1. Thân não là gì? 

Thân não là phần thấp nhất của não bộ, nằm ở vị trí nối liền giữa đại não và tủy sống. Đây là khu vực điều khiển chức năng sống thiết yếu và chứa các nhân của 10 trong số 12 dây thần kinh sọ. Ngoài ra, thân não còn là nơi các đường dẫn truyền cảm giác và vận động đi qua, đóng vai trò là “trung tâm kết nối” trong hệ thần kinh trung ương. 

Tuy có kích thước nhỏ, nhưng thân não lại đóng vai trò cực kỳ quan trọng vì: 

• Là trung tâm liên lạc chính giữa não bộ và phần còn lại của cơ thể. 
• Là nơi đi qua của hầu hết các đường dẫn truyền cảm giác và vận động. 
• Là vị trí chứa nhiều nhân thần kinh sọ và các cấu trúc kiểm soát hoạt động sống của cơ thể. 

Trong giải phẫu thần kinh, thân não luôn là vị trí được quan tâm nhất, bởi bất kể tổn thương nào xảy ra tại vùng này đều sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự sống. Do vậy, việc hiểu rõ cấu trúc và vai trò của thân não là điều tiên quyết hơn cả, giúp mang lại nhiều lợi ích trong chẩn đoán lâm sàng và điều trị bệnh liên quan. 

Thân não nằm ở vị trí nối liền giữa đại não và tuỷ sống

2. Cấu trúc giải phẫu thân não 

Thân não là phần nối liền giữa đại não và tuỷ sống, đóng vai trò là trung tâm điều phối và trục dẫn truyền của hệ thần kinh trung ương. Về mặt giải phẫu, thân não gồm 3 phần chính: trung não, cầu não và hành não. Chúng được sắp xếp theo trục dọc từ trên xuống dưới. Mỗi phần sẽ có cấu tạo khác nhau và chức năng riêng biệt, nhưng tất cả đều phối hợp chặt chẽ để duy trì hoạt động sống của cơ thể. 

Cấu tạo chung 

Thân não có hình trụ, nằm ở nền sọ sau, phía trước tiểu não và nối trực tiếp với tuỷ sống cổ. Mặt trước của thân não chủ yếu chứa các bó sợi vận động và rãnh giữa. Trong khi đó, mặt sau lại liên quan đến các cấu trúc cảm giác và là nơi liên kết với tiểu não qua các cuống tiểu não. 

Chi tiết từng phần giải phẫu thân não 

Như đã đề cập trước đó, thân não gồm 3 phần chính là trung não, cầu não và hành não. Với mỗi phần sẽ có đặc trưng riêng về vị trí và chức năng. Dưới đây là thông tin chi tiết: 

• Trung não: Nằm ở vị trí phía trên thân não, tiếp giáp với não trung gian và ngay dưới đồi thị, có chức năng điều khiển các phản xạ vận động tự động như phản xạ thính giác, liên quan đến cử động mắt và điều hoà trương lực cơ. 
• Cầu não: Nằm ở vị trí giữa trung não và hành não, phía trước tiểu não, có chức năng truyền tín hiệu giữa tiểu não và các phần khác của não bộ. Đồng thời, nó cũng đóng vai trò quan trọng trong điều hoà hô hấp, hỗ trợ các hoạt động cảm giác và vận động vùng mặt. 
• Hành não: Nằm ở vị trí phía dưới cùng của thân não, tiếp giáp với tuỷ sống cổ, có nhiệm vụ điều khiển các chức năng sống cơ bản như hô hấp, huyết áp, phản xạ ho, nuốt, nôn. 

3. Chức năng chính của thân não

Chức năng chính của thân não bao gồm: 

• Duy trì các chức năng sống cơ bản: Thân não có vai trò quan trọng trong kiểm soát hô hấp, tuần hoàn, huyết áp và tiêu hoá thông qua các trung khu ở hành não, giúp cơ thể hoạt động một cách tự động và liên tục mà không cần ý thức điều khiển. Từ đó, bảo đảm duy trì sự sống ngay cả khi con người đang ngủ hoặc bất tỉnh. 
• Điều phối vận động và cảm giác: Thân não chính là nơi trung chuyển thông tin giữa các vùng khác nhau của não và tuỷ sống. 
• Điều khiển phản xạ nguyên thuỷ như nuốt, ho, nôn, giật mình,...
• Chứa nhân của dây thần kinh sọ: Thân não là nơi xuất phát của 10 trong số 12 đôi dây thần kinh sọ, giúp điều khiển các chức năng vận động và cảm giác quan trọng vùng đầu mặt cổ như cử động mắt, biểu cảm khuôn mặt,..

Thân não có chức năng duy trì các chức năng sống cơ bản

4. Những tình trạng bệnh lý phổ biến liên quan đến thân não

Thân não có liên quan đến một số tình trạng sức khỏe điển hình như: đột quỵ thân não, u não vùng thân não, viêm thân não, hội chứng khóa trong,... Những bệnh lý này đều gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các chức năng sống như hô hấp, tim mạch, huyết áp, vận động và ý thức. Cụ thể: 

• Đột quỵ thân não: Đây là bệnh lý liên quan đến thân não điển hình, thường có mức độ nguy hiểm cao hơn so với đột quỵ ở các vùng khác vì ảnh hưởng đến các trung khu sống còn. Về triệu chứng, người bệnh có thể bị liệt nửa người hoặc toàn thân, rối loạn ý thức, hôn mê, mất kiểm soát hô hấp tim mạch. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể gặp rối loạn vận động nhãn cầu, nuốt nghẹn và nói khó. 
• U não vùng thân não: Chúng có thể lành tính hoặc ác tính, thường gây áp lực nội sọ, chèn ép dây thần kinh sọ và làm xuất hiện các hội chứng thần kinh khu trú. 
• Viêm thân não: Nguyên nhân dẫn đến bệnh thường là do nhiễm virus hoặc liên quan đến các bệnh tự miễn như viêm não Bickerstaff, viêm não tuỷ tán huyết cấp,… Viêm thận não cần được phát hiện sớm và điều trị khẩn cấp để tránh di chứng lâu dài hoặc tử vong. 
• Hội chứng khóa trong: Đây là tình trạng người bệnh tỉnh táo nhưng bị liệt hoàn toàn, chỉ giữ được cử động mắt theo chiều dọc. 

Đau đầu dữ dội và khó thở là triệu chứng điển hình của bệnh đột quỵ thân não

Bài viết trên đây là toàn bộ thông tin về giải phẫu thân não và chi tiết chức năng từng phần. Thân não là phần không thể thiếu trong hệ thần kinh trung ương, đảm nhận vai trò sống còn trong điều hoà chức năng tự động và dẫn truyền thần kinh. 

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi liên quan, có thể liên hệ Tổng đài MEDLATEC 1900 56 56 56 để được giải đáp nhanh chóng và đặt lịch thăm khám cùng bác sĩ chuyên khoa.