1. Hiện tượng tràn dịch màng phổi là như thế nào?

Khoang màng phổi nằm giữa lá thành và lá tạng, giữa phổi và thành ngực. Bình thường giữa 2 lá này sẽ có khoảng 10 - 15ml dịch sinh lý tự nhiên được gọi là dịch màng phổi. Dịch này có tác dụng bôi trơn, giúp 2 lá trượt lên nhau dễ dàng, hoạt động của phổi cũng linh hoạt hơn.

Khi lượng dịch màng phổi nhiều hơn mức bình thường sẽ gây áp lực cho lá phổi và khiến người bệnh cảm thấy khó thở. Tình trạng nặng và kéo dài sẽ khiến cho phổi bị chèn ép, cơ thể thiếu oxy để hoạt động, hô hấp giảm và đe dọa đến tính mạng.

Nguyên nhân của tràn dịch màng phổi

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng tràn dịch màng phổi, có thể chia theo cơ chế bệnh sinh và theo phân loại dịch.

Theo cơ chế bệnh sinh:

- Do tăng sự chênh lệch giữa áp lực trong lòng mạch và áp lực khoang màng phổi dẫn đến tăng hình thành dịch. Thường gặp trong: suy tim, tràn dịch màng ngoài tim,...

- Do giảm áp lực thẩm thấu keo, giảm albumin trong bệnh xơ gan, hội chứng thận hư,...

- Do giảm tái hấp thu dịch màng phổi: hệ thống dẫn máu của khoang màng phổi, hệ bạch huyết bị các khối u xơ chèn ép dẫn đến bị tắc.

- Do tăng áp lực tĩnh mạch trung tâm.

- Do tăng áp lực khoang màng phổi, xẹp phổi giai đoạn đầu.

Hình 1: Xẹp phổi là một nguyên nhân dẫn đến tràn dịch màng phổi.

- Do tăng tính thấm mao mạch gặp trong viêm, bệnh lao, ung thư,...

Theo phân loại dịch:

- Dịch thấm: thường gặp trong suy thận, hội chứng thận hư, suy giáp, suy dinh dưỡng, xơ gan cổ trướng,...

- Dịch tiết: gặp trong bệnh lao, ung thư, các trường hợp nhiễm trùng do ký sinh trùng, nấm, lỵ amip, sán lá gan lớn, sán lá phổi,... bệnh lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp,...

2. Những dấu hiệu của tràn dịch màng phổi

Khi bạn có một số những biểu hiện bất thường như dưới đây, hãy đến kiểm tra y tế ngay bởi có thể bạn đã bị tràn dịch màng phổi:

• Biểu hiện đặc trưng và dễ nhận biết nhất đó là người bệnh cảm thấy khó thở. Mức độ khó thở sẽ phụ thuộc vào lượng dịch bị tràn nhiều hay ít.

- Vùng lưng, ngực và sườn cảm giác đau âm ỉ, đặc biệt tăng khi hít thở sâu. 

- Người bệnh có thể bị ho khan, ho kéo dài, ho ra máu.

- Khi cơ thể nằm nghiêng về bên tràn dịch, người bệnh sẽ cảm thấy khó thở, tức ngực và ho tăng.

Hình 2: Khó thở là biểu hiện đặc trưng của tràn dịch màng phổi

3. Xét nghiệm sinh hóa dịch màng phổi có ý nghĩa chẩn đoán như thế nào?

Xét nghiệm sinh hóa dịch màng phổi được coi là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán bệnh tràn dịch màng phổi. Mẫu bệnh phẩm là dịch màng phổi được hút ra bằng kỹ thuật chuyên sâu do các bác sĩ có chuyên môn trực tiếp thực hiện.

Hình 3: Kỹ thuật chọc dịch màng phổi.

Dịch sau khi lấy sẽ được bảo quản và vận chuyển về phòng xét nghiệm để phân tích thành phần, tìm tế bào ác tính nếu có, xác định nguyên nhân gây tràn dịch,...

Với mẫu dịch thu được, tùy từng trường hợp bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện các xét nghiệm sinh hóa dịch màng phổi tương ứng:

Xét nghiệm tế bào dịch

Nếu dịch có màu vàng chanh:

- Xét nghiệm thấy nhiều lymphocyte và tế bào biểu mô có trong dịch: nguyên nhân có thể do bệnh lao, tim hoặc giang mai.

- Nếu thấy có nhiều tế bào biểu mô nhưng ít lymphocyte và hồng cầu, có thể nghi ngờ nguyên nhân do các bệnh lý về thận, phổi.

- Nhiều tế bào bạch cầu trung tính còn nguyên chưa bị phá hủy là một gợi ý đến bệnh viêm màng phổi. 

- Đặc biệt nếu thấy các tế bào ung thư và hồng cầu thì đây là một gợi ý đến bệnh ung thư màng phổi.

• Nếu dịch có màu đục có mủ:

Xét nghiệm dịch xuất hiện nhiều bạch cầu trung tính khả năng là do lao phổi, viêm màng phổi.

• Nếu dịch có màu đỏ hồng:

Những bệnh nhân bị xuất huyết dịch màng phổi thường có màu đỏ hồng. Nguyên nhân có thể do chấn thương phổi, ung thư phổi và màng phổi.

• Nếu dịch có màu trắng đục: 

Nguyên nhân có thể do ống ngực bị vỡ, khi đó xét nghiệm dịch sẽ thấy xuất hiện hạt mỡ và các mảnh tế bào.

Xét nghiệm tế bào bạch cầu 

Xét nghiệm này đặc biệt có giá trị trong những trường hợp nhiễm khuẩn. Khi đó số lượng tế bào dịch màng phổi sẽ tăng cao. Điển hình trong bệnh lao, số lượng tế bào bạch cầu lymphocyte sẽ tăng cao từ 70 - 90% so với bình thường.

Nếu xét nghiệm thấy số lượng tế bào bạch cầu đoạn trung tính tăng cao hoặc thoái hóa thì đây là dấu hiệu nghi ngờ tràn dịch màng phổi do tác nhân vi khuẩn.

Ngược lại nếu số lượng bạch cầu acid tăng cao khả năng tràn dịch màng phổi do ký sinh trùng gây nên.

Xét nghiệm tế bào ác tính

Đối với hiện tượng tràn dịch màng phổi ác tính, xét nghiệm dịch màng phổi có thể quan sát thấy các tế bào ác tính. Nguyên nhân có thể do ung thư màng phổi nguyên phát hoặc các bệnh ung thư bị di căn vào phổi.

Bên cạnh đó, người bệnh có thể thực hiện thêm xét nghiệm soi AFB dịch màng phổi, PCR dịch giúp chẩn đoán lao phổi, xét nghiệm mô bệnh học, nuôi cấy dịch để tìm ký sinh trùng, phế cầu, tụ cầu, nấm,...

Để chẩn đoán chính xác tình trạng tràn dịch màng phổi, ngoài chọc dò màng phổi có dịch được coi là tiêu chuẩn vàng và một số xét nghiệm dịch màng phổi đã kể trên nhằm định hướng nguyên nhân, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân làm thêm một số kỹ thuật hỗ trợ khác như: chụp X-quang phổi, siêu âm màng phổi,...

Hình 4: Hiện tượng tràn dịch màng phổi trên phim chụp X-quang.

Tình trạng tràn dịch màng phổi nếu không được phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng. Chính vì vậy xét nghiệm sinh hóa dịch màng phổi lại càng có ý nghĩa quan trọng.

4. Xét nghiệm sinh hóa dịch màng phổi chính xác tại MEDLATEC

Hiện nay, tại bệnh viện Đa khoa MEDLATEC đã và đang triển khai xét nghiệm sinh hóa dịch màng phổi cùng hơn 500 xét nghiệm khác từ cơ bản đến chuyên sâu. Hệ thống máy xét nghiệm đạt chuẩn quốc tế, thường xuyên được bảo dưỡng, kiểm tra. Cùng với đó là những nhân viên, kỹ thuật viên, bác sĩ và chuyên gia hàng đầu. Qua đó đảm bảo chất lượng cho các dịch vụ y tế khi người bệnh đến khám tại MEDLATEC.

Hãy chăm sóc sức khỏe của bản thân và gia đình cùng với MEDLATEC ngay thôi. Mọi thông tin thắc mắc xin vui lòng gọi số hotline 1900 56 56 56 để được hỗ trợ.