1. Nguyên nhân gây cận thị

Nguyên nhân gây cận thị chủ yếu liên quan đến cấu trúc nhãn cầu và thói quen sinh hoạt hằng ngày. Cận thị xảy ra khi trục nhãn cầu dài hơn bình thường hoặc công suất giác mạc/thủy tinh thể quá mạnh, khiến hình ảnh hội tụ trước võng mạc, không phải do khả năng điều tiết giảm sút. Một số nguyên nhân phổ biến gồm:

• Yếu tố di truyền: Trẻ có bố mẹ bị cận thị sẽ có nguy cơ mắc cận cao hơn so với những trẻ bình thường.
• Thói quen nhìn gần quá lâu: Học tập, đọc sách hoặc dùng điện thoại – máy tính liên tục trong thời gian dài khiến mắt phải điều tiết mạnh, là yếu tố nguy cơ thúc đẩy tiến triển cận thị, đặc biệt khi kết hợp với thời gian ngoài trời ít.
• Thiếu ánh sáng tự nhiên: Môi trường tối, phòng học - phòng làm việc thiếu sáng khiến mắt phải căng ra để nhìn rõ, từ đó làm tăng nguy cơ cận thị.
• Tiếp xúc màn hình trong thời gian dài: Thiết bị điện tử có thể gây mỏi mắt kỹ thuật số nhưng chưa có bằng chứng cho thấy ánh sáng xanh gây cận thị hoặc làm giảm khả năng điều tiết.
• Ít hoạt động ngoài trời: Trẻ em ít tiếp xúc ánh sáng tự nhiên và không vận động ngoài trời dễ tăng nguy cơ cận thị tiến triển.

Học tập trong môi trường thiếu ánh sáng tự nhiên có thể gây cận thị

2. Dấu hiệu nhận biết cận thị

Trước khi tìm hiểu cận thị có tự khỏi được không, việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường của mắt là rất quan trọng. Cận thị thường tiến triển âm thầm, nhưng vẫn có một số triệu chứng đặc trưng giúp bạn dễ dàng nhận biết:

• Nhìn xa mờ: Người bị cận thường khó nhìn rõ bảng, biển báo giao thông hoặc vật ở khoảng cách xa.
• Thường xuyên nheo mắt: Nheo mắt giúp thu hẹp khe ánh sáng, tạm thời làm hình ảnh rõ hơn, vì vậy người cận có xu hướng nheo mắt khi quan sát.
• Đau đầu, mỏi mắt: Mắt phải liên tục điều tiết để cố gắng nhìn rõ khiến người bệnh dễ bị mệt mỏi, đau đầu, thường dụi mắt.
• Cúi sát khi đọc sách hoặc xem màn hình: Trẻ em bị cận thường cúi sát vở, dí mắt vào TV hoặc điện thoại mà không nhận ra.
• Khó tập trung khi nhìn xa: Đặc biệt khi lái xe, ngồi trong lớp học hoặc tham gia các hoạt động cần quan sát tầm xa.

3. Cận thị có tự khỏi được không?

Cận thị không thể tự khỏi, vì đây là tình trạng liên quan đến cấu trúc của mắt. Khi trục nhãn cầu dài hơn bình thường hoặc giác mạc cong quá mức, ánh sáng sẽ hội tụ trước võng mạc, khiến hình ảnh ở xa bị mờ. Những thay đổi này mang tính giải phẫu và không thể tự trở lại bình thường theo thời gian. Tuy nhiên, cần phân biệt với giả cận (pseudomyopia) do co thắt điều tiết, tình trạng này có thể cải thiện sau điều chỉnh thói quen hoặc điều trị.

Ở trẻ em, mức độ cận có thể chậm tiến triển nếu được can thiệp đúng cách, nhưng không thể tự biến mất. Với người trưởng thành, cận thị thường ổn định hơn nhưng không có “thuốc điều trị cận thị” giúp giảm độ cận. Thuốc atropine chỉ có tác dụng làm chậm tiến triển cận thị ở trẻ em, không phục hồi độ cận đã có.

Phẫu thuật khúc xạ như LASIK, SMILE giúp cải thiện thị lực nhưng không ngăn cận thị tiếp tục tiến triển, đặc biệt ở người <18 tuổi hoặc ở người có trục nhãn cầu còn thay đổi.

Cận thị không thể tự khỏi 

4. Cách kiểm soát và hạn chế tiến triển cận thị

Để ngăn cận thị tăng độ và bảo vệ thị lực lâu dài, việc kiểm soát đúng cách là vô cùng quan trọng. Một số biện pháp hiệu quả gồm:

• Đeo kính đúng độ: Sử dụng kính hoặc kính áp tròng được kê bởi bác sĩ giúp mắt nhìn rõ, giảm tình trạng phải điều tiết quá mức.
• Hạn chế nhìn gần trong thời gian dài: Khi học hoặc làm việc với màn hình, nên áp dụng quy tắc 20-20-20: cứ 20 phút nhìn gần, hãy nhìn xa 20 feet (khoảng 6 mét) trong 20 giây.
• Tăng cường hoạt động ngoài trời: Trẻ em nên dành ít nhất 1 - 2 giờ mỗi ngày hoạt động ngoài trời để tận dụng ánh sáng tự nhiên, giúp giảm nguy cơ cận thị tiến triển.
• Giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử: Điều chỉnh thời lượng dùng điện thoại, máy tính; giữ khoảng cách tối thiểu 30 - 40 cm với màn hình.
• Đảm bảo ánh sáng đầy đủ khi học tập và làm việc: Không đọc sách hay dùng điện thoại trong phòng tối, vì mắt phải điều tiết mạnh hơn.
• Khám mắt định kỳ: Kiểm tra mắt 6 - 12 tháng/lần với thuốc giãn đồng tử ở trẻ em để phân biệt cận thật hay giả cận.
• Sử dụng các phương pháp kiểm soát khi cần:
• Atropine liều thấp (chỉ làm chậm tiến triển, không giảm độ cận).
• Kính áp tròng Ortho-K: giúp kiểm soát tiến triển mức độ vừa, nhưng cần vệ sinh nghiêm ngặt để tránh viêm giác mạc.
• Kính DIMS khi phù hợp.

5. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên đến khám bác sĩ nhãn khoa khi mắt xuất hiện những dấu hiệu bất thường hoặc thị lực thay đổi rõ rệt. Một số tình huống cần thăm khám sớm gồm:

• Thị lực giảm nhanh, nhìn mờ nhiều trong thời gian ngắn.
• Đau đầu, mỏi mắt kéo dài dù đã nghỉ ngơi hoặc thay đổi thói quen nhìn.
• Nhìn xa ngày càng kém, phải liên tục nheo mắt để nhìn rõ.
• Trẻ em học tập kém tập trung, cúi sát sách vở, xem tivi quá gần hoặc hay dụi mắt.
• Mắt xuất hiện triệu chứng bất thường như chói sáng, quầng sáng, nhấp nháy hoặc nhìn đôi.

Bạn nên đến thăm khám bác sĩ nếu thị lực giảm nhanh, nhìn mờ nhiều trong thời gian ngắn

Như vậy, bài viết trên đây đã giúp giải đáp chi tiết thắc mắc cận thị có tự khỏi được không, đồng thời cung cấp thông tin về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và các biện pháp kiểm soát cận thị hiệu quả. Cận thị tuy không thể tự hồi phục, nhưng hoàn toàn có thể được quản lý tốt nếu bạn đeo kính đúng độ, duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh và thăm khám định kỳ. Chủ động chăm sóc mắt sẽ giúp bạn bảo vệ thị lực lâu dài và hạn chế nguy cơ cận thị tiến triển nặng hơn.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc liên quan, hoặc nhu cầu khám mắt, có thể liên hệ Tổng đài MEDLATEC 1900 56 56 56 để được tư vấn chi tiết và đặt lịch thăm khám cùng bác sĩ chuyên khoa.