1. Xét nghiệm Elisa - ưu và nhược điểm 

1.1. Xét nghiệm Elisa là gì?

Virus HIV gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch ở người vì lượng virus tăng cao tạo cơ hội thuận lợi để nhiễm trùng và ung thư phát triển mạnh mẽ từ đó đe dọa trực tiếp đến sự sống. Xét nghiệm Elisa (Enzyme-linked Immunosorbent assay) là một kỹ thuật sinh hoá chủ yếu sử dụng trong miễn dịch học để phát hiện sự có mặt của một kháng thể/ kháng nguyên ở trong một mẫu.

Xét nghiệm Elisa có độ đặc hiệu cao trong việc phát hiện virus HIV

Kỹ thuật Elisa có thể xác định được rất nhiều tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, nấm và nhất là phát hiện sớm sự tồn tại của virus HIV. Xét nghiệm Elisa HIV là loại xét nghiệm miễn dịch gắn men gián tiếp chỉ ra sự có mặt của virus HIV thông qua việc phát hiện ra kháng thể kháng HIV. Khi kết quả xét nghiệm cho kết quả dương tính tức là đã tìm thấy kháng thể chống HIV và người được xét nghiệm đã bị nhiễm HIV.

1.2. Ưu và nhược điểm của xét nghiệm Elisa

- Ưu điểm

+ Có thể thực hiện cùng lúc nhiều mẫu, dùng được máy tự động để giảm bớt thao tác cho người làm xét nghiệm nhờ đó tránh được sai sót và nguy cơ lây nhiễm.

+ Kết quả được đọc bằng máy nên tính khách quan cao.

+ Các thông số kỹ thuật và các bảng kết quả có thể tự động lưu nên rất thuận tiện để kiểm tra và đánh giá chất lượng của xét nghiệm.

+ Chi phí cho mỗi lần xét nghiệm tương đối rẻ.

- Nhược điểm

+ Muốn thực hiện xét nghiệm Elisa cho kết quả chính xác cần đầu tư về trang thiết bị và chi phí bảo dưỡng máy móc.

+ Sinh phẩm cần phải được bảo quản trong môi trường nhiệt độ 4 - 8 độ C.

+ Không thích hợp với số lượng mẫu xét nghiệm ít.

+ Đòi hỏi thời gian tương đối lâu (2 - 3 giờ).

2. Đối tượng, nguyên lý hoạt động và quy trình thực hiện xét nghiệm Elisa

2.1. Ai nên làm xét nghiệm Elisa?

Thực hiện xét nghiệm Elisa HIV là việc làm cần thiết vì hiện nay vẫn chưa tìm ra thuốc đặc trị căn bệnh này, khi phát hiện bệnh sớm người bệnh cần được điều trị kịp thời, nhằm làm giảm các tác động xấu của virus lên cơ thể người bệnh. Xét nghiệm này được khuyến cáo nên ưu tiên thực hiện với các đối tượng sau đây:

Thai phụ nên xét nghiệm Elisa HIV để sàng lọc, phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm sang con

- Người bình thường: kết hợp xét nghiệm HIV trong các đợt kiểm tra sức khỏe định kỳ để dự phòng nguy cơ bị lây nhiễm bệnh mà không biết.

- Người đã từng hiến máu.

- Thai phụ.

- Nhóm đối tượng có nguy cơ cao đối với HIV: phụ nữ bán dâm, người chích ma túy, người có quan hệ tình dục đồng giới nam, người bị lao, người chuyển giới, người mắc bệnh nhiễm trùng lây qua đường tình dục, con cái/chồng/vợ của người bị HIV, anh/em của người bị HIV, người có đời sống tình dục không an toàn, người phơi nhiễm HIV, người nhiễm virus viêm gan B hoặc C.

2.2. Xét nghiệm Elisa hoạt động dựa trên nguyên lý nào?

Xét nghiệm Elisa HIV gồm 4 loại nên nguyên lý hoạt động của chúng cũng có sự khác nhau:

- Elisa trực tiếp

Chủ yếu dùng để định tính, ít khi định lượng. Với ưu điểm nổi trội là chỉ cần ủ một lần nên Elisa HIV trực tiếp sẽ tiết kiệm thời gian và kiểm soát được các điều kiện trong quá trình xét nghiệm ở mức tối thiểu.

- Elisa gián tiếp

Kháng thể kháng HIV trong máu người bệnh kết hợp đặc hiệu với kháng nguyên virus HIV đã cố định sẵn trên giá đỡ. Phức hợp này được nhận biết đặc hiệu bằng một cộng hợp là kháng thể kháng Ig có gắn enzyme và cho phản ứng hiện màu với một cơ chất phù hợp. Lượng kháng thể kháng HIV có trong mẫu thử tỷ lệ thuận với giá trị mật độ quang của phản ứng màu.

- Elisa cạnh tranh

Xét nghiệm hoạt động dựa trên sự cạnh tranh giữa kháng thể kháng HIV ở trong mẫu thử với kháng thể kháng HIV đã gắn với enzyme và được gắn lên các kháng nguyên đã được cố định trên giếng. Lượng kháng thể có trong mẫu thử tỷ lệ nghịch với giá trị của mật độ quang.

Trung tâm xét nghiệm đạt chứng chỉ CAP của MEDLATEC thực hiện Elisa HIV với kết quả chính xác trong thời gian ngắn

- Sanwich Elisa

Kháng thể kháng HIV có trong mẫu thử kết hợp đặc hiệu cùng kháng nguyên cố định trên giếng sau đó được phát hiện bởi các kháng nguyên virus có gắn enzyme. Lượng kháng thể kháng HIV có trong mẫu thử tỷ lệ thuận với giá trị mật độ quan ở phản ứng màu.

2.3. Quy trình thực hiện xét nghiệm Elisa ra sao?

Toàn bộ quá trình thực hiện xét nghiệm Elisa HIV diễn ra vô cùng đơn giản. Mẫu máu của người cần xét nghiệm sẽ được lấy ở bệnh viện hoặc tại nhà rồi gửi đến phòng thí nghiệm. Tại đây, kỹ thuật viên của phòng xét nghiệm sẽ thêm mẫu vào một đĩa petri chứa sẵn kháng nguyên nghi ngờ có liên quan đến HIV. 

Tiếp sau đó, kỹ thuật viên sẽ đưa vào trong đĩa này một loại enzyme rồi tiến hành quan sát cách phản ứng giữa máu của người cần xét nghiệm với kháng nguyên của enzyme. Nếu máu của người cần xét nghiệm chứa kháng thể chống lại kháng nguyên thì chúng sẽ liên kết với nhau. Trường hợp giấy thử đổi màu tức là dương tính với HIV.

Hội chứng suy giảm miễn dịch HIV không có biểu hiện rõ ràng ở thời kỳ đầu nên người bệnh rất khó biết mình mắc bệnh. Thậm chí có không ít trường hợp bệnh nhân đến bệnh viện vẫn được chẩn đoán nhầm là bị bệnh nhiễm khuẩn thông thường có triệu chứng tương tự HIV. Hậu quả khôn lường sinh ra từ đó là ở giai đoạn này bệnh nhân có thể lây nhiễm bệnh cho cộng đồng.

Vì thế, cách duy nhất để phát hiện chính xác HIV là tiến hành xét nghiệm ở những cơ sở y tế uy tín. Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC sở hữu Trung tâm xét nghiệm đạt tiêu chuẩn ISO 15189:2012 và chứng chỉ CAP dành cho những phòng Lab chất lượng quốc tế. Tại đây, bạn có thể yên tâm rằng xét nghiệm Elisa HIV sẽ được thực hiện trên hệ thống máy tự động hiện đại nhất, cho kết quả chính xác trong thời gian rất ngắn.

Nếu bạn đang cần thực hiện xét nghiệm HIV để bảo vệ bản thân, gia đình hay nghi ngờ về bệnh, hãy đến trực tiếp Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC hoặc gọi điện tới tổng đài 1900 56 56 56 để đặt lịch lấy mẫu xét nghiệm tận nơi. Tại đây, bạn sẽ có được những hướng dẫn chi tiết về cách thức thực hiện xét nghiệm này.