1. Vai trò của muối đối với cơ thể và thực trạng tiêu thụ muối

Muối là một trong những thành phần vô cùng quan trọng đối với cơ thể con người. Muối có vai trò giúp cân bằng lượng chất lỏng trong cơ thể, là cầu nối truyền xung lực tới não bộ, đồng thời có tầm ảnh hưởng nhất định tới các hoạt động co giãn cơ. Hầu như trong các món ăn đều có chứa một lượng muối nhất định. Bên cạnh đó, natri có trong muối cùng với magie, kali và canxi kết hợp với nước sẽ cấu thành nên một chất có tên là điện phân, giúp “dọn vệ sinh” trong cơ thể mỗi người.

Theo như khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới WHO, mỗi người trưởng thành chỉ nên sử dụng khoảng dưới 5 gam muối/ngày (tầm 1 thìa cà phê muối). Nhưng trên thực tế, phần lớn mọi người đều tiêu thụ gấp đôi lượng muối so với khuyến cáo trên của WHO (tương đương 10 gram/ngày).

Thực tế chúng ta ăn mặn gấp đôi so với khuyến cáo

Các con số lên tiếng về thực trạng tiêu thụ muối và bệnh lý liên quan đến chế độ ăn mặn tại Việt Nam:

• Theo báo cáo thống kê vào năm 2015, một người trưởng thành trung bình sẽ tiêu thụ tới 9,4 gam muối (cao gần gấp đôi so với 5 gam trong khuyến cáo);

• Cứ trong 5 người lớn sẽ tìm thấy 1 người bị bệnh cao huyết áp. Đáng chú ý đó là cứ 3 ca tử vong thì có 1 ca tử vong do bệnh về tim mạch hoặc tử vong do tai biến mạch máu não;

• Năm 2016 ghi nhận toàn quốc có 81.800 bệnh nhân tử vong do bệnh mạch máu não (chiếm 15% trên tổng số trường hợp tử vong cả nước), 67.500 trường hợp tử vong do bệnh nhồi máu cơ tim (12% ca tử vong cả nước).

2. Lý do khiến ăn mặn dẫn tới nguy cơ bệnh tim

Khi chúng ta ăn những thức ăn nhiều muối, một lượng lớn natri sẽ được dung nạp vào cơ thể khiến cho hàm lượng natri trong máu tăng cao. Lúc này thận của chúng ta phải làm việc cật lực để lọc máu. Hàm lượng natri chiếm quá nhiều “thị phần” trong máu khiến thận không thể phát huy tối đa hiệu suất làm việc, điều này dẫn tới sự gia tăng áp lực thẩm thấu trong lòng mạch, từ đó nước sẽ di chuyển vào trong lòng mạch theo áp lực này và làm thể tích máu gia tăng. Đây là lý do ăn mặn nguy cơ bệnh tim và là nguyên nhân khiến huyết áp tăng cao.

Chế độ ăn mặn có liên quan đến bệnh cao huyết áp

Không chỉ có vậy, ăn mặn còn làm nghiêm trọng thêm tình trạng bệnh của những người đang mắc các bệnh về tim mạch. Bệnh tăng huyết áp do ăn mặn có thể âm thầm tiến triển trong khoảng thời gian rất dài (15 - 20 năm) mà không báo hiệu bất kỳ một triệu chứng nào. Do vậy có thể nói đây là một “sát thủ thầm lặng” tồn tại trong mỗi cơ thể con người. Nguyên nhân là natri trong muối mà chúng ta dung nạp sẽ hút nước từ thành động mạch vào trong mạch máu, khiến thành động mạch bị thu hẹp lại, trong khi đó hàm lượng nước lớn cũng như áp suất lại tăng lên, từ đó gây nên bệnh tăng huyết áp. Tăng huyết áp còn là yếu tố gây nên bệnh về thận, nhồi máu cơ tim, suy tim, xuất huyết não và đột quỵ.

Đối với trường hợp ở bệnh nhân bị suy tim, ngoài những biểu hiện lâm sàng như mệt mỏi, khó thở, ho, nhịp nhanh thì còn bị phù, xuất hiện tại các vị trí như cẳng chân, mu bàn chân, nặng hơn thì bị phù toàn thân do hệ tuần hoàn trong cơ thể bị ứ trệ, tích nước và muối. Vì thế cho nên việc áp dụng chế độ ăn uống ít muối, uống ít nước sẽ giúp giảm nhẹ các biểu hiện phù và giảm gánh nặng cho trái tim.

3. Xây dựng chế độ ăn nhạt, ít muối hiệu quả

Tập quán ăn uống của người Việt đó là trong gia đình nào cũng phải có một chai nước mắm hoặc nước tương. Ngoài ra người Việt cũng rất thích ăn những loại thực phẩm như cá khô, mắm, dưa cà muối, dăm bông, lạp sườn,... Mà những loại thức ăn này thường chứa một hàm lượng muối không hề nhỏ. Do đó mỗi chúng ta cần phải lưu ý để giảm lượng muối trong các bữa ăn, có thể theo từng giai đoạn với các chế độ như sau:

Chế độ ăn nhạt vừa:

Đây là chế độ ăn tiêu thụ khoảng 800 - 1.200mg natri/ngày (tầm 2 - 3 gam muối). Lý do bởi vì trong các thức ăn như gạo, rau quả đã có sẵn tầm 1g muối rồi, cho nên khi chế biến thức ăn, bạn chỉ cần thêm tầm 2g muối/ngày hoặc chừng 2 thìa cà phê nước mắm/ngày là đủ.

Chế độ ăn nhạt:

Chế độ ăn này chỉ cần tiêu thụ từ 400 - 700mg natri/ngày (tầm 1 - 2 gam muối). Tính cả 1 gam muối có trong gạo và rau củ quả thì bạn chỉ cần bỏ thêm 1 gam muối ăn hoặc 1 thìa nhỏ nước mắm/ngày là đã đáp ứng đủ lượng natri cần thiết.

Chế độ ăn nhạt hoàn toàn:

Đối với chế độ ăn này, bạn chỉ cần bổ sung từ 200 - 300mg natri/ngày (chỉ từ 0,5 - 1 gam muối). Do lượng muối này đã có sẵn trong thực phẩm nên khi chế biến không cần nêm nếm thêm muối, bột canh, mì chính hay nước mắm, đồng thời chọn loại thực phẩm có ít natri như: khoai, gạo trắng, rau củ quả ngọt, cá, thịt, trứng.

Gợi ý những món ăn phù hợp:

• Đậu phụ luộc;

• Khoai tây hầm thịt bò;

• Thịt băm viên hấp;

• Cá luộc hoặc cá hấp nhạt;

• Bí đao, bí xanh luộc bỏ nước;

• KHoai lang, khoai tây luộc hoặc rán;

• Bánh đậu xanh, bánh quy.

Hạn chế các món ăn chứa nhiều muối như:

• Các loại rau củ muối, lên men: cà muối, dưa muối, kimchi, mắm cá, mắm tép,...;

• Đồ ăn chế biến sẵn: giò, chả, lạp sườn, xúc xích,...;

• Thực phẩm sấy khô: mực khô, tôm khô, cá khô;

• Thức ăn rim, kho, rang: thịt kho, cá kho;

• Các loại thực phẩm chế biến sẵn, đồ công nghiệp: mì ăn liền, thịt hộp, cá hộp, bim bim,...

Hãy ăn nhạt để có một trái tim khỏe mạnh

Mặc dù khẩu phần ăn chứa nhiều muối có ảnh hưởng không tốt đến sức khoẻ nhưng trong chế độ ăn hàng ngày chúng ta vẫn cần phải bổ sung muối để đảm bảo cơ thể không bị thiếu hụt muối nghiêm trọng. Do ăn mặn khiến tăng nguy cơ các bệnh về tim nên cần có sự cân bằng trong lượng muối tiêu thụ mỗi ngày, đặc biệt đối với người mắc bệnh tim mạch cần nghe theo khuyến cáo từ bác sĩ để áp dụng một chế độ ăn khoa học, lành mạnh.

Để có thêm các thông tin hữu ích về sức khỏe, các kiến thức về dinh dưỡng, y khoa, bạn hãy theo dõi trang web của BVĐK MEDLATEC, đồng thời khi cần nhận tư vấn trực tiếp và đặt lịch khám với bác sĩ, bạn vui lòng liên hệ tới hotline 1900565656 của bệnh viện để được hỗ trợ tốt nhất.