1. Thiếu máu tán huyết là gì?

Quá trình sản sinh tế bào hồng cầu mới và phá hủy tế bào hồng cầu cũ luôn diễn ra “song hành”, đảm bảo số lượng hồng cầu trong máu luôn được cân bằng và thực hiện tốt nhiệm vụ vận chuyển oxy, dưỡng chất đi nuôi cơ thể. 

Tuy nhiên, vì nguyên nhân nào đó mà quá trình phá hủy hồng cầu diễn ra nhanh hơn, tuổi thọ của các tế bào hồng cầu bị rút ngắn (bình thường là 120 ngày) dẫn đến thiếu hụt hồng cầu. Khi khả năng sản xuất của tủy xương không thể bù đắp cho vòng đời ngắn của hồng cầu, gây ra thiếu máu thì được gọi là thiếu máu tán huyết.

Thiếu máu tán huyết là bệnh lý do hồng cầu bị phá hủy nhanh hơn lượng hồng cầu được tạo ra

2. Thiếu máu tán huyết do đâu?

Thiếu máu tan máu có thể được phân loại theo tình trạng tan máu:

- Nguyên nhân bên ngoài hồng cầu

Đây là các yếu tố tác động từ bên ngoài, gây tổn thương và phá hủy hồng cầu. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Tác động của thuốc.
• Rối loạn miễn dịch: Thiếu máu tan máu do truyền máu, thiếu máu tan máu tự miễn.
• Nhiễm trùng và độc tố vi khuẩn.
• Tan máu rải rác trong lòng mạch.
• Tổn thương do nhiệt độ cao.
• Cường lách (lách hoạt động quá mức, tăng tiêu hủy hồng cầu).

- Nguyên nhân bên trong hồng cầu

Đây là những khiếm khuyết nội tại của hồng cầu, chủ yếu có tính di truyền, gây ảnh hưởng đến cấu trúc hoặc chức năng của tế bào máu. Các nhóm nguyên nhân chính gồm:

• Bất thường màng hồng cầu di truyền: Bệnh hồng cầu hình cầu.
• Bệnh lý màng hồng cầu mắc phải: Đái huyết sắc tố kịch phát về đêm.
• Rối loạn chuyển hóa hồng cầu: Thiếu men G6PD.
• Bất thường huyết sắc tố: Thalassemia, bệnh hồng cầu hình liềm.
• Bất thường protein hồng cầu.

Thiếu máu tán huyết phần lớn do di truyền  

3. Triệu chứng và biến chứng của thiếu máu tán huyết

Ngoài thắc mắc thiếu máu tán huyết là gì, nhiều người cũng không biết các triệu chứng của bệnh lý này là như thế nào và có nguy hiểm hay không.

Triệu chứng 

Thiếu máu tán huyết có nhiều mức độ (nhẹ, trung bình, nặng) nên các biểu hiện cũng khác nhau. Và những biểu hiện này còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh. Nhìn chung, khi bị bệnh lý này, tùy vào mức độ thiếu máu, người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng sau:

• Da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt.
• Có thể vàng da và củng mạc mắt.
• Hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, choáng váng.
• Khó thở, nhịp thở nhanh, nhất là khi vận động, làm việc hay đổi tư thế. 
• Rối loạn nhịp tim, đánh trống ngực, hồi hộp.
• Nước tiểu vàng đậm hoặc có lẫn máu đỏ.
• Sốt hoặc không sốt, nếu sốt thường đi kèm rét run, ớn lạnh từng cơn.
• Gan và lách to nếu bị tán huyết nặng. 

Những triệu chứng trên có thể xảy ra từ từ hoặc cũng có thể khởi phát đột ngột, dễ bị nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác. Quan trọng nhất là bạn cần đi khám để được bác sĩ chẩn đoán đúng bệnh và điều trị đúng cách.

Bị thiếu máu tán huyết khiến người bệnh xanh xao, hay chóng mặt, hoa mắt

Biến chứng

Các biến chứng của thiếu máu tán huyết là không thể xem nhẹ, bao gồm:

• Các cơ quan trong cơ thể như não, tim, phổi, thận,… đột ngột bị thiếu máu dẫn đến giảm chức năng hoạt động. Nếu nhẹ, người bệnh sẽ mệt mỏi, uể oải, giảm khả năng vận động, mất tập trung,… Trường hợp nặng, người bệnh ngất xỉu, đột quỵ, hôn mê, tử vong. 
• Do thiếu máu nên tim phải hoạt động mạnh mẽ và liên tục để bơm máu đến các cơ quan. Điều này có thể gây ra tình trạng đau thắt ngực, suy tim, đe dọa trực tiếp tính mạng. 
• Thiếu máu làm giảm lượng máu tưới thận, thiểu niệu. Lúc này, hoạt động đào thải độc tố ra khỏi cơ thể kém hiệu quả, độc tố tồn đọng lại trong thận gây suy thận.

4. Làm gì khi nghi ngờ bị thiếu máu tán huyết?

Nếu xuất hiện các triệu chứng nói trên, bạn cần chủ động đi khám. Qua thăm khám lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm cần thiết, bác sĩ sẽ chẩn đoán chính xác bệnh lý, xác định nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả.

Nếu bị thiếu máu tán huyết thể nhẹ, bạn có thể không điều trị mà chỉ cần theo dõi định kỳ. Trường hợp nặng, việc điều trị là cần thiết để tránh biến chứng nguy hiểm. Trong đó, việc chẩn đoán nguyên nhân gây thiếu máu tán huyết sớm để có phác đồ điều trị phù hợp theo nguyên nhân bệnh sinh là rất quan trọng.

Ngoài ra, bệnh nhân cần được nâng cao thể trạng thông qua chế độ dinh dưỡng hợp lý, bổ sung vi chất cần thiết và điều chỉnh lối sống khoa học. Đồng thời, cần kiểm soát và xử lý kịp thời các biến chứng liên quan, đảm bảo hạn chế tối đa ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.

Nếu thiếu máu tán huyết bẩm sinh, do di truyền, người bệnh sẽ phải “sống chung” với bệnh. Các phương pháp điều trị như truyền máu định kỳ, tránh các yếu tố gây tan máu chỉ mang tính chất phòng ngừa và cải thiện triệu chứng, không thể điều trị dứt điểm.

Bên cạnh đó, trong sinh hoạt hàng ngày, người bệnh chú ý giữ ấm cơ thể, không để nhiễm lạnh; tránh xa các yếu tố gây nhiễm trùng bằng cách không tiếp xúc với người đang mắc bệnh, rửa tay thường xuyên, ăn chín uống sôi; đặc biệt, không hút thuốc lá, uống rượu bia và sử dụng chất kích thích.

Chú ý rửa tay thường xuyên để phòng tránh các các yếu tố gây nhiễm trùng

Mong rằng qua bài viết trên, bạn đã nắm được thiếu máu tán huyết là gì cùng nhiều thông tin về bệnh lý này. Để được kiểm tra, chẩn đoán và điều trị thiếu máu tán huyết hay các bệnh lý về máu nói chung, bạn hãy đến Chuyên khoa Huyết học - Hệ thống Y tế MEDLATEC. 

Để được tư vấn thêm về dịch vụ và đặt lịch khám trước tại bệnh viện, Quý khách có thể gọi đến số hotline 1900 56 56 56, Tổng đài viên sẽ tiếp nhận cuộc gọi và hỗ trợ 24/7.