1. Tìm hiểu về cây thiên môn đông

Thiên môn đông (Asparagus cochinchinensis) nằm trong họ Măng tây (Asparagaceae). Cây còn được biết đến với các tên gọi khác như Thiên môn, Dây tóc tiên, Dây sương sa. Loài cây này có nguồn gốc từ các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, Nhật Bản và Việt Nam. Ở Việt Nam, cây thiên môn đông mọc hoang dại ở nhiều nơi, chủ yếu ở các vùng đồi núi, ven biển và được trồng để lấy củ làm thuốc.

Thiên môn đông là loài dây leo thân mềm, có tuổi thọ nhiều năm, cùng với các đặc điểm sau: 

• Thân: Cây có thân dài, mảnh, mềm, có thể vươn cao tới 1 - 2 mét. Thân cây có màu xanh lục nhạt, đôi khi có các gai nhỏ;
• Lá: Lá cây biến thành các cành nhỏ dạng lá kim (diệp chi), mọc thành chùm 3 - 5 cái, có màu xanh nhạt. Các lá thật rất nhỏ và thường rụng sớm. Đây là đặc điểm giúp cây giảm thiểu sự thoát hơi nước;
• Hoa: Hoa nhỏ màu trắng với 6 cánh mọc thành chùm ở nách lá, thường nở vào thời điểm tháng 5 - 6.;
• Quả: Quả mọng, hình tròn, chín có sắc đỏ rực, chứa từ 1 đến 2 hạt bên trong;
• Rễ: Rễ củ phình to, mọc thành chùm, có hình con quay hoặc hình thoi. Rễ có lớp vỏ vàng nâu, bên trong màu trắng, chứa nhiều tinh bột cùng chất nhầy. Sau khi thu hoạch, rễ củ được rửa sạch, loại bỏ rễ con, ngâm nước sôi để bóc vỏ, sau đó thái lát mỏng và phơi hoặc sấy khô và được sử dụng làm thuốc. 

Thiên môn đông là cây dây leo thảo mộc, có khả năng sinh trưởng bền bỉ qua nhiều năm

Loài cây này mang vị ngọt, xen chút đắng, với đặc tính hàn, mang lại những công dụng tiêu biểu như sau: 

Hỗ trợ điều trị các bệnh hô hấp

Rễ cây thiên môn đông có tác dụng nhuận phế, giảm ho, long đờm, thích hợp cho người mắc các bệnh viêm phế quản, ho lâu ngày, hen suyễn. Các hợp chất saponin và polysaccharide trong rễ giúp làm loãng đờm, kháng khuẩn, chống viêm và làm dịu đường hô hấp.

Bổ âm, giải nhiệt, chống viêm

Trong y học cổ truyền, cây thiên môn đông có tính hàn, vị ngọt, giúp bổ âm, giải nhiệt và thanh phế. Điều này rất hữu ích cho những người có biểu hiện khát nước, mất ngủ, nóng trong hoặc viêm nhiễm mãn tính.

Cải thiện tiêu hóa và tăng cường hoạt động của gan 

Thiên môn đông góp phần tăng tiết dịch tiêu hóa và hỗ trợ sức khỏe gan - thận. Nhờ đó, thảo dược này có thể hỗ trợ người bị rối loạn tiêu hóa, táo bón.

Chống oxy hóa

Polysaccharide trong rễ cây thiên môn đông có khả năng kích thích hệ miễn dịch, tăng sức đề kháng cơ thể và chống lại các gốc tự do. Điều này giúp phòng ngừa các bệnh lý mạn tính, hỗ trợ cơ thể chống lại viêm nhiễm và các tác nhân gây bệnh.

Làm đẹp da

Với công dụng thanh nhiệt, giải độc, Thiên môn đông giúp cải thiện làn da khô ráp, nổi mụn do nóng trong. 

2. Các bài thuốc điều trị từ thiên môn đông

Dưới đây là các bài thuốc chữa bệnh sử dụng cây thiên môn đông:

Bài thuốc chữa ho gà

Nguyên liệu:

• Thiên môn đông: 12g;
• Mạch môn: 12g;
• Bạch bộ: 10g;
• Qua lâu nhân: 5g;
• Quất hồng: 5g.

Cách dùng: Đem toàn bộ nguyên liệu sắc lấy nước, chia uống 2 lần mỗi ngày. 

Cây thiên môn đông là thành phần trong nhiều bài thuốc chữa ho gà 

Bài thuốc bổ phổi, chữa ho kèm mệt mỏi, sốt nhẹ

Nguyên liệu:

• Thiên môn đông: 4,5g;
• Mạch môn: 4,5g;
• Nhân sâm: 3g;
• Ngũ vị tử: 1,5g;
• Sa sâm: 12g;
• Ngọc trúc, hạnh nhân, sơn dược: mỗi loại 9g;
• Nữ trinh tử, phục linh, bối mẫu, thiên thảo căn: mỗi loại 6g;

Cách dùng: Đem các thành phần trên tán bột, sử dụng kèm nước sắc ngó sen để uống.

Bài thuốc bổ toàn thân, tăng cường sinh lực

Nguyên liệu:

• Thiên môn đông: 10g;
• Nhân sâm: 4g;
• Thục địa: 10g;

Cách dùng: Sắc chung với 600ml nước, giữ lửa nhỏ đến khi lượng nước còn 200ml, chia ra 3 lần dùng trong ngày.

Chữa đại tiện khó sau khi bị nhiệt bệnh

Nguyên liệu:

• Thiên môn đông: 10g;
• Sinh địa: 12g;
• Đương quy, huyền sâm, hạt gai đay: mỗi loại 10g.

Cách dùng: Sắc tất cả thành nước và uống mỗi ngày cho đến khi khỏi hẳn.

3. Những điều cần biết khi dùng thiên môn đông để điều trị bệnh

Mặc dù cây thiên môn đông có nhiều lợi ích sức khỏe, việc sử dụng cần đúng cách để đảm bảo hiệu quả và tránh tác dụng phụ:

• Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nếu muốn sử dụng thiên môn đông chữa bệnh, hãy nhận tư vấn từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho cơ thể;
• Chọn mua sản phẩm uy tín: Rễ cây thiên môn đông nên mua từ nhà thuốc hoặc cơ sở uy tín để tránh nhầm lẫn với cây khác, đảm bảo an toàn và chất lượng;
• Liều lượng: Sử dụng đúng theo liều lượng được khuyến cáo;
• Tương tác thuốc: Cây thiên môn đông có thể tương tác với một số thuốc điều trị tiểu đường hoặc thuốc huyết áp;

Lưu ý tình trạng tương tác thuốc khi sử dụng cây thiên môn đông

• Không dùng cho người tỳ vị hư hàn: Thiên Môn Đông có tính hàn, không phù hợp với người có các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy, phân lỏng. Trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc đang nuôi con bú nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
• Tác dụng phụ: Một số người có thể bị tiêu chảy nhẹ hoặc dị ứng. Nếu cơ thể có phản ứng bất thường, hãy ngưng sử dụng và tham khảo chuyên gia y tế.

Nhìn chung, cây thiên môn đông là dược liệu quý trong y học cổ truyền, được sử dụng rộng rãi nhờ những công dụng nổi bật như thanh nhiệt, nhuận phế, hỗ trợ cải thiện sức khỏe và tăng cường đề kháng. Để tận dụng tối đa lợi ích từ cây thiên môn đông, người dùng nên lựa chọn nguồn dược liệu uy tín, đồng thời tuân thủ liều lượng và cách dùng được khuyến nghị bởi thầy thuốc. Mọi thắc mắc liên quan hoặc nhu cầu tư vấn sức khỏe bạn đọc vui lòng liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ.