Xét nghiệm CPK: Ý nghĩa và cách đọc kết quả chỉ số

Xét nghiệm CPK là một loại xét nghiệm chuyên sâu có tác dụng giúp kiểm tra tình trạng, mức độ thương tổn của các mô cơ tại các cơ quan trong cơ thể. Việc đo lường hoạt độ của CK còn được biết đến là CPK là một chỉ định lâm sàng được đánh giá là rất hữu ích trong việc chẩn đoán và thăm dò những bệnh lý về cơ, ví dụ như bệnh mạch máu não hay bệnh nhồi máu cơ tim. Để hiểu rõ hơn về xét nghiệm CPK, mời quý bạn đọc cùng theo dõi bài viết dưới đây.

1. Chỉ số CPK trong huyết thanh là gì?

CPK hay CK (Creatine phosphokinase) là một loại enzyme tiết ra từ các tế bào cơ, cụ thể là cơ vân, cơ tim và mô não. Nó là chất xúc tác tham gia vào quá trình chuyển đổi giữa Creatine Phosphat và ATP. Do đó, CPK được đánh giá là đóng vai trò không thể thiếu đối với việc điều tiết luồng năng lượng thiết yếu để cung cấp cho nhiều loại mô trong khắp cơ thể, nhất là mô cơ.

Thông qua việc sử dụng kỹ thuật điện di sắc ký, Creatine phosphokinase có thể được phân ra thành 3 loại riêng biệt, đó là CK MB, CK BB và CK MM:

●       CK MB: chủ yếu tập trung trong mô cơ tim.

●       CK BB: hiện diện một số lượng ít trong cơ trơn ở phổi và trong não.

●       CK MB: khu trú nhiều ở mô cơ vân.

Trong số này, xét trên lâm sàng thì CK MB là chỉ số có giá trị chẩn đoán cao nhất.

Xét nghiệm CPK giúp đánh giá tình trạng tổn thương của các mô cơ trong cơ thể

2. Ý nghĩa, tác dụng của xét nghiệm CPK

Xét nghiệm CPK có ý nghĩa to lớn trong việc chẩn đoán và đánh giá nhiều tình trạng sức khỏe của cơ thể, cụ thể như sau:

●       Đối với những bệnh nhân nghi ngờ đang bị tổn thương mạch vành, chỉ số của định lượng CPK sẽ được dùng để theo dõi diễn biến ổ nhồi máu và chẩn đoán tình trạng nhồi máu cơ tim.

●       Nếu chỉ số LDH và Transaminase tăng thì xét nghiệm CPK còn giúp phân biệt bệnh lý cơ tim, cơ vân với bệnh về gan.

●       Trong trường hợp không thể giải thích được lý do chỉ số CPK tăng, cùng với đó chỉ số cholesterol tăng và xuất hiện hội chứng đại hồng thì rất có thể là biểu hiện của suy giáp.

●       Xét nghiệm CPK còn có tác dụng phân biệt giữa 2 hiện tượng là tiểu ra hemoglobin và myoglobin.

●       Nếu hoạt độ CPK MM tăng, hết hợp hội chứng SIRS (viêm toàn thân) sẽ là gợi ý chẩn đoán bệnh viêm da - cơ hay viêm đa cơ.

●       Đây còn là xét nghiệm thường được chỉ định hỗ trợ xác định các vấn đề ảnh hưởng tới chức năng hoạt động của cơ vân, cơ tim.

●       Chỉ số CPK MB còn được ứng dụng phổ biến là một chỉ dấu sinh học giúp kiểm tra sớm những tổn thương ở cơ tim - tổn thương có thể là hệ quả của bệnh thiếu máu cục bộ.

3. Cách tiến hành xét nghiệm CPK

Nhân viên y tế sẽ lấy mẫu bệnh phẩm là máu từ bệnh nhân. Trước khi thực hiện xét nghiệm, người bệnh không cần phải nhịn ăn. Xét nghiệm này đa phần được chỉ định trong những trường hợp cấp cứu, tiến hành nhắc lại từ 3 - 4 lần, trong khoảng thời gian từ 4 - 24 giờ trên những bệnh nhân có triệu chứng đau ngực kéo dài.

Chỉ số của CPK giúp theo dõi diễn biến ổ nhồi máu và chẩn đoán tình trạng nhồi máu cơ tim.

4. Hoạt độ CK bình thường là bao nhiêu?

●       CPK toàn phần: ở mức bình thường của nhiệt độ cơ thể, nam giới sẽ có hoạt độ CK là vào khoảng 0,63 – 2,90 ukat/L hoặc 38 – 174 U/L, còn ở nữ giới là 0,67 – 2,50 ukat/L hay 40 – 150 U/L.

●       CK MB: riêng đối với CK MB, nồng độ bình thường ở thân nhiệt 37 độ C sẽ là dưới 10 U/L, tỷ lệ giữa CK MB và CK toàn phần là khoảng 2,5 - 3%. Giới hạn đánh giá nguy cơ nhồi máu cơ tim được tính toán dựa trên giá trị cắt của CK MB là từ 6% trở lên.

5. Nguyên nhân của tình trạng bất thường hoạt độ CK là gì?

5.1. Hoạt độ CK tăng là do đâu?

●       Tổn thương cơ tim: tế bào cơ của cơ tim có thể bị ảnh hưởng bởi các trường hợp như sau phẫu thuật tim, sau khi khử rung tim hay bị nhồi máu cơ tim. Lúc này hoạt độ CK trong huyết thanh sẽ cao hơn mức bình thường. Nhất là khi bệnh nhân tiến hành xét nghiệm CK MB để chẩn đoán nhồi máu cơ tim sẽ nhìn thấy rõ sự thay đổi này của hoạt độ CK.

●       Do thuốc và hóa chất: một số loại hóa chất chứa độc tính (nhất là các sản phẩm có chứa vòng benzen) rất có hại cho màng tế bào cơ, khiến các enzyme CK bị thẩm thấu vào máu.

●       Do cơ vân bị phá hủy: xảy ra khi bệnh nhân bị xơ cột bên teo cơ, loạn dưỡng tăng trương lực cơ hay loạn dưỡng cơ, bỏng điện, bỏng nhiệt, viêm đa cơ, viêm da và cơ, bị co giật kéo dài, vận động thể thao gắng sức trong thời gian dài, tăng - hạ thân nhiệt ác tính,... Những tình trạng này có thể khiến cơ vân bị thoái hóa cấp hoặc viêm hoại tử, từ đó giải phóng một lượng lớn CK vào trong máu và khi xét nghiệm sẽ thấy chỉ số này tăng cao.

●       Tai biến mạch máu não: có thể gặp phải ở những người bệnh bị nhồi máu não nghiêm trọng, lan tỏa. Khi đó, vào ngày thứ 3 kể từ khi khởi phát triệu chứng hoạt độ CK trong máu sẽ đạt chỉ số cao nhất.

●       Nguyên nhân ít gặp khác: nghiện rượu, tiêm bắp nhiều lần, chấn thương hộp sọ và não bộ, loạn thần cấp tính, phù niêm mạc, suy giáp.

Xét nghiệm CPK - Đăng ký ngay tại MEDLATEC

5.2. Nguyên nhân gây giảm hoạt độ CK

Hoạt độ CK giảm có thể là do:

●       Bệnh nhân mắc các bệnh lý nội tiết: cường giáp, Addison, Cushing,...

●       Viêm khớp dạng thấp.

●       Suy đa tạng.

●       Bệnh về mô liên kết.

●       Bệnh ung thư trong giai đoạn di căn tới gan.

Khi mắc các bệnh lý nêu trên, CK sẽ bị phân hủy với số lượng lớn khiến cho hoạt độ của CK bị giảm trong máu toàn phần.

Như vậy, xét nghiệm CPK có vai trò đặc biệt trong việc xác định và chẩn đoán các bệnh lý như hội chứng mạch vành cấp và mạn tính, bệnh lý cơ vân, hoặc các bệnh mạch máu não khác. Việc thực hiện xét nghiệm cần phải được tiến hành ở những cơ sở y tế chất lượng, có máy móc hiện đại do bác sĩ giàu kinh nghiệm chỉ định và thăm khám.

Với gần 30 năm xây dựng và phát triển, Hệ thống Y tế MEDLATEC tự hào là địa chỉ y tế đáng tin cậy trong công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Không chỉ quy tụ đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, MEDLATEC còn đầu tư trang thiết bị y tế hiện đại, Trung tâm Xét nghiệm vinh dự nhận được 2 chứng chỉ quốc tế là ISO 15189:2012 và CAP, nên khách hàng có thể yên tâm tin tưởng lựa chọn dịch vụ thăm khám, xét nghiệm tại MEDLATEC.

Hãy liên hệ ngay tới MEDLATEC qua hotline 1900565656 để được tổng đài viên hỗ trợ tư vấn và đặt lịch ngay hôm nay!

BS Chỉnh đã duyệt