1. Tổng quan về suy dinh dưỡng ở trẻ

Suy dinh dưỡng xảy ra khi cơ thể trẻ bị thiếu hụt nghiêm trọng các dưỡng chất và năng lượng cần thiết để hoạt động. Điều này gây ảnh hưởng tới các hoạt động cũng như sự tăng trưởng, phát triển bình thường của cơ thể. 

Trẻ suy dinh dưỡng được chia thành 3 thể như sau:

• Thể nhẹ cân: là những trẻ có chỉ số cân nặng thấp hơn mức tiêu chuẩn so với trẻ cùng giới và cùng tuổi do tình trạng thiếu hụt chất dinh dưỡng (dưới -2SD). 

• Thể thấp còi: nếu trẻ chậm tăng trưởng diễn ra trong thời gian dài sẽ khiến trẻ không đạt được mức phát triển thể chất cần có. Thể thấp còi chính là hệ quả của tình trạng chậm tăng trưởng mạn tính, đã xảy ra từ rất lâu trong quá khứ và có thể xuất phát ngay từ khi trẻ còn trong bụng mẹ do mẹ bị thiếu dưỡng chất khi mang thai;

• Thể gầy còm: là khi các chỉ số chiều cao, cân nặng của trẻ bị thấp hơn so với mức tiêu chuẩn một cách đáng kể. Tình trạng này được coi là suy dinh dưỡng cấp tính do trẻ bị tụt cân hoặc không tăng cân.

Trẻ suy  dinh dưỡng là do bị thiếu hụt các dưỡng chất thiết yếu

Trẻ suy dinh dưỡng có thể bắt nguồn từ nguyên nhân thiếu cung cấp dưỡng chất hoặc do mắc phải bệnh lý nào đó, cụ thể:

• Thiếu hụt dưỡng chất do: trẻ biếng ăn; không được cung cấp đủ nhu cầu lương thực, thực phẩm; cách chế biến món ăn không phù hợp,...;

• Do bệnh lý: trẻ đau ốm triền miên, nhiễm ký sinh trùng đường ruột, khả năng hấp thu kém, bị rối loạn tiêu hóa,... 

Suy dinh dưỡng có thể là do cả 2 nguyên nhân trên gây nên, tức là trẻ dung nạp thiếu chất dinh dưỡng đồng thời lại đang bị bệnh.

2. Suy dinh dưỡng có thể ảnh hưởng như thế nào đến trẻ?

Trẻ suy dinh dưỡng sẽ khiến trẻ gặp phải những đề sau:

Rối loạn chức năng của các cơ quan dẫn tới nhiều hệ lụy như sau:

• Các cơ quan trong cơ thể khi không được nhận đầy đủ các chất dinh dưỡng sẽ bị rối loạn chức năng, nhất là các bộ phận khi tim, gan, thận, lâu ngày sẽ gây ra tình trạng suy tim, thoái hóa mỡ, suy thận,...;

• Thiếu vi chất còn dẫn tới các vấn đề khác về sức khỏe, cụ thể là thiếu vitamin A gây quáng gà, khô giác mạc ảnh hưởng đến thị lực. Thiếu vitamin nhóm B, chất đạm và chất sắt sẽ gây thiếu máu. Nếu thiếu hụt vitamin A, D, K, Canxi, kẽm và đạm còn cản trở sự phát triển của hệ cơ xương khớp ở trẻ. 

Hệ miễn dịch suy giảm, dễ bị nhiễm trùng:

• Trẻ suy dinh dưỡng sẽ có thể chất yếu ớt nên sức đề kháng cũng vì thế mà suy giảm theo. Khi hệ miễn dịch không đủ khỏe mạnh sẽ dễ bị các tác nhân lạ từ bên ngoài môi trường tấn công và gây bệnh. Từ đó trẻ thường xuyên phải dùng kháng sinh để điều trị dẫn đến tình trạng tiêu hóa kém, biếng ăn, không hấp thụ tốt các chất dinh dưỡng và càng khiến trẻ bị nhẹ cân, thấp còi.

Chậm phát triển về trí não và thể chất:

• Nếu não bộ và hệ thần kinh trung ương bị thiếu hụt chất dinh dưỡng như chất sắt, đường bột, chất béo, Taurine, DHA, iot,... thì trẻ sẽ trở nên chậm chạp, gặp nhiều vấn đề về trí nhớ, ngôn ngữ và khả năng giao tiếp, học tập, giảm chú ý cũng như tiếp thu.

• Thiếu dinh dưỡng cũng chính là nguyên nhân khiến mọi cơ quan trong cơ thể bị thiếu hụt nguồn sống. Những trẻ suy dinh dưỡng thường sẽ có thể chất thấp còi, điều này không chỉ tác động đến sức khỏe, tầm vóc, thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng đến cơ hội nghề nghiệp khi trưởng thành sau này.

Trẻ suy dinh dưỡng sẽ có hệ miễn dịch suy yếu và dễ mắc bệnh

3. Trẻ suy dinh dưỡng điều trị phục hồi bằng phương pháp nào?

Để giúp trẻ suy dinh dưỡng phục hồi thể trạng thì cần vận dụng những biện pháp sau:

• Điều trị kịp thời các tình trạng như: rối loạn điện giải, nhiễm trùng, suy tim cấp, phù toàn thân hay mất nước, nhiễm ký sinh trùng, hạn chế hấp thu hay rối loạn tiêu hóa,... 

• Bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng quan trọng như sắt, vitamin A, vitamin D, canxi, đa sinh tố, axit folic,....;

• Cân bằng khẩu phần ăn để phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng của trẻ. Đặc biệt các bậc phụ huynh nên tăng cường các loại thực phẩm giàu năng lượng và dễ tiêu hóa. Cụ thể cha mẹ có thể áp dụng những cách như:

• Thay đổi món ăn, cho trẻ ăn nhiều món khác nhau cùng một bữa;

• Nên tăng độ đặc cho món ăn để tăng thành phần chất dinh dưỡng;

• Chia nhỏ thành nhiều bữa ăn trong ngày nếu trẻ ăn quá ít trong một lần;

• Thêm dầu mỡ hoặc thực phẩm nhiều năng lượng vào bữa ăn của trẻ;

• Sau khi khỏi ốm, hãy cho trẻ ăn nhiều hơn.  

• Thường xuyên theo dõi sức khỏe cho trẻ định kỳ.

4. Làm thế nào để phòng ngừa tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ?

Suy dinh dưỡng gây ra không ít hệ lụy đến sức khỏe của trẻ. Để hạn chế nguy cơ gặp phải tình trạng này, các bậc phụ huynh nên tham khảo những phương pháp dưới đây:

• Hãy cho trẻ bú sữa mẹ ngay sau khi sinh. Kể cả khi sữa mẹ chưa về nhưng vẫn hãy cho trẻ bú mẹ trực tiếp. Điều này sẽ giúp kích thích tuyến sữa của mẹ hoạt động, đồng thời bé sẽ nhận được kháng thể có trong sữa mẹ. Nên duy trì điều này ít nhất trong 6 tháng đầu đời của trẻ;

• Sau 6 tháng tuổi hãy cho trẻ tập ăn dặm. Bởi vì ở giai đoạn này nhu cầu của trẻ bắt đầu tăng lên. Trẻ cần có nhiều năng lượng hơn để tập đi, tập đứng và các hoạt động khác. Vẫn cần duy trì cho trẻ bú mẹ đến năm trẻ 2 tuổi, nếu sữa mẹ không đủ hãy bổ sung thêm sữa công thức để đáp ứng dinh dưỡng cho trẻ;

• Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm: đây là ưu tiên hàng đầu khi chế biến và lựa chọn đồ ăn cho trẻ. Khi vấn đề vệ sinh được đảm bảo, trẻ sẽ không bị nhiễm giun sán hay các bệnh nhiễm trùng đường ruột,... Không nên để thực phẩm quá lâu, hạn chế tình trạng cho trẻ ăn đồ đóng hộp, thực phẩm chế biến sẵn, đồ tái, đồ sống,...;

• Vệ sinh sạch sẽ môi trường sống và cơ thể bé hàng ngày;

• Theo dõi thể trạng, cân nặng, chiều cao của trẻ mỗi tháng để kịp thời phát hiện nguy cơ suy dinh dưỡng ở trẻ nhằm có biện pháp can thiệp ngay từ sớm;

• Xổ giun cho trẻ định kỳ (áp dụng cho trẻ từ 2 tuổi trở lên, 6 tháng/lần);

• Chữa khỏi cho trẻ các bệnh tiêu chảy, nhiễm trùng đường hô hấp. Cha mẹ tuyệt đối không tự ý mua thuốc kháng sinh về điều trị cho trẻ mà cần dùng đúng liều lượng và chỉ định của bác sĩ;

• Cho bé thường xuyên vận động. Các hoạt động thể chất (ví dụ như bơi lội, đạp xe, chơi trò chơi,...) có tác dụng tăng cường quá trình trao đổi chất, cải thiện khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng cần thiết cũng như hỗ trợ hệ bài tiết vận hành trơn tru hơn. 

Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý sẽ giúp kích thích trẻ ăn nhiều và dễ hấp thu hơn

Nếu các bậc phụ huynh nghi ngờ con em mình đang có các dấu hiệu cảnh báo trẻ suy dinh dưỡng thì hãy đưa trẻ đến khám tại Chuyên khoa Dinh dưỡng của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC. Các bác sĩ của Bệnh viện sẽ giúp giải đáp mọi thắc mắc mà quý phụ huynh đang gặp phải, đồng thời đưa ra những lời khuyên thiết thực để cải thiện thể trạng cũng như tầm vóc cho trẻ. Mọi thông tin chi tiết xin quý bạn đọc vui lòng liên hệ hotline 1900 56 56 56.