1. Chỉ số sắt trong máu là gì?

Chỉ số sắt trong máu là thước đo lượng sắt có trong cơ thể, giúp đánh giá khả năng vận chuyển oxy và quá trình sản sinh hồng cầu trong máu. Sắt không tồn tại ở dạng tự do mà liên kết với các protein như transferrin và ferritin để được dự trữ hoặc vận chuyển đến các cơ quan quan trọng.

Chỉ số sắt trong máu giúp đánh giá khả năng vận chuyển oxy và quá trình sản sinh hồng cầu trong máu

Khi xét nghiệm chỉ số sắt trong máu, bác sĩ thường kiểm tra nhiều chỉ số khác nhau để có cái nhìn tổng quan về tình trạng sắt trong cơ thể, bao gồm:

• Sắt huyết thanh (Serum Iron - Fe): Đo lường lượng sắt tự do trong máu.
• Ferritin: Đánh giá lượng sắt dự trữ trong gan và các mô. Ferritin thấp có thể là dấu hiệu cảnh báo thiếu sắt.
• Transferrin & TIBC (Total Iron Binding Capacity - Tổng khả năng liên kết sắt): Xác định khả năng vận chuyển sắt trong máu. Khi thiếu sắt, TIBC thường tăng cao.

Khi chỉ số sắt trong máu thấp, cơ thể có nguy cơ thiếu máu do thiếu sắt. Ngược lại, nếu sắt trong máu quá cao, có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như tổn thương gan, tim mạch hoặc bệnh huyết sắc tố. Do đó, theo dõi và duy trì mức sắt ổn định là điều quan trọng để bảo vệ sức khỏe lâu dài.

2. Tại sao cần đánh giá chỉ số sắt trong máu?

Sắt là một khoáng chất quan trọng giúp cơ thể sản xuất hemoglobin – thành phần chính của hồng cầu, có vai trò vận chuyển oxy đến các cơ quan. Đánh giá chỉ số sắt trong máu giúp xác định tình trạng sức khỏe tổng thể, hỗ trợ phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến thiếu hoặc thừa sắt. Cụ thể:

2.1. Phát hiện thiếu máu do thiếu sắt

Thiếu sắt là nguyên nhân phổ biến gây thiếu máu, dẫn đến các triệu chứng như mệt mỏi, chóng mặt, da xanh xao và giảm khả năng tập trung. Nếu không được phát hiện sớm, tình trạng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đặc biệt là ở trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và người cao tuổi.

Thiếu sắt là nguyên nhân dẫn đến các triệu chứng như mệt mỏi, chóng mặt, da xanh xao

2.2. Kiểm soát tình trạng thừa sắt

Thừa sắt có thể gây ra các vấn đề sức khỏe như tổn thương gan, tim mạch hoặc rối loạn nội tiết. Một số bệnh lý như rối loạn chuyển hóa sắt (hemochromatosis) có thể khiến cơ thể hấp thụ quá nhiều sắt từ thực phẩm, dẫn đến nguy cơ ngộ độc sắt nếu không kiểm soát kịp thời.

2.3. Hỗ trợ chẩn đoán và điều trị bệnh lý liên quan

Bác sĩ thường chỉ định xét nghiệm sắt trong máu để hỗ trợ chẩn đoán các bệnh như viêm nhiễm mạn tính, bệnh thận, bệnh gan hay các rối loạn huyết học. Kết quả xét nghiệm giúp bác sĩ điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp, đảm bảo cơ thể người bệnh hấp thu và sử dụng sắt hiệu quả.

2.4. Theo dõi hiệu quả điều trị bổ sung sắt

Với những người đang bổ sung sắt do thiếu máu, xét nghiệm chỉ số sắt giúp đánh giá hiệu quả điều trị, tránh tình trạng dư thừa hoặc không hấp thụ đủ. Điều này đặc biệt quan trọng đối với phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ – hai đối tượng có nhu cầu sắt cao hơn bình thường.

3. Ai cần xét nghiệm chỉ số sắt trong máu?

Xét nghiệm chỉ số sắt trong máu là xét nghiệm cần thiết để kiểm tra tình trạng sức khỏe cho các đối tượng:

3.1. Người gặp các vấn đề sức khỏe bất thường

Nếu bạn gặp phải những triệu chứng sau, xét nghiệm sắt trong máu là cần thiết để xác định nguyên nhân:

- Dấu hiệu thiếu sắt:

• Mệt mỏi kéo dài, chóng mặt, da xanh xao.
• Rụng tóc, móng tay giòn, dễ gãy.
• Khó tập trung, suy giảm trí nhớ.

- Dấu hiệu thừa sắt:

• Đau bụng, buồn nôn, chán ăn.
• Da sạm, vàng mắt.
• Đau khớp, nhịp tim không ổn định.

Những dấu hiệu trên có thể liên quan đến thiếu máu do thiếu sắt hoặc tình trạng quá tải sắt, do đó xét nghiệm sẽ giúp đánh giá chính xác mức độ sắt trong cơ thể.

3.2. Các đối tượng có nguy cơ thiếu sắt cao

Phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ, trẻ ở tuổi dậy thì là các nhóm đối tượng được đánh giá là có nguy cơ thiếu sắt cao. Cụ thể:

- Phụ nữ mang thai:

Khi mang thai, nhu cầu sắt tăng lên để cung cấp cho cả mẹ và thai nhi, giúp ngăn ngừa thiếu máu thai kỳ. Xét nghiệm chỉ số sắt trong máu giúp bác sĩ theo dõi và điều chỉnh lượng sắt phù hợp, tránh tình trạng thiếu máu ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé.

- Trẻ em và thanh thiếu niên:

Trẻ nhỏ và tuổi dậy thì là giai đoạn phát triển nhanh, nhu cầu sắt cao hơn để tạo máu và duy trì năng lượng. Nếu trẻ có biểu hiện xanh xao, biếng ăn, học tập kém tập trung, cha mẹ nên đưa trẻ đi kiểm tra chỉ số sắt để điều chỉnh chế độ dinh dưỡng kịp thời.

3.3. Người có bệnh lý liên quan đến hấp thu và chuyển hóa sắt

Một số bệnh lý có thể gây ảnh hưởng đến chỉ số sắt trong máu, làm tăng nguy cơ thiếu sắt hoặc quá tải sắt:

• Bệnh tiêu hóa (viêm loét dạ dày, viêm ruột, celiac) gây giảm hấp thu sắt.
• Bệnh gan, thận ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa và dự trữ sắt.
• Bệnh huyết học như thiếu máu tán huyết, ung thư máu.

Với những trường hợp này, xét nghiệm sắt trong máu giúp bác sĩ theo dõi tình trạng bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp.

3.4. Một số đối tượng khác

Ngoài những đối tượng có yếu tố nguy cơ cao, một số người cần thực hiện xét nghiệm chỉ số sắt trong máu định kỳ như:

- Người ăn chay trường:

Chế độ ăn chay có thể thiếu sắt do không bổ sung đủ thực phẩm giàu sắt heme (loại sắt có trong động vật, dễ hấp thu hơn sắt từ thực vật). Nếu duy trì chế độ ăn chay lâu dài, bạn nên kiểm tra chỉ số sắt trong máu để điều chỉnh khẩu phần hợp lý.

- Người hiến máu thường xuyên:

Hiến máu là hành động ý nghĩa nhưng cũng làm mất một lượng sắt đáng kể. Nếu hiến máu liên tục mà không có chế độ bổ sung sắt hợp lý, bạn có thể bị thiếu máu thiếu sắt. Do đó, việc kiểm tra chỉ số sắt giúp đảm bảo sức khỏe trước và sau khi hiến máu.

- Người sử dụng viên sắt kéo dài: 

Dùng viên sắt bổ sung không đúng cách có thể dẫn đến quá tải sắt, gây tổn thương gan và ảnh hưởng đến tim mạch. Nếu bạn đang dùng viên sắt trong thời gian dài, xét nghiệm sẽ giúp kiểm tra xem cơ thể có thực sự cần bổ sung thêm sắt hay không.

Xét nghiệm máu nhanh chóng và chính xác tại MEDLATEC

Như vậy, bài viết đã giúp bạn làm rõ các thông tin về chỉ số sắt trong máu. Nếu có nhu cầu thực hiện xét nghiệm máu, quý khách hàng có thể liên hệ Hệ thống Y tế MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 hoặc tải ứng dụng My Medlatec để đặt lịch xét nghiệm tại cơ sở MEDLATEC gần nhất hoặc lấy mẫu xét nghiệm tiện lợi tại nhà, trả kết quả nhanh chóng.