1. Tìm hiểu chung về rối loạn giấc ngủ

rối loạn giấc ngủ là tình trạng giấc ngủ bị gián đoạn hoặc không đảm bảo chất lượng, biểu hiện như người bệnh khó đi vào giấc ngủ, dễ tỉnh giấc giữa đêm hoặc thức dậy sớm và không thể ngủ lại. Hậu quả là cơ thể không được nghỉ ngơi đầy đủ, dẫn đến mệt mỏi, suy giảm tập trung và ảnh hưởng đến tinh thần, hiệu suất làm việc.

Tình trạng này có thể gặp ở bất kỳ độ tuổi nào, đặc biệt phổ biến ở người trưởng thành và người cao tuổi, do sự thay đổi nhịp sinh học, căng thẳng hoặc bệnh lý nền. Tình trạng rối loạn giấc ngủ kéo dài không chỉ khiến cuộc sống bị ảnh hưởng, mà còn làm tăng nguy cơ gặp phải các vấn đề sức khỏe như bệnh tim mạch, trầm cảm hay rối loạn chuyển hóa.

2. Nguyên nhân phổ biến của tình trạng rối loạn giấc ngủ

Nguyên nhân dẫn đến rối loạn giấc ngủ rất đa dạng, có thể xuất phát từ yếu tố sinh lý, tâm lý hoặc thói quen sinh hoạt hàng ngày. Việc xác định đúng nguyên nhân giúp lựa chọn hướng điều chỉnh phù hợp, cải thiện giấc ngủ hiệu quả hơn. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến có thể dẫn đến tình trạng này:

• Áp lực, căng thẳng tâm lý: Lo âu, stress kéo dài khiến cơ thể tiết ra nhiều hormone cortisol, chất gây kích thích hệ thần kinh, làm khó ngủ hoặc ngủ chập chờn.
• Thói quen sinh hoạt thiếu khoa học: Thức khuya, sử dụng điện thoại, máy tính trước khi ngủ hoặc uống cà phê, trà, rượu bia vào buổi tối đều có thể khiến não bộ khó thư giãn.
• Không gian ngủ kém lý tưởng như có ánh sáng quá mạnh, tiếng ồn lớn hoặc nhiệt độ phòng quá nóng hay quá lạnh đều có thể làm gián đoạn và ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ sâu.
• Bệnh lý: Các bệnh như trầm cảm, rối loạn lo âu, bệnh mạn tính, tim mạch, tiểu đường hay cường giáp có thể tác động tiêu cực đến giấc ngủ.
• Thay đổi nhịp sinh học: Làm việc ca đêm, thường xuyên di chuyển giữa các múi giờ khác nhau (jet lag) khiến cơ thể không thích nghi kịp, gây mất ngủ tạm thời hoặc kéo dài.

Căng thẳng kéo dài có thể dẫn đến rối loạn giấc ngủ

3. Biểu hiện thường gặp ở người bị rối loạn giấc ngủ

Người bị rối loạn giấc ngủ thường gặp nhiều bất thường trong cả quá trình ngủ và sau khi thức dậy. Các biểu hiện có thể rõ ràng hoặc âm thầm, nhưng đều ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và tinh thần nếu kéo dài. Một vài biểu hiện phổ biến giúp nhận biết tình trạng này bao gồm:

• Khó ngủ: Mất nhiều thời gian để chìm vào giấc, thường phải hơn 30 phút dù đã nằm nghỉ.
  
  
• Giấc ngủ không sâu: Ngủ không liền mạch, dễ bị tỉnh giữa đêm hoặc thức dậy sớm và khó ngủ lại.
• mệt mỏi, buồn ngủ vào ban ngày: Dù thời gian ngủ đủ nhưng cơ thể vẫn cảm thấy thiếu sức sống, giảm tập trung và hiệu suất làm việc.
• Thay đổi cảm xúc: Dễ cáu bẳn, căng thẳng, lo lắng hoặc xuất hiện dấu hiệu trầm cảm.
• Ngủ ngáy, thở ngắt quãng: Có thể là dấu hiệu của hội chứng ngưng thở khi ngủ, một dạng rối loạn giấc ngủ nguy hiểm.
• Đau đầu, chóng mặt sau khi ngủ dậy: Cho thấy giấc ngủ không sâu, não bộ chưa được nghỉ ngơi đầy đủ.

4. Ảnh hưởng tiêu cực của rối loạn giấc ngủ

Rối loạn giấc ngủ không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi, thiếu năng lượng, mà còn kéo theo nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Khi giấc ngủ không đảm bảo chất lượng trong thời gian dài, các cơ quan trong cơ thể không được phục hồi đúng cách, dẫn đến nhiều vấn đề đáng lo ngại.

Sau đây là một số tác động phổ biến mà rối loạn giấc ngủ có thể gây ra:

• Suy giảm trí nhớ và khả năng tập trung: Thiếu ngủ khiến não bộ hoạt động kém hiệu quả, làm giảm khả năng ghi nhớ, học tập và xử lý thông tin.
• Ảnh hưởng tâm lý: Người mất ngủ thường dễ cáu gắt, lo âu, chán nản và có nguy cơ cao mắc trầm cảm.
• Suy giảm hệ miễn dịch: Cơ thể không được nghỉ ngơi đầy đủ nên sức đề kháng yếu, dễ mắc các bệnh viêm nhiễm.
• Tăng nguy cơ bệnh lý mạn tính: Rối loạn giấc ngủ kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, huyết áp cao, tiểu đường và béo phì.
• Giảm hiệu suất làm việc và chất lượng cuộc sống: Cảm giác mệt mỏi, thiếu tỉnh táo vào ban ngày khiến hiệu quả công việc giảm sút, khó duy trì các hoạt động xã hội.

Rối loạn giấc ngủ kéo dài có thể làm gia tăng nguy cơ các bệnh liên quan đến tim mạch

5. Cách khắc phục và cải thiện rối loạn giấc ngủ

Để khôi phục giấc ngủ tự nhiên và nâng cao chất lượng nghỉ ngơi, người gặp tình trạng rối loạn giấc ngủ nên kết hợp điều chỉnh lối sống, thói quen sinh hoạt và chăm sóc sức khỏe tinh thần. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả:

• Xây dựng thói quen ngủ đều đặn: Đi ngủ và thức dậy vào cùng một khung giờ mỗi ngày, kể cả cuối tuần. Hạn chế ngủ nướng hoặc ngủ bù quá nhiều vì có thể làm rối loạn nhịp sinh học.
• Tạo môi trường ngủ thoải mái: Giữ phòng ngủ yên tĩnh, thoáng mát và tối. Nhiệt độ lý tưởng khoảng 20 - 25°C, giúp cơ thể dễ đi vào trạng thái thư giãn. Nên sử dụng chăn, gối, nệm phù hợp để tăng cảm giác dễ chịu.
• Hạn chế các yếu tố ảnh hưởng đến giấc ngủ: Tránh sử dụng điện thoại, máy tính, xem TV trước khi ngủ ít nhất 30 phút. Hạn chế dùng đồ uống chứa caffeine, rượu bia, thuốc lá vào buổi tối.
• Duy trì lối sống lành mạnh: Ăn uống cân bằng, không ăn quá no hoặc quá muộn trước khi ngủ. Dành thời gian tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc thiền để giải tỏa căng thẳng, giúp dễ ngủ hơn.
• Giải tỏa tâm lý và thư giãn trước khi ngủ: Có thể đọc sách, nghe nhạc nhẹ hoặc thực hành hít thở sâu để giúp cơ thể thư giãn. Giữ tinh thần thoải mái, tránh mang theo lo lắng lên giường ngủ.
• Thăm khám bác sĩ khi cần thiết: Nếu đã áp dụng nhiều cách mà vẫn khó ngủ, ngủ không sâu hoặc hay tỉnh giấc giữa đêm, nên đi khám để được chẩn đoán và điều trị đúng nguyên nhân. Một số trường hợp có thể cần hỗ trợ bằng thuốc hoặc liệu pháp hành vi - nhận thức.

6. Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Bạn nên đến thăm khám bác sĩ nếu gặp một trong các dấu hiệu sau:

• Mất ngủ hoặc khó ngủ kéo dài trên 2 - 3 tuần, dù đã thử thay đổi thói quen sinh hoạt.
• Thường xuyên buồn ngủ ban ngày, mệt mỏi, thiếu tập trung, dễ cáu gắt.
• Có dấu hiệu ngưng thở khi ngủ, ngáy to, thức giấc đột ngột kèm khó thở.
• Cảm thấy lo âu, trầm cảm, thay đổi cảm xúc thất thường do thiếu ngủ.
• Dùng thuốc hỗ trợ ngủ trong thời gian dài nhưng không còn hiệu quả.
• Xuất hiện các bệnh lý đi kèm như cao huyết áp, tim mạch, tiểu đường hoặc rối loạn nội tiết.

Bạn nên đến thăm khám bác sĩ nếu mất ngủ kéo dài trên 2 tuần

Bài viết trên đây là tổng hợp thông tin về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách khắc phục rối loạn giấc ngủ. Hy vọng những chia sẻ này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của giấc ngủ đối với sức khỏe thể chất và tinh thần. Nếu tình trạng mất ngủ, khó ngủ kéo dài hoặc ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, bạn nên chủ động thăm khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị đúng cách, từ đó lấy lại giấc ngủ sâu và chất lượng hơn mỗi đêm.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc liên quan, hoặc nhu cầu thăm khám sức khỏe định kỳ, có thể liên hệ Tổng đài MEDLATEC 1900 56 56 56 để được giải đáp nhanh chóng và đặt lịch thăm khám cùng bác sĩ chuyên khoa.