nặng nề hơn cho bản thân người mẹ và trẻ. Biểu hiện lâm sàng bao gồm: hưng cảm điển hình, loạn thận, lú lẫn và mê mộng, trạng thái giống phân liệt,…

Cụ thể triệu chứng như sau:

Loạn thần với lú lẫn và mê mộng

Trạng thái tinh thần này thường xuất hiện đột ngột, sau khi sinh khoảng 2 tuần với biểu hiện như:

• Lo âu, kích động quá mức.

• Chảy nước mắt không rõ nguyên do.

• Tinh thần hung hãn, tấn công.

• Mệt mỏi, lú lẫn, tri giác suy giảm.

• Không nhận thức rõ về thời gian và không gian.

• Lo lắng, mê mộng,…

Hoang tưởng ở mẹ sau sinh có thể dẫn đến những hậu quả đau lòng

Biểu hiện hoang tưởng xuất hiện ở người mẹ này chủ yếu tập trung vào đứa trẻ hoặc mẹ, gây lo sợ quá mức và dẫn đến những hành động giết con, tự sát.

Hưng cảm điển hình

Hưng cảm điển hình sau sinh xuất hiện khá ồ ạt, thường sau 2 tuần sinh với tình trạng:

• Kích động mạnh, mất định hướng nặng.

• Xuất hiện ý tưởng hoang tưởng, không thực tế.

• Có cảm giác bị xung đột thỏa dục, truy hại.

Trầm cảm nặng sau sinh

Trầm cảm nặng sau sinh thường xuất hiện trong khoảng thời gian từ 2 tuần đến 3 tháng sau sinh, gây ra những trạng thái lo âu, bất lực, cảm giác có tội, lú lẫn, suy giảm khí sắc,…

Trạng thái giống phân liệt

Trạng thái phân liệt gây ra triệu chứng kích động, nhiều hoang tưởng, mất cảm giác với thực tại, không hòa nhập,… 

2. Rối loạn tâm trạng sau sinh nguy hiểm như thế nào?

Sau khi sinh, hầu hết người mẹ cần khoảng thời gian nhất định để làm quen với cuộc sống và thiên chức làm mẹ. Khi sức khỏe sau sinh chưa phục hồi, họ phải lo lắng nhiều chuyện như: chăm sóc bé như thế nào, tại sao bé gặp phải các vấn đề sức khỏe, ăn uống dinh dưỡng cho bản thân ra sao, làm sao để cân bằng cuộc sống,… Đôi khi, áp lực lớn đến từ người chồng, gia đình và bố mẹ cũng góp phần gây ra rối loạn tâm trạng sau sinh.

Rối loạn tâm trạng sau sinh cần được điều trị

Rất nhiều trường hợp thực tế xảy ra, khi rối loạn tâm trạng sau sinh không được điều trị gây ra những hậu quả nặng nề cho mẹ và bé. Tình trạng này ở mỗi phụ nữ sau sinh là khác nhau, nhẹ có thể là tinh thần ủ rũ, ít nói, không muốn tiếp xúc với mọi người. Nặng hơn, rối loạn tâm trạng sau sinh có thể dẫn tới hành động tự tử, sát hại chính đứa con vừa sinh ra,…

Gây hậu quả nặng nề song không nhiều người thực sự hiểu, chia sẻ và hỗ trợ phụ nữ sau sinh trải qua giai đoạn này. Theo thống kê, khoảng 85% phụ nữ sau sinh gặp phải rối loạn tâm trạng với tình trạng khác nhau, hầu hết là bị nhẹ và nhanh chóng biến mất. Song ở một số phụ nữ, rối loạn tâm trạng này nghiêm trọng, kéo dài dai dẳng dẫn đến trầm cảm.

Liên tục các trường hợp trầm cảm sau sinh dẫn đến hậu quả đau lòng như tự tử, sát hại con,… xảy ra. Hầu hết là do bắt đầu từ rối loạn tâm trạng sau sinh nhưng không được sẻ chia, tư vấn, can thiệp sớm dẫn đến tiến triển nguy hiểm. Không chỉ bản thân người mẹ mà người thân, bạn bè có vai trò đặc biệt quan trọng trong phát hiện sớm và điều trị rối loạn tâm trạng sau sinh. 

Tư vấn tâm lý sau sinh giúp mẹ vượt qua giai đoạn này dễ dàng hơn

Tại Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC, sản phụ không chỉ được chăm sóc sức khỏe, sàng lọc dị tật và biến chứng thai trước khi sinh mà còn được tư vấn tâm lý, đảm bảo sức khỏe tâm thần trước và sau khi sinh. Với đội ngũ y bác sĩ có kinh nghiệm, trình độ chuyên môn cao, MEDLATEC là người bạn đồng hành giúp mẹ bầu trải qua giai đoạn vượt cạn và chăm sóc trẻ chu sinh tốt hơn. Nếu cần tư vấn về rối loạn tâm trạng sau sinh, hãy liên hệ với MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để được tư vấn.