1. Đặc điểm dược liệu cây thuốc dòi

Cây thuốc dòi có tên gọi khác là đại kích biển, bọ mắm,... họ tầm ma. Đây là loài cây thân thảo có lông, nhiều nhánh, mọc sát đất. Lá cây hình trứng, mọc so le, đầu lá nhỏ nhọn. Hoa cây thuốc dòi nhỏ, mọc thành chùm ở nách các nhánh và ra quanh năm. Quả có khía, hình trứng.

Cây thuốc dòi có 2 dạng màu: xanh và tía, được khai thác làm dược liệu quanh năm

Đây là loài thảo dược mọc hoang, chủ yếu sinh sống ở vùng đất ẩm. Phần được khai thác làm dược liệu chủ yếu là hoa, lá, nhựa và thân cây. Cây thuốc dòi có thể thu hái quanh năm để phơi khô làm dược liệu.

2. Công dụng và liều dùng cây thuốc dòi trong các bài thuốc y học cổ truyền

2.1. Công dụng trị bệnh của cây thuốc dòi

Y học cổ truyền quan niệm: cây thuốc dòi có tính mát, vị ngọt, có thể dùng để điều trị các bệnh như:

- Đường hô hấp: đau họng, viêm mũi họng, ho đờm, ho dai dẳng,...

- Mụn nhọt.

- Giải độc, thanh nhiệt.

- Chữa tắc tia sữa, sưng viêm vú.

- Tiêu bầm.

- Thông tiểu.

- Viêm đường tiết niệu.

2.2. Liều dùng thảo dược cây thuốc dòi trong các bài thuốc y học cổ truyền

Cây thuốc dòi chủ yếu được dùng ở dạng vắt hoặc sắc lấy nước uống, đắp ngoài. Liều dùng trung bình 10 - 20g/ngày. Ngoài ra, tùy vào từng bài thuốc mà liều dùng dược liệu cây thuốc vòi cũng có sự khác nhau, người dùng cần theo đúng chỉ định của thầy thuốc.

3. Một số bài thuốc từ dược liệu cây thuốc dòi

3.1. Các bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu cây thuốc dòi

Y học cổ truyền có nhiều bài thuốc chữa bệnh sử dụng cây thuốc dòi như:

- Chữa đau họng

Nếu chỉ ho và đau họng thường thì có thể dùng 10 - 20g cây thuốc dòi khô đem sắc lấy phần nước uống hàng ngày.

- Chữa ho

  nên lấy nhựa của cây thuốc dòi đem hấp cách thủy cùng mật ong để lấy nước uống mỗi ngày 2 - 3 lần.

- Chữa sưng viêm vú, máu bầm, mụn nhọt

Cây thuốc dòi tươi sau khi được rửa sạch, đem để ráo rồi giã nát rồi đắp trực tiếp lên vùng bị tổn thương.

- Thanh lọc và giải nhiệt

Đem nấu hoặc sắc 10 - 20g cây thuốc dòi để lấy nước uống trong ngày. Muốn tăng công dụng có thể kết hợp cùng cỏ tranh, mã đề, râu ngô,...

Cây thuốc dòi có thể kết hợp với các dược liệu khác để nấu nước uống giải nhiệt

- Chữa ngạt mũi, sổ mũi, viêm sưng mũi

Lấy 20g lá hoặc hoa cây thuốc dòi tươi rửa sạch sau đó giã nát và vắt lấy phần nước. Tiếp theo lấy bông tăm thấm phần nước đã thu được rồi lau vào trong mũi.

- Chữa viêm đường tiết niệu

Dùng 20g cây thuốc dòi khô hoặc tươi đem sắc với 1 lít nước đến khi còn 1/2 thì chắt lấy nước uống trong ngày. Có thể kết hợp cùng cây cỏ tranh để tăng thêm công dụng chữa trị bệnh.

- Chữa đau răng

Lấy một nắm lá cây thuốc dòi tươi đem rửa sạch, giã nhuyễn rồi vắt lấy nước ngậm 3 - 4 lần/ngày hoặc có thể nhai lá tươi rồi ngậm trong miệng hay nhét trực tiếp vào chân răng bị đau.

- Chữa cảm mạo

Dùng 20 - 30g lá hoặc hoa cây thuốc dòi tươi đem giã nhuyễn cùng chút muối rồi chắt lấy nước. Phần nước này đem ngậm và nuốt, làm nhiều lần trong ngày và duy trì liên tục trong 1 tuần.

- Chữa tắc tia sữa, tiểu buốt

Lấy 30 - 40g cây thuốc dòi sắc lấy nước uống trong ngày.

3.2. Lưu ý khi dùng dược liệu cây thuốc dòi

Khi sử dụng cây thuốc dòi chữa bệnh, để đảm bảo an toàn và phát huy tác dụng tốt nhất, nên lưu ý:

Việc sử dụng cây thuốc dòi để trị bệnh cần có sự tham vấn từ thầy thuốc có chuyên môn

- Tùy vào cơ địa của mỗi người, thuốc có thể sẽ gây dị ứng hoặc đạt được hiệu quả khác nhau. Mặt khác, liều lượng và sự kết hợp dược liệu ở mỗi bài thuốc cũng không giống nhau. Vì thế, người bệnh nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng.

- Luôn rửa sạch dược liệu trước khi dùng để loại bỏ bụi đất bẩn, vi khuẩn.

- Thận trọng khi sử dụng với người bị bệnh huyết áp thấp, tiểu đường, bệnh thận,... vì có thể gây tương tác thuốc với các loại thuốc mà bệnh nhân đang sử dụng.

- Thảo dược cây thuốc dòi vẫn có nguy cơ gây dị ứng ở người có tiền sử dị ứng. Biểu hiện thường gặp là buồn nôn, nôn, nổi mẩn đỏ khắp người,...

- Trường hợp dùng cây thuốc dòi uống để nấu nước uống giải nhiệt, tuyệt đối không lạm dụng trong thời gian dài quá 1 tuần. Việc sử dụng kéo dài thảo dược này để giải độc, thanh nhiệt dễ gây lợi tiểu quá mức khiến cơ thể bị mất chất điện giải nên mệt và uể oải. Nguyên nhân của điều này là do cơ thể bị đào thải quá nhiều khoáng chất qua đường tiểu và khiến cho khả năng hấp thu khoáng chất của cơ thể bị kém đi.

- Không dùng cây thuốc dòi cho phụ nữ mang thai vì thành phần thảo dược có chất điều kinh, dễ kích thích gây sảy thai.

- Do cây thuốc dòi có tính mát nên người có cơ địa hàn tốt nhất không nên sử dụng. Đặc biệt là các trường hợp đang bị lạnh bụng, tiêu hóa kém thì càng không nên dùng để tránh bị tiêu chảy hay đau bụng.

Thông tin từ bài viết trên đây hy vọng sẽ giúp bạn đọc hiểu hơn về công dụng và cách dùng dược liệu cây thuốc dòi. Hãy lưu ý rằng, tuy lợi ích của việc dùng dược liệu này trong chữa trị bệnh tương đối nhiều và việc sử dụng dược liệu cũng tương đối đơn giản; nhưng, để dùng hiệu quả và an toàn cho sức khỏe thì vẫn luôn cần có sự chỉ dẫn dựa trên cơ sở thăm khám từ thầy thuốc đông y có chuyên môn, người bệnh tuyệt đối không được tự kê đơn và bốc thuốc .