1. Khái niệm huyết áp tâm thu là gì và cách đo 

1.1. Về khái niệm huyết áp tâm thu 

Huyết áp là áp lực tác động của máu lên thành mạch máu khi tim co bóp và nghỉ ngơi. Trong đó, huyết áp được chia làm hai chỉ số: huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương:

- Huyết áp tâm thu là chỉ số cao nhất khi tim co bóp.

- Huyết áp tâm trương là chỉ số thấp nhất khi tim nghỉ.

Vậy chỉ số huyết áp tâm thu là gì? Đây là chỉ số phản ánh áp lực khi tim co bóp để bơm máu vào mạch máu, là con số đầu trong chỉ số đo huyết áp và có giá trị lớn hơn (ví dụ: 120/80 mmHg, thì 120 là huyết áp tâm thu). Giá trị bình thường của huyết áp tâm thu thường ở ngưỡng 90 - 120 mmHg đối với người trưởng thành.

Người bệnh trong quá trình theo dõi huyết áp tại nhà

1.2. Cách đo huyết áp tâm thu

Để đo huyết áp và kiểm tra huyết áp tâm thu cần có máy đo huyết áp điện tử hoặc máy đo truyền thống có đồng hồ đo áp suất. Quá trình đo gồm các bước:

- Bước 1: Người đo cần nghỉ ngơi trước khi đo ít nhất 5 phút.

- Bước 2: Quấn băng quanh cánh tay và bắt đầu đo theo chỉ dẫn của máy.

- Bước 3: Chờ máy hiển thị kết quả với đầy đủ 2 chỉ số huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương.

2. Bệnh tăng huyết áp tâm thu: Nguyên nhân và biến chứng 

2.1. Nguyên nhân gây ra bệnh tăng huyết áp tâm thu

Bệnh tăng huyết áp tâm thu xảy ra chủ yếu do các vấn đề sau:

- Yếu tố di truyền từ gia đình.

- Áp lực công việc và cuộc sống.

- Tăng cân quá nhanh gây thừa cân, béo phì và tạo áp lực lớn lên hệ tim mạch.

- Tim mạch lão hóa theo tuổi tác.

- Tăng huyết áp vô căn.

2.2. Biến chứng của bệnh tăng huyết áp tâm thu

Biết được biến chứng của tăng huyết áp tâm thu là gì sẽ giúp người bệnh chủ động theo dõi, kiểm soát tốt bệnh lý này. Khi tình trạng tăng huyết áp tâm thu không được kiểm soát, áp lực trong các mạch máu liên tục tăng gây tổn thương các cơ quan quan trọng trong cơ thể và có nguy cơ dẫn đến biến chứng:

2.2.1. Bệnh tim mạch và nhồi máu cơ tim

- Tổn thương động mạch vành

Tăng huyết áp trong thời gian dài khiến áp lực lên thành mạch máu ngày một lớn. Điều này khiến cho các động mạch bị tổn thương và xơ vữa, đặc biệt là động mạch vành.

- Nhồi máu cơ tim

Nếu mảng bám làm tắc nghẽn hoàn toàn động mạch vành thì cơ tim sẽ không nhận đủ oxy và dưỡng chất để duy trì hoạt động bình thường. Điều này là nguồn cơn gây ra nhồi máu cơ tim.

- Tăng áp lực tim và dày cơ tim

Tăng huyết áp tâm thu làm tăng gánh nặng cho tim, khiến tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu, chức năng tim bị rối loạn và tăng nguy cơ suy tim.

Tăng huyết áp tâm thu không được kiểm soát tốt có thể gây nhồi máu cơ tim

2.2.2. Đột quỵ não

Sự hình thành mảng bám khiến mạch máu não bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn, lưu lượng máu đến não giảm, dẫn đến đột quỵ thiếu máu não. Bệnh lý này có thể để lại di chứng lâu dài như liệt, mất khả năng nói, rối loạn vận động,...

Ngoài ra, tăng huyết áp tâm thu cũng có thể làm tăng áp lực gây tổn thương các mạch máu não, khiến chúng dễ vỡ và bị chảy máu não. Quá trình này khiến mô não bị tổn thương nghiêm trọng, gây ra hậu quả nặng nề đối với chức năng thần kinh.

2.2.3. Suy thận mạn

Tăng huyết áp tâm thu kéo dài cũng đồng thời làm tăng áp lực lên các mạch máu nhỏ trong thận. Điều này khiến cho chức năng lọc máu của thận ngày càng suy giảm. Tổn thương chức năng thận lâu ngày có thể làm cho bệnh nhân suy thận mạn tính, phải lọc máu hoặc ghép thận.

2.2.4. Bệnh lý ở mắt

Huyết áp tâm thu tăng cao gây áp lực lớn lên các mạch máu nhỏ trong mắt, đặc biệt là ở võng mạc - nơi chịu trách nhiệm chuyển đổi hình ảnh thành tín hiệu thần kinh. Nếu không điều trị, tổn thương võng mạc có thể gây mất thị lực vĩnh viễn. Không những thế, sự giãn nở, vỡ và rò rỉ máu trong võng mạc còn làm xuất hiện các đốm tối hoặc điểm mờ trên tầm nhìn của bệnh nhân.

2.2.5. Xơ cứng động mạch và phì đại mạch máu

Tăng huyết áp liên tục làm cho thành mạch dày và cứng, tính đàn hồi bị mất đi. Tình trạng này có thể dẫn đến nhồi máu các cơ quan nội tạng. 

Không những thế, áp lực lên thành mạch máu cũng làm giảm lưu lượng máu lưu thông, gây tắc nghẽn mạch máu, ảnh hưởng đến nhiều hoạt động bình thường của nhiều hệ cơ quan trong cơ thể. Áp lực liên tục trong mạch máu có thể gây phình động mạch, làm mạch máu bị vỡ và chảy máu đột ngột.

3. Triệu chứng cảnh báo tăng huyết áp tâm thu

Bệnh tăng huyết áp tâm thu thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, người bệnh cần cảnh giác trước các triệu chứng gợi ý như sau:

- Đau đầu, nhất là vùng sau mắt.

- Chóng mặt, mất thăng bằng.

- Mệt và thở gấp.

Ở giai đoạn nặng, bệnh tăng huyết áp tâm thu có thể gây ra những triệu chứng nghiêm trọng như đau ngực, thở hụt hơi, nhìn mờ, có điểm đen trong tầm nhìn, chóng mặt, dễ ngã,... 

Bệnh nhân được bác sĩ giải thích biến chứng của huyết áp tâm thu là gì và hướng dẫn cách chăm sóc tại nhà

Tăng huyết áp tâm thu không thể xem thường bởi những nguy cơ biến chứng mà bệnh lý này gây ra. Việc huyết áp thường xuyên và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm bệnh lý này để có biện pháp ngăn ngừa tổn thương lâu dài.

Bệnh nhân tăng huyết áp tâm thu cần dùng thuốc và thay đổi lối sống theo khuyến cáo của bác sĩ để giảm nguy cơ các biến chứng. Việc dùng thuốc kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh, giảm tiêu thụ muối, duy trì hoạt động thể chất đều đặn và kiểm soát stress sẽ đem lại hiệu quả tích cực cho quá trình điều trị, kiểm soát tốt chỉ số này.

Quý khách hàng nghi ngờ bất thường sức khỏe liên quan đến tăng huyết áp tâm thu có thể liên hệ Hotline của Hệ thống Y tế MEDLATEC 1900 56 56 56 để đặt lịch khám cùng bác sĩ chuyên khoa. Việc làm này sẽ giúp quý khách chẩn đoán đúng bệnh, biết cách tăng huyết áp tâm thu là gì để bảo vệ tốt nhất cho hệ tim mạch.