1. Định nghĩa: Sốc phản vệ là gì?

Sốc phản vệ chính là một kiểu phản ứng dị ứng cấp tính ở mức độ nặng và có thể nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh nếu không kịp thời chữa trị. Giãn mạch và thành mạch sẽ tăng một cách đột ngột kéo theo sự gia tăng của tính thẩm thấu. Những điều này sẽ khiến cho phế quản trở nên nhạy cảm quá mức. 

Sốc phản vệ là dạng dị ứng cấp tính

Sốc phản vệ chính là tình trạng mà một số chất hóa học được giải phóng ra thông qua hệ miễn dịch khiến cho bạn bị sốc. Việc chẩn đoán nguyên nhân gây nên tình trạng này cần dựa vào nhiều yếu tố khác nhau. 

Các biểu hiện lâm sàng có thể gặp trên nhiều cơ quan như da, niêm mạc, hô hấp, tiêu hoá, tim mạch,… Sự tương tác giữa những kháng nguyên và kháng thể sẽ sinh ra các chất trung gian hoá học gây nên tình trạng giãn mạch,  khiến tụt huyết áp gây nguy hiểm đến tính mạng bệnh nhân. 

2. Cơ chế sốc phản vệ là gì?

Theo ghi nhận, cơ chế khiến sốc phản vệ xuất hiện sẽ gồm có 3 giai đoạn như sau:

• Giai đoạn 1 - mẫn cảm: Khi các dị nguyên tấn công vào trong cơ thể thì tình trạng sốc phản vệ sẽ bắt đầu xuất hiện. Các dị nguyên này sẽ đi qua đường tiêm, truyền hoặc ăn uống, đi qua da,... tại đây các dị nguyên sẽ gặp đại thực bào được hoạt hóa. Những thông tin sẽ được truyền qua ARN và cho ra interleukin (IL 1). 

TCD4 sẽ được hoạt hóa với IL1, cùng với đó là sự tham gia của những phức hợp chuyển lớp 1 và 3. Thứ lớp của TCD4 bao gồm TH1 và TH2 cũng sẽ bị tác động. TH2 có vai trò một cách rõ ràng đối với trường hợp bị sốc phản vệ vì sử dụng thuốc cùng với sự tham gia của IL4 và cả IL5 khiến cho IgE sản sinh. Các kháng thể IgE từ plasma sẽ đi qua lớp màng tương bào. Sau đó chúng sẽ gắn ở phía trên bề mặt của dưỡng bào. 

Cơ chế nảy sinh được chia làm 3 giai đoạn khác nhau

• Giai đoạn 2 - sinh bệnh: Các dị nguyên sẽ kết hợp với IgE. Sau đó, chúng sẽ giải phóng ra thêm các hoạt chất trung gian như: serotonin, histamin,...

• Giai đoạn 3 - sinh lý bệnh: Những hoạt chất trung gian sẽ gây nên các tác động làm cho động mạch bị giãn ra, chỉ số huyết áp giảm, khiến phế quản bị co thắt và gây nên các cơn đau cho vùng bụng. Các động mạch não sẽ bị co lại khiến người bệnh cảm thấy bị đau đầu, bị choáng và thậm chí là hôn mê. 

Hậu quả mà cơ chế này để lại chính là làm gia tăng tính thẩm thấu của mao quản. Đồng thời, phế quản ở tình trạng quá nhạy cảm cũng sẽ khiến cho mạch ngoại biên bị giãn ra, tính thẩm thấu của thành mạch tăng lên, thể tích của tuần hoàn bị giảm cũng khiến cho huyết áp bị giảm. Các hoạt động của cơ tim cũng sẽ bị ảnh hưởng ít nhiều. Ngoài ra, phế quản co thắt, các dây thanh quản có hiện tượng phù nề, đường hô hấp có xu hướng thu hẹp lại cũng sẽ gây nên tình trạng bị suy hô hấp cấp. 

Sốc phản vệ có thể để lại những hậu quả nghiêm trọng

Sốc phản vệ sẽ chỉ xuất hiện khi cơ thể bạn là một cơ địa dị ứng. Điều này có thể xảy ra ở người này nhưng cũng có thể không xuất hiện đối với những người khác. 

3. Những nguyên nhân nào gây sốc phản vệ thường gặp

Để ngăn chặn sự tấn công của các chất lạ đi vào bên trong cơ thể, hệ miễn dịch sẽ tự động sản xuất ra các kháng thể đặc hiệu. Tuy nhiên, ở một số trường hợp thì hệ miễn dịch lại có phản ứng quá mẫn cảm đối với các chất vô hại như thức ăn. Lúc này, hệ miễn dịch sẽ khởi động chuỗi những phản ứng hóa học và khiến cho hiện tượng dị ứng xuất hiện. 

Các loại thuốc uống, tiêm, truyền, các loại đồ ăn hoặc nọc của côn trùng cũng là nguyên nhân khiến cho cơ thể bị sốc phản vệ. Một vài nguyên nhân khác có thể là do cơ thể bị mất quá nhiều máu hoặc cơ thể bị giập nát do các chấn thương,...

Những loại thuốc kháng sinh, giảm đau, giãn cơ, gây tê hay gây mê đều là những nguyên nhân khá phổ biến của tình trạng sốc phản vệ ở cơ thể. Nọc ong cũng là một trong những tác nhân phổ biến khiến nhiều người bị sốc phản vệ. Một số loại đồ ăn hàng ngày như trứng, đậu phộng, hải sản cũng là nguyên nhân thường thấy, làm cho nhiều người bị sốc phản vệ vì thức ăn. 

Các tác nhân dị ứng - nguyên nhân phổ biến gây sốc phản vệ

Khi người bệnh bị sốc phản vệ cần phải có hướng dẫn và sự can thiệp kịp thời của các bác sĩ. Tình trạng này có thể khiến người bệnh bị tử vong nếu không được cấp cứu sớm. Vì vậy, ngay khi nhận thấy cơ thể mình có những sự thay đổi đột ngột khi tiếp xúc với các tác nhân lạ thì cần phải được xử lý ngay. Nếu người bệnh bị dị ứng thức ăn thì bạn cần phải chú ý đến các loại thực phẩm có thể khiến cho bản thân bị dị ứng. 

4. Những triệu chứng nhận biết sốc phản vệ

Những biểu hiện của loại bệnh lý này thường sẽ xuất hiện trong khoảng vài phút kể từ sau khi cơ thể có sự tiếp xúc với các dị nguyên. Cũng có một số trường hợp triệu chứng xuất hiện sau khi tiếp xúc dị nguyên khoảng 30 phút, thậm chí là lâu hơn. Với một số ít, sốc phản vệ có thể sẽ nảy sinh sau đó nhiều giờ. Biểu hiện như sau:

• Những phản ứng ở trên da như bị phát ban, bị ngứa, da trở nên nóng bừng hoặc nhợt nhạt hơn, bàn tay - chân bị ngứa ran, miệng và da đầu cũng bị ngứa vô cùng khó chịu. 

• Huyết áp sụt giảm.

• Đường thở bị co thắt, cổ họng bị sưng khiến người bệnh có tình trạng khò khè và khó thở. 

• Mạch đập nhanh và nhẹ hơn, rất khó để bắt.

• Có cảm giác buồn nôn hoặc bị tiêu chảy. 

• Chóng mặt hoặc thậm chí là bị ngất xỉu. 

• Cơ thể bỗng nhiên cảm thấy nóng lên quá mức.

• Cổ họng có cảm giác như vướng một khối u và cảm thấy khó nuốt thức ăn hơn. 

• Bị đau bụng.

• Bị chảy nước mũi và hắt hơi nhiều hơn. 

• Môi và lưỡi bị sưng đau.

Những dấu hiệu nhận biết sốc phản vệ thường thấy

Ngoài những triệu chứng nhẹ kể trên, sốc phản vệ còn xuất hiện những triệu chứng nặng hơn cần đến sự can thiệp của y tế như:

• Thở khó khăn.

• Chóng mặt.

• Có tình trạng lú lẫn.

• Cơ thể đột nhiên cảm thấy yếu ớt hơn.

• Ý thức của người bệnh bị mất dần.

Nhìn chung, sốc phản vệ một cách đột ngột nếu không được các bác sĩ can thiệp, điều trị kịp thời có thể khiến tính mạng gặp nguy hiểm. Chính vì vậy, ngay khi gặp phải các biểu hiện nghi ngờ, bạn cần tìm đến các cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ thăm khám và điều trị. Để bảo vệ bản thân, bạn có thể thực hiện 1 số xét nghiệm dị ứng để nắm được thể trạng của bản thân, tránh những yếu tố gây dị ứng trong cuộc sống hàng ngày. Một cơ sở y tế uy tín bạn có thể tham khảo là Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC. Quý khách có thể gọi đến tổng đài 1900 56 56 56 để đặt lịch khám và xét nghiệm.