1. Virus HIV là gì?

HIV (Human Immunodeficiency Virus) hay còn gọi là virus gây suy giảm miễn dịch ở người. Nó thuộc nhóm các retrovirus chứa ARN. Các virus nhóm này có enzym transcriptase đảo ngược, chúng dễ thay đổi và dễ bị đột biến. HIV có nhiều chủng và các chủng có nhiều khác biệt về mặt kháng nguyên như:

• HIV I: là tác nhân thường gặp nhất (tác nhân gây ra AIDS).

• HIV II: phân bố chủ yếu ở vùng phía Tây Châu Phi và Bồ Đào Nha.

• HTLV I: kết hợp với một thể bệnh tiến triển thành Leukemia loại tế bào T.

• HTLV II: kết hợp với bệnh leukemia loại tế bào lông.

Dựa vào tính chất tương tự về gen di truyền, các chủng virus khác nhau trong nhóm này được chia làm 2 type chính là: HIV-1 và HIV-2.

Hình 1: Virus HIV

Hiện nay HIV lây truyền chủ yếu qua đường máu, đường sinh dục, truyền nhiễm do các dụng cụ bị phơi nhiễm (dùng chung bơm kim tiêm ở những người tiêm chích ma túy) và truyền từ mẹ sang con qua rau thai.

Khi vào cơ thể virus sẽ tấn công vào hệ miễn dịch với các mục tiêu chính là các tế bào lympho T-CD4 loại hỗ trợ, các bạch cầu mono (đại thực bào), các tế bào lympho B, tế bào thần kinh đệm của não và các tế bào lympho dưới niêm mạc. 

Do HIV chủ yếu tấn công vào các tế bào lympho T hỗ trợ của cơ thể cho nên sự tăng sinh của virus có thể gây tình trạng ức chế miễn dịch toàn thể khiến cơ thể dễ bị tăng mẫn cảm với các nhiễm trùng cơ hội và tình trạng tăng mẫn cảm này có liên quan đến các tổn thương trong hệ miễn dịch như: Miễn dịch tế bào (khả năng phá hủy tế bào đích bởi các tế bào lympho T), miễn dịch dịch thể (khả năng sản xuất kháng thể bởi các tế bào lympho B) và khả năng thực bào (hoạt tính thực bào của các đại thực bào).

Khả năng truyền bệnh của HIV I dễ dàng hơn HIV II và giai đoạn tiềm tàng từ khi phơi nhiễm tới khi phát bệnh của HIV I cũng kéo dài hơn so với HIV II.

2. Sự nguy hiểm của virus HIV I

Nhiễm virus HIV I được chia làm 4 giai đoạn:

Giai đoạn I: Giai đoạn sơ nhiễm.

Sau giai đoạn ủ bệnh không triệu chứng từ 1 - 2 tuần có thể xuất hiện giai đoạn sơ nhiễm có triệu chứng kéo dài khoảng 2 - 3 tuần đặc trưng bởi các triệu chứng không thay đổi như: sốt, suy nhược, rối loạn tiêu hóa, hạch cổ, phát ban, tiêu chảy, viêm màng não. Trong giai đoạn này không phải lúc nào cũng phát hiện được kháng nguyên HIV trong máu và giai đoạn chuyển huyết thanh (xuất hiện kháng thể kháng HIV) xảy ra từ tuần thứ 2 đến tuần thứ 12.

Hình 2: Triệu chứng có thể xuất hiện ở giai đoạn I

Giai đoạn II: Giai đoạn không có triệu chứng

Giai đoạn này có thể kéo dài từ nhiều tháng đến nhiều năm và người nhiễm virus vẫn hầu như không xuất hiện triệu chứng. Thời điểm cuối của giai đoạn này cơ thể có thể xuất hiện một số biến đổi sinh học như: thiếu máu, giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu, giảm bạch cầu lympho T4 hoặc tăng gammaglobulin máu.

Giai đoạn III: Hội chứng hạch bạch huyết mạn tính.

Biểu hiện trong thời gian > 3 tháng xuất hiện tình trạng bệnh hạch bạch huyết. Nó tác động tới ít nhất 2 vùng hạch hạch bẹn. Các bất thường sinh học của giai đoạn này giống với những bất thường ở giai đoạn II nhưng mức độ nặng hơn.

Giai đoạn IV: Giai đoạn có triệu chứng

Giai đoạn này được chia nhỏ thành 5 giai đoạn tùy theo các biểu hiện lâm sàng.

Giai đoạn IVa: có các triệu chứng toàn thân như sốt,tiêu chảy kéo dài trên 1 tháng, sụt cân.

Giai đoạn IVb: có các dấu hiệu thần kinh từ tổn thương não (viêm màng não, viêm não, bệnh của tủy sống) đến bệnh lý thần kinh ngoại vi.

Giai đoạn IVc: Xuất hiện các các tình trạng nhiễm trùng cơ hội từ mức độ nhẹ đến nặng.

Giai đoạn IVd: Xuất hiện các bệnh lý ác tính như bệnh sarcoma, u lympho không hodgkin, u lympho não tiên phát.

Giai đoạn IVe: Có xuất hiện thêm các biểu hiện khác như: viêm phổi kẽ tăng tế bào lympho, xuất huyết giảm tiểu cầu,...

3. Xét nghiệm HIV Combi PT là gì?

Xét nghiệm HIV Combi PT hay còn gọi bằng một cái tên khác là HIV combo Ag/Ab là xét nghiệm phát hiện đồng thời kháng nguyên P24 HIV I và kháng thể HIV I hoặc HIV II. Xét nghiệm này sử dụng sinh phẩm thể hệ 4 là thế hệ mới nhất có khả năng phát hiện HIV sớm nhất

Chẩn đoán nhiễm HIV có thể được thực hiện sớm nhất là 2 - 3 tuần sau khi nhiễm, dựa trên việc phát hiện kháng nguyên HIV p24 trong máu. Kháng thể chống HIV có thể được phát hiện trong huyết thanh từ khoảng 4 tuần sau khi nhiễm bệnh.

HIV combi PT là xét nghiệm miễn dịch được thực hiện dựa trên nguyên lý điện hóa phát quang trên hệ thống máy xét nghiệm Cobas 8000 của Roche rất nhạy và đặc hiệu để phát hiện định tính kháng nguyên p24 HIV-1 và kháng thể đối với HIV-1, trong huyết thanh người hoặc huyết tương sớm nhất có thể hiện nay. Cái tên xét nghiệm HIV combo Ag/Ab cũng có chức năng tương tự HIV combi PT chỉ khác là xét nghiệm này được thực hiện dựa vào nguyên lý miễn dịch hóa phát quang chạy trên hệ thống máy Architect của hãng Abbott.

Nếu thực hiện sau thời gian 2 tháng kể từ hành vi nguy cơ cuối cùng, cho kết quả âm tính thì có thể yên tâm rằng người bệnh không bị nhiễm HIV. Tuy nhiên, tốt hơn hết nên đi kiểm tra đầy đủ các mốc thời gian sau 3 tháng, 6 tháng để đảm bảo không có sai sót nào khác trong quá trình thực hiện xét nghiệm, và đảm bảo kết quả chính xác nhất.

Nhiễm HIV là một bệnh mạn tính tuy không thể điều trị khỏi hoàn toàn nhưng có thể kiểm soát được sự phát triển của virus. Nên việc phát hiện sớm tình trạng nhiễm bệnh rất quan trọng. Phát hiện càng sớm, điều trị càng sớm có thể giúp người nhiễm HIV bảo vệ được hệ thống miễn dịch, làm giảm nguy cơ mắc những bệnh nhiễm trùng cơ hội nguy hiểm, giúp giảm chi phí khám, chữa bệnh, thuốc men và chi phí nằm viện, từ đó giảm gánh nặng kinh tế cho gia đình. 

Ngoài ra, điều trị sớm còn giúp người nhiễm HIV có sức khỏe ổn định, có cuộc sống sinh hoạt bình thường, tiếp tục học tập và lao động, không còn là gánh nặng cho gia đình và xã hội. điều trị sớm còn làm giảm được nguy cơ lây nhiễm cho cộng đồng nhất là ở phụ nữ đang mang thai có thể sử dụng một số biện pháp giảm nguy cơ lây nhiễm cho trẻ.

Hình 3: Trung tâm Xét nghiệm Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC

Hiện nay Trung tâm Xét nghiệm của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC đã và đang thực hiện cả 2 xét nghiệm HIV combi PT và HIV combo Ag/Ab trên cả 2 hệ thống máy Cobas 8000 và Architect - Abbott với giá tiền bằng nhau và thời gian trả kết quả chỉ sau 90 phút từ thời điểm máu chuyển về trung tâm xét nghiệm.

Gọi điện đến tổng đài 1900 565656 để được giải đáp các thắc mắc hoàn toàn miễn phí.