1. Hội chứng chèn ép tủy là gì?

Hội chứng chèn ép tủy chủ yếu xuất phát từ các tổn thương ngoài tủy sống hơn là tổn thương trực tiếp trong tủy. Những áp lực này thường gây đè nén lên ống sống, rễ thần kinh và hệ thống mạch máu trong ống sống, làm cản trở tuần hoàn, chèn ép đám rối tĩnh mạch quanh màng cứng và dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Về mặt giải phẫu, tủy sống bắt đầu từ đốt sống cổ C1 (đốt sống cao nhất) và kéo dài đến đốt sống thắt lưng L1. Đốt sống thắt lưng L1 cũng là đốt sống thắt lưng cao nhất của cột sống thắt lưng, ngay dưới xương lồng ngực. Vì thế, các triệu chứng sẽ đa dạng, phụ thuộc vào vùng tủy bị chèn ép. 

Một số biểu hiện của người mắc hội chứng chèn ép tủy có thể kể như: có những cơn đau nhức, thường là đau thắt cho người bệnh, kèm theo đó là tình trạng yếu cơ, tê yếu các chi. Trong trường hợp nghiêm trọng, bệnh có thể dẫn đến liệt.

Chèn ép tủy sống có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng

2. Nguyên nhân và triệu chứng hội chứng chèn ép tủy

Hội chứng chèn ép tủy được đánh giá là nguy hiểm, vì vậy, việc tìm hiểu nguyên nhân và triệu chứng của bệnh là quan trọng để có thể can thiệp y tế kịp thời.

Nguyên nhân

Thoái hóa xương khớp ở người lớn tuổi là nguyên nhân chính gây chèn ép tủy. Ngoài ra, còn có các nguyên nhân khác như:

• Vẹo cột sống.
• Chấn thương cột sống làm gãy xương có mảnh rời, trật khớp, tụ máu.
• Áp xe hoặc khối u di căn.
• Viêm khớp, nhiễm trùng.
• Các bệnh lý về xương khớp như thoát vị đĩa đệm, đau thần kinh tọa, bệnh gout,…

Triệu chứng

Các triệu chứng của hội chứng chèn ép tủy có thể xảy ra đột ngột hoặc dai dẳng với mức độ nặng, nhẹ khác nhau. Nhìn chung, người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng sau:

- Giai đoạn đau rễ:

Bệnh nhân cảm thấy đau cột sống kèm theo dị cảm (cảm giác tê, kiến bò) hoặc rối loạn vận động chi thể. Cơn đau thường khởi phát từ từ, tăng dần theo thời gian. Vị trí đau có thể khu trú tại vùng lưng hoặc cổ, sau đó lan dọc theo đường đi của rễ thần kinh (đau kiểu rễ). Một số trường hợp xuất hiện tăng phản xạ và mất cảm giác tại vùng chi phối.

- Giai đoạn chèn ép tủy sống: 

Triệu chứng phụ thuộc vào mức độ và vị trí tổn thương. Nếu khối u nằm tại vùng tủy ngực hoặc thắt lưng, người bệnh có thể bị liệt hai chân. Trường hợp bị u tủy tại vùng cổ có thể gây liệt tứ chi. 

Trường hợp chèn ép cấp tính hoặc tiến triển nhanh, các dấu hiệu thần kinh thường có tính chất phân đoạn tủy, bao gồm: Liệt chi (hai chân hoặc toàn thân), giảm phản xạ giai đoạn đầu, sau đó tăng phản xạ, Babinski dương tính, rối loạn kiểm soát ruột và bàng quang do mất trương lực cơ tròn, giảm cảm giác ở vùng tương ứng với đoạn tủy bị tổn thương. 

Khi tủy sống bị chèn ép, người bệnh có cảm giác đau nhức vùng cổ, thắt lưng

3. Điều trị hội chứng chèn ép tủy

Dù ở mức độ nhẹ hay nặng thì hội chứng chèn ép tủy cũng gây ra nhiều vấn đề cho sức khỏe và sinh hoạt của người bệnh. Do đó, việc đi thăm khám để được điều trị là rất cần thiết.

Chẩn đoán

Bác sĩ dựa vào các triệu chứng người bệnh cung cấp và kết hợp khám lâm sàng để chẩn đoán sơ bộ. Sau đó, người bệnh sẽ được chỉ định khám chuyên sâu bằng cách chụp X-quang cột sống hoặc CT scan, MRI cột sống. Bệnh lý cột sống sẽ ưu tiên phương pháp chụp MRI. Mục đích của những phương pháp này là xác định mức độ và vị trí tủy sống bị chèn ép, từ đó có phác đồ điều trị chi tiết.

Điều trị

Điều trị chèn ép tủy sống nhằm mục đích giải phóng áp lực lên tủy, giúp hạn chế tổn thương và phục hồi chức năng tối đa. Trong trường hợp chức năng chưa mất hoàn toàn hoặc tổn thương xuất hiện sớm, khả năng hồi phục vẫn có thể xảy ra. Tuy nhiên, nếu mất chức năng hoàn toàn, tỷ lệ phục hồi thường rất thấp. Vì vậy, với tình trạng chèn ép cấp tính, việc chẩn đoán và can thiệp kịp thời là yếu tố then chốt.

Các phương pháp điều trị hội chứng chèn ép tủy phổ biến hiện nay bao gồm can thiệp phẫu thuật hoặc sử dụng thuốc corticosteroid, trong đó việc can thiệp sớm đóng vai trò then chốt giúp ngăn ngừa tổn thương thần kinh vĩnh viễn. Nếu nguyên nhân xuất phát từ khối u cột sống gây chèn ép, phương án phẫu thuật kết hợp xạ trị sẽ được cân nhắc.

Hiệu quả của điều trị ngoại khoa phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm mức độ chèn ép, vị trí tổn thương, thể trạng người bệnh và đặc biệt là thời điểm phát hiện bệnh. Trong đó, chẩn đoán sớm giữ vai trò quyết định, giúp tăng khả năng phục hồi chức năng thần kinh và cải thiện tiên lượng lâu dài.

Phẫu thuật thường được chỉ định trong các trường hợp sau:

• Tình trạng suy giảm chức năng thần kinh tiếp tục diễn tiến xấu dù đã áp dụng các phương pháp điều trị nội khoa.
• Cần thực hiện sinh thiết để xác định chính xác mức độ tổn thương.
• Cột sống bị mất vững, nguy cơ dẫn đến suy giảm khả năng vận động.
• Khối u cột sống tái phát sau khi đã tiến hành xạ trị.
• Xuất hiện áp xe hoặc tụ máu dưới màng cứng hay ngoài màng cứng gây chèn ép trực tiếp lên tủy sống.

Sau phẫu thuật, quá trình phục hồi đóng vai trò quyết định đến chất lượng sống của bệnh nhân. Phục hồi chức năng không chỉ giúp người bệnh nhanh chóng tái hòa nhập cuộc sống mà còn ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như loét do tì đè, viêm phổi, nhiễm trùng đường tiết niệu, teo cơ và cứng khớp.

Phẫu thuật là một trong những phương pháp điều trị hội chứng chèn ép tủy

4. Phòng ngừa hội chứng chèn ép tủy

Để phòng ngừa hội chứng chèn ép tủy, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:

• Ăn uống đủ chất để phòng tránh các bệnh về xương khớp gây chèn ép tủy sống. Những thực phẩm giúp xương chắc khỏe bao gồm rau xanh đậm, trái cây giàu vitamin C, các loại cá béo, trứng, sữa, các loại hạt,…
• Thường xuyên vận động và tập luyện, đặc biệt là những bài tập giúp cột sống vùng thắt lưng được dẻo dai, linh hoạt như bài tập kéo giãn cơ lưng, bài tập di động cột sống,… Bạn chú ý tập đều đặn và đúng hướng dẫn để mang lại hiệu quả nhất.
• Khi làm việc, hãy duy trì tư thế đúng, kể cả khi ngồi làm việc với máy tính hay làm những công việc nặng ngoài trời. Tư thế đúng giúp phòng tránh cong vẹo cột sống và các chấn thương xảy ra ở vùng cột sống gây chèn ép tủy sống.
• Kiểm soát cân nặng, tránh để béo phì vì thừa cân có thể gây áp lực lên hệ xương khớp, trong đó có cột sống, từ đó làm tăng nguy cơ chèn ép tủy và làm trầm trọng thêm các triệu chứng. 
• Cẩn thận trong các hoạt động thường ngày, đặc biệt là khi chơi thể thao, lái xe, khuân vác đồ nặng,… để tránh xảy ra tai nạn, chấn thương cột sống gây gãy xương, trật khớp dẫn đến chèn ép tủy.
• Chủ động thăm khám sức khỏe định kỳ, nhất là với người cao tuổi vì càng lớn tuổi, xương khớp càng yếu và dễ phát sinh nhiều vấn đề. Khi thăm khám, bác sĩ sẽ có tư vấn về chế độ ăn uống và sinh hoạt để phòng bệnh tối ưu. 

Nên đi khám định kỳ hoặc khám ngay khi có dấu hiệu nghi chèn ép tủy sống

Mong rằng với những chia sẻ trên, bạn đọc đã hiểu thêm về hội chứng chèn ép tủy. Nếu xuất hiện những dấu hiệu bất thường như kể trên, bạn hãy đi kiểm tra. Quý khách có thể chủ động đặt lịch khám tại Hệ thống Y tế MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56.