1. Xét nghiệm catecholamin là gì?

Catecholamin là một loại nội tiết tố được sản sinh trong cơ thể. Nó bao gồm một nhóm các hormone là adrenaline, noradrenaline, dopamine được tiết ra từ vùng tủy của tuyến thượng thận và mô thần kinh ở não. 

Các hormone này được tiết ra khi có tác nhân kích thích cơ thể (nóng, lạnh, đau, stress,...) giúp cơ thể chuẩn bị tốt đáp ứng lại các tác nhân kích thích. Vì vậy, ở trạng thái bình thường, nồng độ các hormone này trong máu thấp.

Hình 1: Catecholamin thường tăng khi bị stress căng thẳng.

Tuy nhiên trong một số trường hợp bệnh lý như u tủy thượng thận, các khối u ở thần kinh sản xuất nhiều catecholamin gây những biểu hiện vã mồ hôi, đau đầu, nhịp tim nhanh, run và tăng huyết áp. 

Xét nghiệm catecholamin là phương pháp đo hàm lượng các hormone như adrenaline, noradrenaline, dopamine trong máu và/hoặc nước tiểu. Từ đó hỗ trợ bác sĩ trong việc định hướng chẩn đoán bệnh và theo dõi điều trị.

2. Xét nghiệm catecholamin thường được thực hiện khi nào?

Xét nghiệm thường được thực hiện khi có các triệu chứng nghi ngờ u tủy thượng thận: 3 triệu chứng kinh điển là đau đầu, đổ mồ hôi và hồi hộp khi có tăng tiết kịch phát catecholamin, tăng huyết áp,...

Như ở trên đã nói, nội tiết tố này được sản sinh từ tủy thượng thận và sẽ tăng cao trong bệnh lý u tủy thượng thận. Do đó xét nghiệm catecholamin thường được thực hiện khi bác sĩ nghi ngờ bạn mắc u tủy thượng thận. Bệnh lý này nếu không được điều trị dứt điểm sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan khác.

Hình 2: Tuyến tủy thượng thận

Ở trẻ nhỏ, khi có biểu hiện bất thường và nghi ngờ bệnh lý u nguyên bào thần kinh, bác sĩ thường sẽ yêu cầu tiến hành xét nghiệm catecholamin. Các biểu hiện như sốt, mệt mỏi, gầy sút cân, thiếu máu, nhiễm trùng kèm theo các triệu chứng tương ứng với vị trí của khối u phát triển: ho, khó thở và phù nề vùng cổ khi khối u phát triển ở cổ hoặc trung thất,...

Đây là một bệnh lý vô cùng nguy hiểm và nếu không được phát hiện sớm sẽ đe dọa đến tính mạng. Do vậy việc xét nghiệm sớm tình trạng bệnh sẽ giúp tăng hiệu quả điều trị cũng như cơ hội sống sót.

Ở một số trường hợp có dấu hiệu như tăng huyết áp dai dẳng, thường xuyên đau đầu, vã mồ hôi, nhịp tim nhanh đánh trống ngực, mặt đỏ bừng cũng sẽ được gợi ý thực hiện xét nghiệm.

Xét nghiệm catecholamin còn được dùng để theo dõi tiến triển của bệnh ở những bệnh nhân đang được điều trị u tủy thượng thận, u nguyên bào thần kinh. Qua đó đánh giá khả năng hồi phục và có liệu trình điều trị phù hợp.

3. Xét nghiệm catecholamin được tiến hành như nào?

Mẫu bệnh phẩm để thực hiện xét nghiệm có thể là máu hoặc nước tiểu 24h. Trước khi tiến hành bác sĩ sẽ lưu ý tới bạn một số điều để đảm bảo kết quả cuối cùng được chính xác nhất.

Trước khi lấy nước tiểu 1 tuần, bạn tuyệt đối không sử dụng các thuốc hoặc thực phẩm chức năng có chứa thành phần aspirin, tetracycline, ampicillin, erythromycin. Bởi những chất này có thể ảnh hưởng làm sai lệch kết quả.

Trước khi xét nghiệm 2 - 3 ngày, bạn nên hạn chế ăn những thực phẩm chứa vani, chuối, quả óc chó, phomai, cam thảo, socola,... và tránh những đồ uống kích thích như bia, rượu, cafe, ca cao,...

Trong thời gian lấy nước tiểu hay máu tuyệt đối không hút thuốc lá, hạn chế vận động mạnh hoặc stress sẽ ảnh hưởng tới độ chính xác của xét nghiệm. 

Cách lấy mẫu máu

Máu tĩnh mạch sẽ được lấy vào ống nghiệm có chứa chất chống đông heparin. Kỹ thuật lấy máu diễn ra nhanh chóng chỉ khoảng 2 - 3 phút và bạn có thể cảm thấy hơi nhói ở vùng đâm kim. Tuy nhiên đừng lo lắng bởi cảm giác này sẽ nhanh chóng biến mất và hoàn toàn không ảnh hưởng gì đến hoạt động bình thường.

Cách lấy mẫu nước tiểu 24h

Tốt nhất hướng dẫn bệnh nhân lấy nước tiểu vào sáng sớm. Sau khi thức dậy, bệnh nhân đi tiểu hết, sau đó bắt đầu tính từ thời điểm này trở đi, thu thập toàn bộ nước tiểu trong vòng 24h tới vào một dụng cụ chứa có sẵn chất bảo quản (5ml dung dịch HCl 10%). Chú ý tránh lấy nước tiểu có dính máu, giấy vệ sinh hay bất kỳ tạp chất nào khác ngoài môi trường.

Hình 3: Nước tiểu 24h cần được vận chuyển ngay về phòng xét nghiệm.

Lượng nước tiểu thu được chính là nước tiểu 24h, cần phải ghi rõ thể tích, tách ra khoảng 10 ml và gửi ngay đến phòng xét nghiệm. Mẫu bệnh phẩm có thể được bảo quản ở điều kiện nhiệt độ mát ổn định trong vòng 24h, nếu bảo quản đông lạnh có thể ổn định được 1 tuần,...

Giá trị bình thường của các chỉ số như sau: 

- Nồng độ trong máu: Adrenaline < 100 pg/mL; Noradrenaline < 600 pg/mL; Dopamine < 100 pg/mL.

- Nồng độ trong nước tiểu: Adrenaline < 110 nmol/ 24 giờ; Noradrenaline < 535 nmol/ 24 giờ; Dopamine < 3900 nmol/ 24 giờ.

Bác sĩ sẽ dựa vào kết quả thu được, xem xét các yếu tố độ tuổi, giới tính đồng thời kết hợp với triệu chứng lâm sàng để đưa kết luận cuối cùng. 

Nếu kết quả cao hơn so với bình thường:

- Nồng độ cao có thể do sự căng thẳng, stress từ tâm lý bản thân hoặc yếu tố môi trường như tiếng ồn, ánh sáng quá mạnh,...

- Do sự thiếu hụt các enzym xúc tác quá trình chuyển hóa của catecholamin, khiến cho hormone này tăng cao trong máu và nước tiểu.

- Nếu kết quả rất cao, có thể bệnh nhân đã bị ngộ độc và điều này thường gặp trong chấn thương hệ thần kinh trung ương, u tủy tuyến thượng thận, u thần kinh,...

Nếu kết quả thấp hơn so với bình thường: có thể do bệnh tiểu đường hoặc những vấn đề về thần kinh khác. 

4. MEDLATEC - Bệnh viện Đa khoa chất lượng dành cho mọi nhà

Hơn 24 năm kinh nghiệm trong công tác khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cộng đồng, MEDLATEC luôn nhận được sự yêu thương và tin tưởng của người bệnh. Đội ngũ các nhân viên, y bác sĩ, chuyên gia và Ban lãnh đạo luôn cố gắng nỗ lực không ngừng nhằm mang đến sự hài lòng nhất cho quý khách hàng.

Hình 4: MEDLATEC hân hạnh chăm sóc sức khỏe cho mọi nhà.

Với slogan “Dịch vụ tốt, Công nghệ cao”, MEDLATEC tự hào cung cấp các dịch vụ y tế hiện đại, chất lượng và tiện lợi trong thời đại công nghệ 4.0 như hiện nay. Nổi bật đó là hệ thống Trung tâm xét nghiệm đạt chuẩn quốc tế ISO 15189:2012, bạn hoàn toàn có thể yên tâm về độ chính xác, chất lượng và nhanh gọn của các xét nghiệm. Ngoài ra, mọi quy trình khám chữa bệnh khác đều theo quy định chuẩn của Bộ y tế, nhanh chóng, tiện lợi và an toàn. 

Bên cạnh đó, dịch vụ lấy mẫu tại nhà 24/7, dịch vụ tra cứu kết quả nhanh chóng trên iCMN và rất nhiều các gói khám, chương trình khuyến mại sẽ giúp khách hàng thoải mái lựa chọn. Bệnh viện hỗ trợ thanh toán bảo hiểm, mọi chi phí của các dịch vụ đều được niêm yết công khai trên bảng giá. 

Nếu bạn có bất cứ thắc mắc hay lo lắng gì, đừng chần chừ, hãy nhấc máy và gọi cho chúng tôi theo tổng đài: 1900 56 56 56, các tổng đài viên của MEDLATEC luôn sẵn sàng để lắng nghe.