Triệu chứng sẩn ngứa ban mày đay trên da là triệu chứng hay gặp nhất trong bệnh do giun đũa chó, mèo (ảnh minh họa)

Giun đũa chó, mèo (Toxocara sp.) ký sinh ở chó và mèo, khi tình cờ nhiễm vào cơ thể người có thể gây ra các triệu chứng lâm sàng rất đa dạng như sốt, ho, thở khò khè, đau bụng, đau hạ sườn phải, kích ứng với ánh sáng, giảm thị lực hoặc mù lòa… Bệnh do giun đũa chó, mèo ở người được chia làm 3 thể: thể thông thường (chỉ xuất hiện sẩn ngứa mày đay trên da), thể nội tạng (tổn thương phổi, gan, lạch, não) và thể mắt (tổn thương ở mắt). Trên lâm sàng, thể thông thường với biểu hiện chủ yếu là xuất hiện sẩn ngứa mày trên da là hay gặp nhất.

3 dấu hiệu, triệu chứng quan trọng giúp nhận biết bị nhiễm giun đũa chó mèo là:

1. Xuất hiện sẩn ngứa, ban mày đay trên da

Triệu chứng sẩn ngứa ban mày đay trên da là triệu chứng hay gặp nhất trong bệnh do giun đũa chó, mèo. Triệu chứng ngứa ở người nhiễm giun đũa chó, mèo rất đa dạng. Sẩn ngứa, mày đay có thể xuất hiện cục bộ ở 1 vị trí hoặc rải rác toàn thân. Sẩn ngứa, mày đay cũng có thể xuất hiện vào một thời điểm trong ngày hoặc luân phiên, liên tục ở các vị trí khác nhau trong ngày, tình trạng có thể ngày càng tăng nặng… Ngứa có thể có thể hết nếu dùng thuốc chống ngứa nhưng cũng có thể dai dẳng, dùng thuốc không hết khiến bệnh nhân lo lắng, mất ngủ và ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống.

Trường hợp của anh N.B.B (nam, 36 tuổi, Thanh Hóa) là một ví dụ điển hình về sẩn ngứa kéo dài. Cụ thể, tình trạng sẩn ngứa kèm theo ban đỏ rải rác toàn thân của anh B xuất hiện từ 3 tháng nay, anh đã điều trị nhiều đợt bằng thuốc chống ngứa (kháng histamin) nhưng không đỡ. Anh N.B.B cho biết, anh có thói quen tiếp xúc, chăm sóc chó mèo tại gia đình, nhưng không tẩy giun thường xuyên cho chó, mèo cũng như cho bản thân. Anh còn cho biết thêm, gần đây tình trạng sẩn ngứa của anh ngày càng tăng nặng kèm theo xuất hiện dấu hiệu đau hạ sườn phải, ăn uống kém. Lo lắng trước dấu hiệu bất thường đó, anh đã đến Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC thăm khám, làm các xét nghiệm công thức máu, kháng thể IgG kháng giun đũa chó, mèo, siêu âm, chụp CT ổ bủng… Với triệu chứng lâm sàng như mô tả, kết quả bạch cầu ái toan tăng, Toxocara IgG (+), tổn thương gan trên siêu âm và CT hướng tới nguyên nhân do ký sinh trùng, anh B được chẩn đoán mắc bệnh giun đũa chó, thể nội tạng. Trực tiếp khám cho anh B, PGS.TS. Đỗ Ngọc Ánh đã kê đơn và hướng dẫn anh B điều trị bệnh bằng phác đồ albendazole 800mg/ngày trong 21 ngày. Kết quả, sau 3 đợt điều trị, hiện anh B không còn sẩn ngứa, không đau bụng, tổn thương ở gan giảm kích thước và sau 5 tháng anh B tăng 4kg so với thời điểm phát hiện bệnh. 

2. Tăng bạch cầu ái toan (bạch cầu ưa axít)

Tăng bạch cầu ái toan trong máu ngoại vi do nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng tăng do nhiễm giun sán ký sinh ở người là rất phổ biến. Trong bệnh do nhiễm giun đũa chó, mèo, trên 70% các trường hợp thấy tăng bạch cầu ái toan. Đây cũng là căn cứ quan trọng để chẩn đoán bệnh.

Ở trường hợp của bệnh nhân N.B.B (nam, 36 tuổi, Thanh Hóa), tỷ lệ bạch cầu ái toan ở lần đầu xét nghiệm lên tới trên 20% (bình thường tỷ lệ bạch cầu ái toan từ 0 – 7%). Sau 3 đợt điều trị, tỷ lệ bạch cầu ái toan giảm dần và trở về giá trị bình thường sau đợt điều trị thứ

3. Xét nghiệm kháng thể Toxocara IgG (+)

Kháng thể Toxocara IgG là một chỉ tiêu xét nghiệm quan trọng trong chẩn đoán mắc bệnh do giun đũa chó, mèo. Sự xuất hiện kháng thể này trong máu cho biết cơ thể đã sinh miễn dịch chống lại ký sinh trùng. Tuy nhiên, do kháng thể này tồn tại lâu dài nhiều tháng, nhiều năm nên khi kết quả xét nghiệm Toxocara IgG (+) chỉ cho phép nhận định bệnh nhân đã từng nhiễm hoặc có thể đang nhiễm ký sinh trùng. Trong trường hợp của bệnh nhân N.B.B, xét nghiệm nghiệm Toxocara IgG (+) có giá trị OD là 1.52, cao gấp 5 lần giá trị ngưỡng chẩn đoán dương tính. 

Bệnh nhân cũng được làm xét nghiệm kháng thể IgE để đánh giá mức độ dị ứng. Giai đoạn đầu của bệnh, chỉ số này ở bệnh nhân N.B.B là 1704 UI/ml (ở người bình thường IgE < 100 UI/ml), phù hợp với sự xuất hiện triệu chứng sẩn ngứa mày đay trên da của anh B. 

Ngoài ra, trong một số trường hợp chẩn đoán hình ảnh như X-quang, siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CT-scan) rất có giá trị hỗ trợ chẩn đoán, nhất là các trường hợp mắc bệnh do Toxocara sp. thể nội tạng hay thể mắt. 

Phân tích giá trị của các phương pháp chẩn đoán hình ảnh ở bệnh nhân N.B.B, PGS.TS.BSCC. Nguyễn Quốc Dũng - Giám đốc Chuyên môn Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh MEDLATEC, Phó Chủ tịch hội Điện quang và Y học hạt nhân Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học công nghệ và đào tạo MEDLATEC GROUP cho biết: Ở bệnh nhân này, cả siêu âm và chụp CT đều có tổn thương với hình ảnh giảm âm và giảm tỷ trọng, không ngấm thuốc ở hạ phân thùy thứ 5 của gan. Đặc điểm tổn thương này hướng tới bệnh nhân nhiễm ký sinh trùng và phân biệt với các tổn thương ác tính ở gan hoặc di căn tới gan (tổn thương hỗn hợp âm, ngấm thuốc, tăng sinh mạch…).

Với biểu hiện , xét nghiệm bạch cầu ái toan tăng, Toxocara IgG (+), có hình ảnh tổn thương gan hướng tới nguyên nhân do ký sinh trùng trên siêu âm và CT, anh N.B.B được chẩn đoán xác định mắc bệnh giun đũa chó, thể nội tạng. Sau 3 đợt điều trị bằng albendazole 800mg/ngày trong 21 ngày, triệu chứng sẩn ngứa ban mày đay trên da hết, bạch cầu ái toan trở về bình thường, kháng thể IgE giảm sát ngưỡng bình thường.

Nhiễm giun sán cần tuân thủ điều trị thế nào? 

Theo PGS.TS Đỗ Ngọc Ánh - Chuyên gia Ký sinh trùng, Hệ thống Y tế MEDLATEC, Giảng viên chuyên ngành Nấm y học, Vi - ký sinh trùng y học, Học viện Quân y, người mắc bệnh do Toxocara sp. thường phải trải qua 3 đợt điều trị với các thuốc albendazole, ivermectin hoặc thiabendazole. Albendazole thường được lựa chọn sử dụng do thuốc dễ mua, ít tác dụng phụ. Đối với thể bệnh thông thường, mỗi đợt điều trị bằng albendazole kéo dài 14 ngày, nhưng với thể nội tạng thời gian điều trị là 21 ngày. 

PGS.TS Đỗ Ngọc Ánh cũng lưu ý một số điểm trong điều trị bệnh do giun đũa chó, mèo như sau:

• Tình trạng bệnh có thể tăng nặng sau khi điều trị đợt 1 khoảng 1, hoặc 2 tuần. Điều này làm cho người bệnh lo lắng và ngay cả bác sĩ cũng bối rối, nhưng đây là biểu hiện thường gặp. 

• Trong quá trình điều trị không nên xét nghiệm kháng thể IgG (Giun đũa chó, mèo) nhiều lần do kháng thể này thay đổi chậm và tồn tại lâu dài trong cơ thể người bệnh (dẫn tới xét nghiệm nhiều lần vẫn dương tính), nên ít có giá trị theo dõi điều trị. Sau khi khỏi bệnh (hết các triệu chứng), xét nghiệm Toxocara IgG lại vẫn dương tính là bình thường. Người bệnh khi thấy tình trạng này không nên hoang mang.

• Những lưu ý về điều trị: Không nên điều trị liên tục, theo hướng dẫn của Bộ Y tế giữa các đợt điều trị phải cách nhau ít nhất 30 ngày. Tức sau khi kết thúc đợt 1: nghỉ 35-40 ngày, sau đó điều trị đợt 2. Trong thời gian đó, bệnh nhân còn ngứa thì kê các thuốc điều trị triệu chứng. Nếu điều trị đợt 2 vẫn còn triệu chứng thì điều trị đợt 3.

Những cách phòng tránh giun sán? 

PGS.TS Đỗ Ngọc Ánh cho biết: Đây là một bệnh lý rất phổ biến, lây truyền từ động vật sang người theo đường ăn uống và bệnh đang có xu hướng ngày càng tăng, lý do là không kiểm soát được nguồn phân chó, mèo và thói quen ăn uống rau sống. Hơn nữa, thói quen ôm chó mèo, ăn rau sống, thịt chưa được nấu chín... đều là nguồn lây nhiễm mầm bệnh này.

Bệnh do giun đũa chó, mèo là một bệnh lý rất phổ biến, lây truyền từ động vật sang người (ảnh minh họa)

Trong cơ thể người, ấu trùng giun đũa chó, mèo không phát triển đến giai đoạn trưởng thành mà chu du đến gan gây tổn thương gan hoặc đến gây tổn thương các cơ quan nội tạng khác. Mọi lứa tuổi đều bị nhiễm giun đũa chó, mèo, tức cứ ăn phải trứng hoặc ấu trùng, thịt của động vật đều có thể bị mắc bệnh. Theo ước tính tỷ lệ huyết áp dương tính với giun đũa chó mèo ở Việt Nam vào khoảng 40-50%. Bệnh phân bố với tỷ lệ nhiễm cao ở vùng đồng bằng và ở những nơi người dân có thói quen ăn rau sống. 

Để không nhiễm bệnh do giun đũa chó, mèo, người dân cần tuân thủ một số biện pháp phòng bệnh sau: 

• Thực hiện chế độ ăn chín, uống sôi; 

• Không ăn các loại rau sống khi chưa được rửa sạch; 

• Hạn chế ôm, hôn, tiếp xúc với thú cứng, nếu có cần rửa sạch tay bằng xà phòng sau tiếp xúc; 

• Dọn dẹp nơi ở của chó mèo, lau chùi nhà cửa bằng chất diệt khuẩn ở những nơi chó mèo thường xuyên đi đến; 

• Xử lý phân chó mèo. Không để thú cưng đi ngoài tại khu vực đất trồng rau. 

• Tẩy giun định kỳ cho chó mèo. 

• Định kỳ tẩy giun 6 tháng/lần. 

Ngoài ra, nếu có dấu hiệu bất thường như nổi mẩn ngứa, rối loạn tiêu hóa, bất thường đường hô hấp (khó thở, ho nhiều, thở khò khè...), hay dấu hiệu ở thị lực (tập trung và trí nhớ kém, mất ngủ, mệt mỏi, chóng mặt...) cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và phát hiện kịp thời. 

Trung tâm Xét nghiệm tiên phong đạt tiêu chuẩn quốc tế CAP (Hoa Kỳ), đi đầu áp dụng song hành hai tiêu chuẩn quốc tế CAP và ISO 15189:2012

Là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ đầu ngành, giàu kinh nghiệm, cùng đầy đủ trang thiết bị đồng bộ, hiện đại như Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh công nghệ, Trung tâm Xét nghiệm tiên phong đạt tiêu chuẩn quốc tế CAP (Hoa Kỳ), đi đầu áp dụng song hành hai tiêu chuẩn quốc tế CAP và ISO 15189:2012, cùng hệ thống máy móc chuyên dụng các chuyên khoa; Vì vậy, Hệ thống Y tế MEDLATEC có đủ năng lực khám chữa bệnh chính xác, hiệu quả các bệnh lý đa chuyên khoa, trong đó có bệnh lý truyền nhiễm như cúm, thủy đậu, HIV, lậu giang mai, sốt xuất huyết, quai bị, sởi, bệnh ký sinh trùng (giun sán)... 

 Bên cạnh đến trực tiếp Hệ thống Y tế MEDLATEC thăm khám, để tiết kiệm thời gian, công sức khi kiểm tra sức khỏe, người dân có thể lựa chọn dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm tận nơi, nhanh chóng, tiện lợi và phục vụ trên toàn quốc với giá niêm yết, khách hàng chỉ cần trả thêm 10.000 đồng phí đi lại lấy mẫu và trả kết quả. 

 Mọi thông tin tư vấn sức khỏe, hoặc đặt lịch khám, lấy mẫu xét nghiệm tận nơi, quý khách vui lòng gọi tổng đài 1900 56 56 56 (hỗ trợ 24/24h).