1. Cấu tạo và chức năng của tuyến tụy 

Tuyến tụy nằm bên trong khoang bụng ở phía bên trái, sau dạ dày, phúc mạc và được các cơ quan như ruột non, lá lách bao quanh.

Cấu tạo

Tuyến tụy có chiều dài khoảng 15 - 25cm và nằm theo chiều ngang bụng, hình giống quả lê. Phần đầu gắn với vị trí tiếp nối giữa ruột non và dạ dày, sát tá tràng. Phần đuôi kéo dài đến sát vách. Trọng lượng của tuyến tụy khoảng 80g, có màu trắng nhạt. Mỗi ngày, tuyến tụy tiết ra khoảng 0,8 lít dịch.

Tuyến tụy là cơ quan quan trọng đảm nhiệm vai trò nội tiết và ngoại tiết

Chức năng

Tuyến tụy đảm nhận 2 chức năng quan trọng là nội tiết và ngoại tiết.

●       Nội tiết: Vai trò nội tiết của tuyến tụy là kiểm soát đường huyết trong cơ thể. Nếu đường huyết cao, tuyến tụy tiết ra insulin để tăng cường vận chuyển glucose từ máu vào tế bào. Nếu đường huyết thấp, tuyến tụy tiết ra Glucagon để duy trì nồng độ ổn định.

●       Ngoại tiết: Tuyến tụy sản xuất ra các enzyme trypsin và chymotrypsin có vai trò thúc đẩy hoạt động tiêu hóa protein và amylase giúp tăng cường chuyển hóa carbohydrate và lipase thành chất béo.

2. Cấu tạo và chức năng tuyến thượng thận

Tuyến thượng thận nằm ở trên mỗi quả thận, còn được gọi là tuyến thượng thận nằm ở dưới cơ hoành. thượng thận bên phải có dạng hình chóp, bên trái lớn hơn và có hình bán nguyệt. Trọng lượng của mỗi tuyến dao động từ 7 - 10g. Mỗi tuyến thượng thận được chia thành 2 phần là vỏ bên ngoài và tủy bên trong.

Phần vỏ thượng thận

Phần vỏ của tuyến trên thân được chia thành 3 lớp là lớp cầu, lớp bó và lớp lưới.

●       Lớp cầu: Ở ngoài cùng, nằm dưới các nang xơ đóng vai trò tiết hormone điều hòa các chất điện giải. Đặc biệt là hormone aldosteron giữ Na⁺ và K⁺ luôn ổn định trong máu, duy trì huyết áp ở trạng thái bình thường.

●       Lớp bó: Nằm ở giữa và chiếm thể tích lớn nhất của vỏ thường thận, khoảng 80%. Các tế bào trong lớp bó được sắp xếp hướng về bên trong, chứa ty thể, lipid và mạng lưới nội chất. Lớp bó có nhiệm vụ tiết hormone nhóm corticoid để chuyển hóa glucose đồng thời ức chế phản ứng viêm. Hormone quan trọng nhất trong nhóm này là cortisol giúp chuyển hóa protein, lipid thành acid amin và acid béo.

●       Lớp lưới: Nằm ở trong cùng của phần vỏ. Các tế bào ở lớp này được ngăn cách bởi mao mạch và mô liên kết, bên trong chứa tế bào chất và lipid. Vai trò quan trọng của lớp lưới là tiết ra hormone androgen tác dụng lên sự phát triển của đặc điểm nam giới đồng thời còn sản xuất ra một lượng đáng kể estrogen.

Mỗi người có 2 tuyến thượng thận nằm trên 2 quả thận

Phần tủy thượng thận

Phần tủy bên trong được bao quanh bởi vỏ thượng thận, được tạo nên bởi các tế bào ưa crom. Chức năng chính của phần tủy thượng thận là tổng hợp và sản xuất ra hormone catecholamines. Khi bị kích thích, các tế bào của tủy thượng thận sẽ sản xuất ra adrenalin và noradrenalin làm tăng lực co bóp của tim, tăng nhịp tim, nhịp thở. Ngoài ra, các hormone này còn giúp tăng huyết áp và hàm lượng glucose trong máu. 

3. Những bệnh thường gặp ở tuyến tụy và tuyến trên thận 

Tuyến tụy và tuyến thượng thận đều là những cơ quan quan trọng nên khi xảy ra bất thường dù nhẹ hay nặng thì cơ thể cũng sẽ bị ảnh hưởng. Sau đây là một số bệnh lý ở tuyến tụy và tuyến thượng thận thường gặp.

Một số bệnh thường gặp ở tuyến tụy

Khi bị tác động bởi một số yếu tố như ký sinh trùng, vi khuẩn, virus, chấn thương,… tuyến tụy có thể xảy ra một số vấn đề như:

●       Viêm tụy: Có thể ở dạng cấp hoặc mạn tính. Người bệnh xuất hiện các cơn đau bụng hoặc hai bên hông kéo dài từ vài ngày đến vài năm.

●       U tụy, ung thư tuyến tụy: Thường xảy ra do những thói quen không lành mạnh như hút thuốc lá, uống nhiều rượu, bia,… Tình trạng nếu không được điều trị sẽ biến chứng nguy hiểm.

●       Tiểu đường: Khi tuyến tụy xảy ra bất thường, chức năng nội tiết suy giảm dẫn đến hàm lượng đường trong máu không được kiểm soát và gây ra bệnh tiểu đường.

Tuyến tụy bất thường có thể dẫn đến bệnh tiểu đường

Một số bệnh lý thường gặp ở tuyến thượng thận

Một số bệnh lý ở tuyến thượng thận thường gặp là:

●       Suy vỏ thượng thận: Người bệnh có triệu chứng da sạm đen, hạ huyết áp, sụt cân nhanh, cơ thể thường xuyên trong trạng thái mệt mỏi,…

●       Hội chứng Cushing: Xảy ra do cường hormone vỏ thượng thận bởi các kích thích từ tế bào ưa base của tuyến yên. Người bệnh có đặc điểm như mặt béo tròn, mắt húp, má phúng phính, bụng to, lưng nổi cục u, các chi teo dần, rạn da, lông mọc nhiều, liệt dương, rối loạn kinh nguyệt, cơ thể mệt mỏi, không muốn vận động,…

●       U tủy thượng thận: Là tình trạng hiếm gặp tuy nhiên nếu mắc phải sẽ có khả năng gây biến chứng nguy hiểm tính mạng. Người bệnh thường xuyên bị huyết áp đồng thời xuất hiện các cơn đau đầu, rối loạn nhịp tim, hồi hộp,…

Trên đây là những thông tin cơ bản về tuyến tụy và tuyến thượng thận. Trong trường hợp bạn xuất hiện các triệu chứng bất thường như đau bụng, phân lỏng, mùi hôi, buồn nôn, nôn, sụt cân nhanh, huyết áp bất thường, đau lưng hoặc hai bên hông, nước tiểu giảm, đổi màu, rối loạn kinh nguyệt,… thì nên đi khám vì đôi khi đó là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý ở tuyến tụy và tuyến thượng thận.

Nếu bạn chưa biết nên khám và điều trị hoặc kiểm tra sức khỏe tuyến tụy và tuyến thượng thận ở địa chỉ nào thì hãy đến ngay các cơ sở thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC. Tại đây, bạn sẽ được các bác sĩ chuyên khoa với trình độ chuyên môn cao, giàu kinh nghiêm trực tiếp thăm khám, chẩn đoán, điều trị và đưa ra những tư vấn sức khỏe cho từng trường hợp.

Kiểm tra sức khỏe tại MEDLATEC khi cơ thể có các triệu chứng bất thường

Để đặt lịch khám với bác sĩ chuyên khoa, quý khách hàng hãy gọi đến số tổng đài của MEDLATEC: 1900 56 56 56 sẽ có nhân viên tiếp nhận và hướng dẫn chi tiết.