1. Khái quát về bệnh sốt rét

Sốt rét là bệnh truyền nhiễm gây nên bởi ký sinh trùng Plasmodium, truyền từ người bệnh sang người lành qua vết đốt của muỗi Anopheles. Bệnh thường gặp ở các vùng rừng núi - khu vực có nhiều muỗi sinh sản.

Người mắc bệnh sốt rét thường gặp phải những triệu chứng như:

• Sốt theo chu kỳ: Chu kỳ sốt phụ thuộc loài ký sinh trùng: 48 giờ (P. falciparum, P. vivax), 72 giờ (P. malariae), hoặc không theo chu kỳ rõ rệt ở thể ác tính.
• Ra nhiều mồ hôi sau cơn sốt.
• Đau đầu, đau cơ, mệt mỏi.
• Buồn nôn, nôn.
• Thiếu máu, da xanh xao.

Nếu không được can thiệp sớm, sốt rét có thể gây: tổn thương não, thiếu máu nặng, suy đa cơ quan, suy thận, suy gan, co giật, tử vong.

Muỗi Anopheles mang theo ký sinh trùng, truyền bệnh sốt rét qua vết đốt

2. Điều trị bệnh sốt rét tại nhà nên hay không?

Nếu bạn đang băn khoăn có nên điều trị bệnh sốt rét tại nhà hay không thì hãy chú ý những vấn đề sau:

2.1. Rủi ro khi tự điều trị sốt rét tại nhà

Nhiều người nghĩ rằng chỉ cần sử dụng thuốc hạ sốt hoặc thuốc chống ký sinh trùng là có thể khỏi bệnh sốt rét. Tuy nhiên, đây không phải là quan niệm đúng. Điều trị sốt rét tại nhà không phải là lựa chọn an toàn, vì:

• Người bệnh không thể tự chẩn đoán đúng bệnh lý mà mình mắc phải, dễ nhầm lẫn sốt rét với sốt virus, sốt xuất huyết hoặc bệnh nhiễm trùng khác.
• Phác đồ điều trị bệnh sốt rét mang tính cá nhân hóa.
• Tự ý dùng thuốc sai cách có thể gây kháng thuốc, gây nên các biến chứng nguy hiểm.
• Tình trạng bệnh kéo dài, không tiêu diệt hoàn toàn ký sinh trùng.
• Nguy cơ tái phát cao, biến chứng sốt rét mạn tính.
• Nguy cơ tử vong, nhất là đối với trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và người cao tuổi.

2.2. Tầm quan trọng của việc thăm khám chuyên khoa

Thay vì tự tìm cách điều trị bệnh sốt rét tại nhà, khi có dấu hiệu nghi ngờ bệnh, tốt nhất người bệnh nên khám bác sĩ chuyên khoa để được:

• Xét nghiệm xác định chính xác ký sinh trùng sốt rét.
• Đánh giá mức độ nặng của bệnh.
• Điều trị đúng phác đồ để tiêu diệt hoàn toàn ký sinh trùng, rút ngắn thời gian hồi phục.
• Theo dõi thân nhiệt, mạch, huyết áp thường xuyên.
• Được cấp cứu kịp thời nếu có biến chứng
• Kiểm soát nguy cơ lây lan, khiến bệnh bùng phát dịch trong cộng đồng.

3. Phương pháp chẩn đoán và điều trị sốt rét

Bệnh nhân thăm khám tại cơ sở y tế thường được bác sĩ thực hiện các phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh như:

3.1. Chẩn đoán

Để xác định đúng ký sinh trùng sốt rét, người bệnh thường được bác sĩ chỉ định một số xét nghiệm như:

• Test nhanh sốt rét: Phát hiện kháng nguyên của Plasmodium, hỗ trợ chẩn đoán nhanh, nhất là ở tuyến cơ sở.
• Xét nghiệm máu: Tìm kiếm ký sinh trùng Plasmodium trên kính hiển vi để chẩn đoán sốt rét.
• Xét nghiệm PCR: Áp dụng trong trường hợp khó xác định loài hoặc mật độ ký sinh trùng rất thấp.

Khi đã tìm ra loại ký sinh trùng gây sốt rét, bác sĩ sẽ dễ dàng đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả.

Người bệnh cần xét nghiệm chẩn đoán tại cơ sở y tế, không điều trị bệnh sốt rét tại nhà

3.2. Điều trị

Điều trị sốt rét hiện nay chủ yếu dựa vào thuốc đặc hiệu nhằm tiêu diệt ký sinh trùng trong máu. Bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp dựa trên mức độ nặng - nhẹ của bệnh và thể trạng của bệnh nhân. Các phương pháp điều trị thường được áp dụng như:

• Dùng thuốc kháng sốt rét đặc hiệu:

Bác sĩ sẽ chỉ định thuốc sử dụng ACT (Artemisinin-based Combination Therapy): Dihydroartemisinin-Piperaquine, Artesunate-Amodiaquine, Artemether–Lumefantrine.

• Dùng thuốc giảm triệu chứng:

Người bệnh được chỉ định thuốc hạ sốt, thuốc giảm đau, bù nước - điện giải hoặc truyền dịch nếu mất nước nghiêm trọng. Mục tiêu của việc này nhằm giúp bệnh nhân ổn định thể trạng trong thời gian thuốc đặc hiệu phát huy hiệu quả.

Sốt rét có thể chuyển nặng rất nhanh, vì vậy bác sĩ cần theo dõi liên tục dấu hiệu sinh tồn, xét nghiệm máu kiểm tra mật độ ký sinh trùng và đánh giá khả năng đáp ứng thuốc. Quá trình này giúp phát hiện sớm các biến chứng như thiếu máu nặng, suy thận, rối loạn tri giác,...

Bên cạnh việc điều trị theo phác đồ được bác sĩ chỉ định, bệnh nhân sốt rét cũng cần theo dõi sức khỏe thường xuyên để đánh giá hiệu quả điều trị, kịp thời xử trí biến chứng. Khi chăm sóc sức khỏe tại nhà, người bệnh cần ăn uống đầy đủ dưỡng chất để cải thiện khả năng miễn dịch, thúc đẩy tốc độ phục hồi của cơ thể. 

Người bệnh cần tái khám theo lịch hẹn để xét nghiệm máu, kiểm tra sự giảm mật độ ký sinh trùng và xác nhận đã tiêu diệt hoàn toàn ký sinh trùng.

Bệnh nhân tái khám sau điều trị khỏi sốt rét

4. Sai lầm cần tránh trong quá trình điều trị sốt rét

Trong quá trình điều trị sốt rét, ngoài việc tự ý dùng thuốc, người bệnh cũng cần tránh:

• Chỉ tập trung hạ sốt mà bỏ qua điều trị tiêu diệt ký sinh trùng Plasmodium - nguyên nhân gốc rễ của bệnh. Điều này khiến cho bệnh dễ tái phát, ký sinh trùng sinh sôi mạnh làm tăng nguy cơ biến chứng.
• Bỏ điều trị giữa chừng khi thấy đỡ sốt trong khi thực tế ký sinh trùng vẫn còn trong máu và gan, cần thời gian để tiêu diệt hoàn toàn. Đây là nguyên nhân dễ lây nhiễm bệnh cho người khác, dễ tái phát nghiêm trọng.
• Không theo dõi biến chứng trong quá trình điều trị dễ dẫn đến sốc, suy đa cơ quan, tử vong.
• Không xét nghiệm sau điều trị nên ký sinh trùng không được kiểm soát hoàn toàn, bệnh tái phát sau vài tuần hoặc vài tháng, lây lan trong cộng đồng.
• Tin vào mẹo dân gian hoặc phương pháp truyền miệng như uống nước lá cây, xông hơi, ăn tỏi, uống nước gừng,… vừa không tiêu diệt được ký sinh trùng vừa làm chậm trễ điều trị, tăng nguy cơ biến chứng nặng.

Người dân tuyệt đối không tự ý điều trị bệnh sốt rét tại nhà. Mọi trường hợp nghi ngờ sốt rét cần được nhân viên y tế khám và chỉ định phác đồ theo hướng dẫn quốc gia. Vì thế, khi có dấu hiệu nghi ngờ sốt rét, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được kiểm tra, chẩn đoán đúng bệnh và có phác đồ điều trị tích cực. 

Quý khách hàng có triệu chứng nghi ngờ, cần xét nghiệm chẩn đoán sốt rét có thể liên hệ đặt lịch xét nghiệm tận nơi cùng Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Hotline 1900 56 56 56.