1. Chỉ số Bishop là gì?

Chỉ số Bishop là thang điểm được bác sĩ dùng để đánh giá mức độ sẵn sàng của cổ tử cung trước khi chuyển dạ. Thang điểm Bishop được bác sĩ Edward Bishop giới thiệu lần đầu tiên vào năm 1964 để dự đoán khả năng thành công của việc khởi phát chuyển dạ hoặc sinh tự nhiên.

Hiểu đơn giản, chỉ số Bishop chính là thước đo để bác sĩ biết được liệu mẹ bầu có thể chuyển dạ tự nhiên hay không. Thang điểm của chỉ số này càng cao thì khả năng sinh thường càng lớn.

Chỉ số Bishop được bác sĩ sử dụng để đánh giá khả năng sinh thường của thai phụ

2. Các tiêu chí cấu thành chỉ số Bishop

Chỉ số Bishop được hình thành dựa trên 5 yếu tố chính liên quan đến tình trạng cổ tử cung và sự tiến triển của thai nhi trước khi sinh. Mỗi yếu tố được cho điểm từ 0 - 3 (tùy mức độ), sau đó cộng lại để có tổng điểm Bishop.

2.1. Độ mở cổ tử cung (Cervical dilatation)

Đây là mức độ cổ tử cung giãn ra để chuẩn bị cho em bé chui ra ngoài. Cổ tử cung càng mở rộng thì việc sinh thường càng thuận lợi:

• Cổ tử cung 0 cm (chưa mở): 0 điểm.
• Cổ tử cung mở 1- 2 cm: 1 điểm.
• Cổ tử cung mở 3 - 4 cm: 2 điểm.
• Cổ tử cung mở ≥ 5 cm: 3 điểm.

2.2. Độ xóa cổ tử cung (Cervical effacement)

Cổ tử cung bình thường dày khoảng 3 - 4cm, khi gần sinh, cổ tử cung sẽ mỏng dần và ngắn lại. Hiện tượng này được gọi là “xóa cổ tử cung”. Cổ tử cung càng mỏng, em bé càng dễ dàng di chuyển ra ngoài. Tiêu chí đánh giá độ xóa cổ tử cung như sau: 

• 0 - 30%: 0 điểm.
• 40 - 50%: 1 điểm.
• 60 - 70%: 2 điểm.
• ≥ 80%: 3 điểm

2.3. Mật độ cổ tử cung (Cervical consistency)

Cổ tử cung có thể cứng, trung bình hoặc mềm. Đây là yếu tố phản ánh điều kiện chín muồi để sinh nở: 

• Cổ tử cung cứng: 0 điểm.
• Cổ tử cung cứng trung bình: 1 điểm.
• Cổ tử cung mềm: 2 điểm.

Cổ tử cung mềm là dấu hiệu tốt, giúp quá trình mở cổ tử cung diễn ra thuận lợi hơn.

2.4. Vị trí cổ tử cung (Cervical position)

Vị trí cổ tử cung trong khung chậu thay đổi theo các giai đoạn của thai kỳ:

• Cổ tử cung hướng ra sau: 0 điểm.
• Cổ tử cung ở giữa: 1 điểm.
• Cổ tử cung hướng ra trước: 2 điểm.

Khi cổ tử cung hướng ra trước, em bé sẽ dễ dàng đi vào ống sinh.

2.5. Độ lọt của ngôi thai (Fetal station)

Ngôi thai là vị trí phần đầu em bé so với khung chậu của mẹ:

• Độ lọt ngôi thai -3 (đầu bé còn cao): 0 điểm.
• Độ lọt ngôi thai -2: 1 điểm.
• Độ lọt ngôi thai -1 hoặc 0 (đầu bé ngang mức gai hông chậu): 2 điểm.
• Độ lọt ngôi thai +1 hoặc +2 (đầu bé đã xuống thấp): 3 điểm

Đầu em bé càng xuống thấp, khả năng chuyển dạ tự nhiên thành công càng cao.

Độ lọt ngôi thai là một trong các tiêu chí cần có để đánh giá chỉ số Bishop

3. Khi nào bác sĩ cần đánh giá chỉ số Bishop?

Chỉ số Bishop thường được bác sĩ đánh giá ở giai đoạn cuối thai kỳ, trong các trường hợp:

• Khi mẹ có dấu hiệu chuyển dạ: bác sĩ sẽ khám để biết cổ tử cung đã sẵn sàng hay chưa.
• Khi thai quá ngày dự sinh: đánh giá để xem có cần can thiệp khởi phát không.
• Khi có chỉ định y tế: mẹ bị tiền sản giật, tiểu đường thai kỳ hoặc các vấn đề cần sinh sớm.

4. Ý nghĩa của kết quả chỉ số Bishop trong theo dõi chuyển dạ

Để hiểu được ý nghĩa của việc đánh giá chỉ số Bishop trước khi chuyển da, mẹ bầu cần chú ý các vấn đề sau:

4.1. Kết quả chỉ số Bishop

Sau khi bác sĩ đã cho điểm theo 5 tiêu chí, điểm tổng thu được sẽ chính là thang điểm để đánh giá chỉ số Bishop. Các mốc điểm tổng thu được có ý nghĩa như sau:

• Từ 8 điểm trở lên: Khả năng chuyển dạ tự nhiên cao, thai phụ có thể sinh thường hoặc có thể kích thích để sinh thường (nếu cần).
• 6 - 7 điểm: Chưa thể kết luận được việc áp dụng kích thích chuyển dạ có thể sinh thường hay không.
• Từ 5 điểm trở xuống: Khó chuyển dạ sinh thường dù có kích thích chuyển dạ. Trường hợp này cần xem xét để mổ lấy thai nếu đến ngày dự sinh hoặc dùng thuốc kích thích để hỗ trợ chuyển dạ.

4.2. Ý nghĩa của chỉ số Bishop đối với chuyển dạ

Chỉ số Bishop là căn cứ giúp bác sĩ Sản khoa:

• Dự đoán khả năng sinh thường tự nhiên: 

Nếu chỉ số Bishop cao, khả năng mẹ sinh thường mà không cần can thiệp y tế sẽ lớn. Ngược lại, nếu điểm thấp, bác sĩ sẽ theo dõi sát hơn hoặc cân nhắc biện pháp hỗ trợ.

• Hỗ trợ quyết định khởi phát chuyển dạ:

Trong một số trường hợp như thai quá ngày, mẹ có bệnh lý (tiểu đường, tiền sản giật…), bác sĩ cần can thiệp khởi phát chuyển dạ. Lúc này, chỉ số Bishop sẽ giúp xác định thời điểm phù hợp để tăng tỉ lệ thành công của phương pháp can thiệp.

• Giảm nguy cơ mổ lấy thai:

Việc đánh giá cổ tử cung bằng chỉ số Bishop giúp hạn chế việc khởi phát khi chưa đủ điều kiện. Điều này giảm thiểu nguy cơ phải mổ lấy thai ngoài ý muốn.

5. Các yếu tố chi phối đến chỉ số Bishop

Chỉ số Bishop của các mẹ bầu không giống nhau. Điểm số này thay đổi dựa trên nhiều yếu tố:

• Tuổi thai: Càng đến gần ngày dự sinh, cổ tử cung càng có xu hướng mềm, mở và mỏng hơn, đây là yếu tố khiến cho điểm Bishop tăng tự nhiên.
• Ngôi thai và tư thế thai nhi: Ngôi thai thuận (đầu cúi xuống) và lọt tốt vào khung chậu sẽ giúp tăng điểm Bishop. 
• Tình trạng sức khỏe mẹ bầu: Mẹ bầu có vấn đề như tử cung có sẹo mổ cũ, đa thai hoặc bệnh lý thai kỳ có thể ảnh hưởng đến quyết định khởi phát dù điểm Bishop cao hay thấp.

Khám thai đều đặn giúp kiểm soát các yếu tố nguy cơ để đảm bảo chuyển dạ an toàn

Chỉ số Bishop là công cụ đánh giá y khoa, mẹ bầu không thể tự xác định tại nhà. Vì thế mẹ bầu cần khám thai đúng lịch hẹn để bác sĩ theo dõi sự thay đổi cổ tử cung và tình trạng thai nhi, đưa ra quyết định phù hợp đảm bảo ca sinh an toàn và thuận lợi nhất.

Để chăm sóc thai kỳ thuận lợi, an toàn, mẹ bầu có thể liên hệ đặt lịch khám cùng bác sĩ chuyên khoa của Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Hotline 1900 56 56 56.