1. Bệnh Lao là gì?

Bệnh lao là một bệnh truyền nhiễm gây nên do vi khuẩn lao (Mycobacterium tubeculosis), giống Mycobacterium có cấu tạo đặc biệt bởi lớp vách dày trong đó lớp acid mycolic chiếm tỉ trọng lớn liên quan đến tính kháng cồn, kháng acid của vi khuẩn. 

Trong bệnh phẩm, trực khuẩn lao mảnh, hơi cong, bắt màu hồng tím, đứng riêng biệt hay xếp thành từng cụm, dễ nhận biết trên nền xanh.

Hình ảnh 1:Mycobacterium tuberculosis khi nhuộm bằng phương pháp Ziehl-Neelsen.

Nuôi cấy: Mycobacterium tubeculosis là vi khuẩn hiếu khí hoặc vi hiếu khí, nhiệt độ thích hợp để vi khuẩn phát triển là 35 - 38℃, vi khuẩn nhân lên rất chậm từ 18 - 22 giờ do đó xét nghiệm nuôi cấy vi khuẩn lao thường mất nhiều thời gian. 

Hiện nay, để xác định tình trạng nhiễm lao, có rất nhiều phương pháp xét nghiệm với độ nhạy, độ đặc hiệu cao, một trong số đó có xét nghiệm MTB TRC Ready giúp chẩn đoán nhanh và chính xác Bệnh lao. 

2. Vi khuẩn lao xâm nhập cơ thể bằng cách nào? 

Chúng xâm nhập theo đường thở qua các hạt khí dung lơ lửng trong không khí và gây nên lao phổi (90% tổng số lao). 

Nhiễm vi khuẩn lao lần đầu được gọi là lao sơ nhiễm. Khoảng 90% lao sơ nhiễm sẽ khỏi và để lại miễn dịch. Từ 5 - 15% lao sơ nhiễm sẽ phát triển thành lao bệnh, phụ thuộc vào 2 yếu tố chính: Số lượng vi khuẩn nhiều hay ít (mức độ hít phải) và sức đề kháng của cơ thể. Do đó, bệnh thường gặp trong những người có tình trạng miễn dịch thay đổi, có yếu tố thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn lao nên lao sơ nhiễm tiến triển thành lao bệnh, đặc biệt hay gặp ở những người HIV/AIDS, suy dinh dưỡng, đái tháo đường, nghiện rượu,...

Hình ảnh 2: Đường lây truyền chủ yếu của bệnh lao

Từ các cơ quan bị lao ban đầu (phổi), vi khuẩn lao có thể theo đường máu và bạch huyết đến tất cả các cơ quan và gây lao ở các bộ phận khác nhau của cơ thể như: lao hạch, lao màng não, lao xương,…

Bệnh lao có thể được chữa khỏi nếu được phát hiện sớm, tuân theo phác đồ điều trị nghiêm ngặt, tránh tình trạng lao kháng thuốc.

3. Khi nào cần làm xét nghiệm chẩn đoán bệnh lao

Bệnh nhân nghi bị nhiễm lao: Ho kéo dài trên 2 tuần (ho khan, ho có đờm, ho ra máu) là triệu chứng nghi lao quan trọng nhất. 

Ngoài ra có thể: Gầy sút, kém ăn, mệt mỏi, sốt nhẹ về chiều, ra mồ hôi “trộm” ban đêm, đau ngực, đôi khi khó thở.

Hình ảnh 3: Triệu chứng thường gặp của bệnh lao

- Bệnh nhân nghi bị nhiễm HIV và các bệnh suy giảm miễn dịch khác.

- Bệnh nhân có tổn thương phổi nghi ngờ lao.

- Tràn dịch màng phổi, khối u phổi,…

4. Xét nghiệm MTB TRC Ready và những ưu điểm vượt trội 

Xét nghiệm MTB TRC Ready (Transcription Reverse transcription Concerted) là một xét nghiệm sinh học phân tử phát hiện Mycobacterium tubeculosis, khắc phục các nhược điểm của phương pháp xét nghiệm khác. Được thực hiện trên một hệ thống tự động hoàn toàn, quy trình khép kín, giảm thiểu rất nhiều các yếu tố ảnh hưởng tới kết quả xét nghiệm. 

- Nguyên lý xét nghiệm MTB TRC Ready: Khuếch đại và phát hiện trình tự đích 16S rRNA của Mycobacterium tuberculosis dựa trên sự kết hợp của phản ứng phiên mã ngược và phiên mã.

Hình ảnh 4: Nguyên lý xét nghiệm MTB - TRC Ready

- Xét nghiệm MTB - TRC Ready có rất nhiều ưu điểm: 

+ MTB - TRC Ready có độ nhạy, độ đặc hiệu cao nên rất có giá trị trong phát hiện và chẩn đoán bệnh lao. Đối với những mẫu bệnh phẩm có mật độ vi khuẩn thấp thì vẫn có thể phát hiện được.

+ Xét nghiệm này hiện được trên hầu hết các loại bệnh phẩm, kể cả bệnh phẩm máu.

+ Được thực hiện trong một chu trình khép kín (tự động thực hiện tách mẫu, khuếch đại và phát hiện nucleic acid).

 + Sử dụng các hóa chất, vật tư có sẵn và dùng 1 lần, ít nguy cơ lây nhiễm. Bước khuếch đại và phát hiện được tiến hành trong ống kín tránh nhiễm chéo.

+ Kết quả đo được đánh giá tự động, không bị ảnh hưởng bởi yếu tố chủ quan.

+ Thời gian phân tích nhanh chóng, chỉ mất 40 phút để tiến hành xét nghiệm. 

Hình ảnh 5: Hệ thống máy xét nghiệm hoàn toàn tự động tại Trung tâm Xét nghiệm Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC

5. Mẫu bệnh phẩm làm xét nghiệm và thời gian bảo quản

Mẫu bệnh phẩm để tiến hành làm xét nghiệm MTB TRC Ready: Thực hiện được với hầu hết các loại bệnh phẩm từ các tổn thương nghi lao. 

Bệnh phẩm đờm cần lấy khoảng 3 - 5mL, bảo quản được ở nhiệt độ 2 - 25 ºC trong 24h, nhiệt độ ≤ - 20ºC bảo quản được lâu hơn.

Với bệnh phẩm là dịch phế quản, dịch dạ dày, nước tiểu, dịch màng phổi, màng bụng, màng tim, dịch khớp, thể tích cần lấy 10 - 40 mL; Dịch não tủy lấy > 2 mL; Mủ từ các ổ tổn thương lấy 3 - 5 mL.

Các bệnh phẩm là tinh dịch, dịch âm đạo, tăm bông phết dịch,… không yêu cầu cụ thể về thể tích.

Mẫu máu cần được lấy vào ống chống đông EDTA, thể tích 10mL.

6. Nguyên tắc phòng bệnh 

- Phòng bệnh đặc hiệu: 

Tiêm vacxin BCG (Bacillus Calmette Guerin), đây là loại vacxin sống - vi khuẩn đã mất khả năng gây bệnh, nhưng vẫn tạo ra được tình trạng miễn dịch tốt cho cơ thể. Hiện vacxin này đang được triển khai trong chương trình tiêm chủng mở rộng cho trẻ em. Với thiếu niên và người trưởng thành chỉ dùng vacxin này trong trường hợp Mantoux âm tính. 

- Phòng bệnh không đặc hiệu:

+ Vệ sinh môi trường, nhà cửa thông thoáng.

+ Nâng cao hiểu biết, nhận thức của người dân về bệnh lao.

+ Kiểm soát tốt bệnh nhân lao, có phòng cách ly riêng, hệ thống thông khí tốt.

+ Trong môi trường bệnh viện, dùng tia cực tím để khử trùng không khí, sử dụng khẩu trang cho nhân viên, bệnh nhân tới khám.

Hiện nay MEDLATEC là cơ sở thực hiện hầu hết tất cả các xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán bệnh lao. Được đầu tư về trang thiết bị hiện đại, và có những chuyên gia đầu ngành cùng tập thể các cán bộ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, MEDLATEC tự hào là đơn vị chăm sóc sức khỏe cộng đồng được khách hàng tin tưởng sử dụng dịch vụ. Để đặt lịch khám, tư vấn, lấy mẫu hãy gọi: 1900565656.