Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm tụy cấp là gì?

Việc hiểu rõ về các tiêu chuẩn chẩn đoán viêm tụy cấp là cần thiết để đảm bảo một quá trình chữa trị hiệu quả. Những tiêu chí này không chỉ giúp xác định chính xác tình trạng sức khỏe của bệnh nhân mà còn định hình con đường điều trị phù hợp nhất.

1. Tổng quan về bệnh

Viêm tụy cấp xuất hiện khi tụy (một cơ quan tiêu hóa quan trọng) bị viêm nhiễm đột ngột. Tình trạng này thường bắt nguồn từ sự tắc nghẽn của ống tụy, khiến cho các enzyme tiêu hóa mà tụy tiết ra bị tắc nghẽn và không thể di chuyển đến tá tràng và đổ vào ống tiêu hóa. Điều này dẫn đến sự tổn thương ở tụy, cản trở quá trình tiêu hóa và có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm.

Viêm tụy cấp là tình trạng viêm nhiễm đột ngột của tụy

Viêm tụy cấp thường xuất phát từ một số nguyên nhâ. Việc chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh là rất quan trọng để quyết định hướng điều trị và dự phòng bệnh tiếp theo. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này:

●       Sỏi tụy là một trong những nguyên nhân phổ biến của viêm tụy cấp. Sỏi có thể hình thành trong ống tụy, gây tắc nghẽn lưu thông của enzyme, dẫn đến việc tụy bị viêm nhiễm.

●       Nhiễm trùng cũng là một nguyên nhân phổ biến khi vi khuẩn hoặc vi rút xâm nhập vào tụy, gây ra sự kích thích và viêm nhiễm. Việc này có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả các nhiễm trùng trong hệ thống tiêu hóa.

●       Chấn thương vùng bụng hoặc tụy có thể dẫn đến viêm tụy cấp. Những chấn thương này có thể xuất hiện do tai nạn giao thông, va đập mạnh vào vùng bụng, hoặc các sự cố gây tổn thương cho tụy.

●       Việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu chất béo, chế biến, và đặc biệt là rượu có thể gây ra viêm tụy cấp. Rượu đặc biệt là một yếu tố rủi ro lớn, vì loại thực phẩm này không chỉ kích thích tụy mà còn tăng cường sự sản xuất enzyme, gây tác động xấu đến cơ quan này.

Rượu là một yếu tố rủi ro có thể gây viêm tụy cấp

●       Các tổn thương tụy, các bệnh lý máu, hoặc cả các phẫu thuật trên vùng bụng có thể làm tăng nguy mắc bệnh.

●       Nếu trong gia đình có tiền sử về các vấn đề tụy, nguy cơ mắc viêm tụy cấp có thể tăng cao.

Cần hiểu rõ về những nguyên nhân này để đưa ra các biện pháp ngăn chặn và điều trị phù hợp khi bắt gặp triệu chứng của viêm tụy cấp.

2. Dấu hiệu cảnh báo bệnh

Viêm tụy cấp thường xuất hiện đột ngột với những dấu hiệu đặc trưng sau đây:

●       Một trong những triệu chứng chính của viêm tụy cấp là cơn đau tập trung ở phía trên và phía trái bụng. Đau xuất hiện một cách đột ngột và có thể lan ra hạ sườn và vùng hông trái.

●       Buồn nôn và nôn mửa thường là triệu chứng phổ biến khi mắc viêm tụy cấp. Bệnh nhân thường không giảm đau sau khi nôn, điều này có thể là dấu hiệu của sự kích thích và viêm nhiễm ở vùng tụy.

●       Sốt có thể xuất hiện, đặc biệt khi có nhiễm trùng đường mật hoặc nếu viêm tụy cấp gặp biến chứng nhiễm trùng.

●       Màu nước tiểu có thể trở nên tối màu hoặc có màu đỏ do sự thay đổi trong hệ thống tiêu hóa.

●       Viêm tụy cấp có thể ảnh hưởng đến huyết áp và nhịp tim, đặc biệt trong trường hợp sốc hoặc thiếu hụt nước và chất điện giải.

●       Mệt mỏi, ăn uống kém hoặc không muốn ăn.

Sự tăng nhiệt độ cơ thể thường là dấu hiệu của quá trình viêm nhiễm

Những triệu chứng này đều cần được theo dõi và đánh giá kỹ lưỡng bởi các chuyên gia y tế để đưa ra chẩn đoán chính xác và kế hoạch điều trị hiệu quả cho bệnh nhân.

3. Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm tụy cấp

Chẩn đoán viêm tụy cấp đòi hỏi sự kết hợp giữa tiền sử bệnh, khai thác lý do, kiểm tra lâm sàng, và các xét nghiệm hỗ trợ. Quá trình này cần được thực hiện nhanh chóng để đảm bảo bệnh nhân nhận được chăm sóc y tế ngay từ khi xuất hiện triệu chứng. Dưới đây là các bước và phương pháp thông thường được sử dụng để chẩn đoán viêm tụy cấp:

Lịch sử bệnh

Bác sĩ sẽ thăm hỏi chi tiết với bệnh nhân về các triệu chứng, thời gian xuất hiện, mức độ đau, và các yếu tố tăng cường hoặc giảm nhẹ triệu chứng (nếu có). Lịch sử bệnh cũng bao gồm các thông tin về tiền sử gia đình, chế độ ăn uống và sự tiếp xúc với các yếu tố gây kích thích cho tụy.

Kiểm tra lâm sàng

Bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra lâm sàng để xem xét vùng bụng, đánh giá vị trí và mức độ đau. Đối với viêm tụy cấp, đau thường tập trung ở vùng thượng vị và hạ sườn trái.

Xét nghiệm huyết học

Xét nghiệm máu là một công cụ quan trọng để đánh giá tình trạng tụy. Đo lường enzyme tụy trong máu như amylase và lipase, 2 loại enzyme này có thể cao đột ngột trong trường hợp viêm tụy cấp. Sự tăng cao của các chất này cung cấp thông tin về tổn thương của tụy.

Xét nghiệm hình ảnh

Các xét nghiệm hình ảnh như siêu âm và CT scan có thể được sử dụng để xem xét kích thước và trạng thái của tụy. Các biểu hiện như sưng, nhiễm trùng, hoặc sỏi tụy có thể được phát hiện thông qua các phương pháp này.

Xét nghiệm nước tiểu

Xét nghiệm nước tiểu có thể được thực hiện để đánh giá mức độ chất cặn trong nước tiểu, đặc biệt là nếu có màu đỏ hoặc các biểu hiện của chất cặn tụy.

Sau khi thực hiện các phương pháp chẩn đoán nêu trên, viêm tụy cấp được xác định khi có ít nhất 2/3 tiêu chuẩn chẩn đoán viêm tụy cấp sau:

●       Bệnh nhân có triệu chứng đau ở vùng bụng với tính chất đặc trưng của viêm tụy cấp.

●       Mức độ amylase và/hoặc lipase trong máu cao hơn 3 lần so với giới hạn bình thường - đây là một chỉ số quan trọng đối với chẩn đoán viêm tụy cấp.

●       Kết quả của các phương pháp hình ảnh như siêu âm, CT scan, hoặc MRI bụng phải cho thấy các biểu hiện của viêm tụy cấp.

Đau thường xuất hiện đột ngột, tập trung ở vùng thượng vị và hạ sườn trái

Nhận biết sớm dấu hiệu để thăm khám, chẩn đoán viêm tụy cấp sẽ giúp tăng cơ hội chữa khỏi cho người bệnh. Vì vậy, nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào liên quan đến viêm tụy cấp nêu trên, hãy đến chuyên khoa Tiêu hóa tại Bệnh viện, Phòng khám thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC gần nhất, để được các bác sĩ chuyên khoa với nhiều năm kinh nghiệm thăm khám, thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán và đưa ra hướng điều trị thích hợp.

Ngoài ra, bạn có thể gọi đến số tổng đài sau của MEDLATEC là 1900 565656 để được các chuyên viên tổng đài tư vấn và hướng dẫn đặt lịch.

BS Thanh Tuấn đã duyệt