1. Tìm hiểu về xuyên bối mẫu

Xuyên bối mẫu, còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như bối mẫu hay triết bối mẫu, là một loại dược liệu quý được trồng chủ yếu tại các tỉnh của Trung Quốc. Tên gọi “bối mẫu” bắt nguồn từ đặc điểm đặc trưng của cây: phần rễ và thân củ đan xen, quấn xoắn vào nhau, bám chắc vào rễ trụ, trông như đàn con quấn quýt bên mẹ. Chính phần củ này cũng là bộ phận được sử dụng nhiều nhất trong y học cổ truyền. Vì được trồng nhiều ở vùng Tứ Xuyên, loại dược liệu này được gọi là xuyên bối mẫu.

Xuyên bối mẫu được biết đến là một loại dược liệu quý 

Loại cây này có khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu mát mẻ, ánh nắng nhẹ và chịu được sự thay đổi của thời tiết. Vùng Tứ Xuyên, với địa hình phức tạp, xen kẽ đồi núi, đồng bằng và cao nguyên, chính là nơi lý tưởng để xuyên bối mẫu phát triển. Ngược lại, ở những quốc gia có khí hậu nhiệt đới như Việt Nam, việc trồng loại cây này gặp nhiều khó khăn, gần như không mang lại hiệu quả.

Về hình thái, xuyên bối mẫu nổi bật với những bông hoa hình chuông chúc xuống đất, dài khoảng 3,5 - 5 cm, có màu vàng pha xanh nhạt dịu mắt. Lá mọc thành vòng, mỗi vòng có từ 3 - 6 lá, đầu lá cuộn lại với nhau.

Xuyên bối mẫu có chứa nhiều alkaloid như peiminin, peimin, peimisin, peimidin, peimitidin, fritimin, cùng các nguyên tố kim loại như đồng (Cu), mangan (Mn), kẽm (Zn) và các hợp chất peiminoside. Những thành phần mang đến tác dụng hạ huyết áp, tiêu đờm, giảm ho hiệu quả. Chính vì vậy, thuốc ho bối mẫu đã trở thành vị thuốc quen thuộc trong Đông y, nổi tiếng với công dụng hỗ trợ điều trị ho và các bệnh lý liên quan đến đường hô hấp.

2. Xuyên bối mẫu có tác dụng gì?

Xuyên bối mẫu nổi tiếng với công dụng nhuận phế, tiêu đờm, chỉ khái, tức làm mát phổi, tan đờm và giảm ho. Nhờ hàm lượng alkaloid phong phú, loại dược liệu này thường được dùng trong các bài thuốc Đông y để hỗ trợ điều trị ho dai dẳng, ho có đờm và nhiều chứng bệnh liên quan đến đường hô hấp. 

Xuyên bối mẫu mang lại tác dụng nhuận phế, tiêu đờm 

Ngoài ra, theo Y học cổ truyền, xuyên bối mẫu còn được sử dụng điều trị cho người hay bị chảy máu cam, nôn ra máu và hỗ trợ kích thích tiết sữa cho phụ nữ sau sinh.

Không chỉ được đánh giá cao trong Đông y, y học hiện đại cũng đã có những nghiên cứu chứng minh tác dụng của loại dược liệu này. Gần đây, các nhà khoa học đã phát hiện hai hoạt chất chính Peimine và Peiminine có trong xuyên bối mẫu có khả năng tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương, giúp giảm phản xạ ho, long đờm và giãn cơ trơn khí quản, kháng viêm. Cơ chế này không chỉ giảm tần suất và mức độ ho mà còn tăng ngưỡng chịu đựng của cơ thể trước các tác nhân gây kích ứng đường hô hấp, nhờ đó nâng cao hiệu quả điều trị.

3. Cần lưu ý gì khi sử dụng xuyên bối mẫu

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, trong quá trình sử dụng xuyên bối mẫu, cần lưu ý những điều quan trọng sau đây: 

Tham khảo ý kiến bác sĩ

Dù mang lại nhiều lợi ích, xuyên bối mẫu vẫn là một vị dược liệu mạnh, vì vậy người dùng nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Không lạm dụng sử dụng

Dùng đúng liều được khuyến cáo, tránh tự ý gia giảm hoặc kéo dài thời gian sử dụng.

Đối tượng không nên sử dụng

• Người có thể hàn, tỳ vị hư hàn: Những người thường xuyên bị lạnh bụng, tiêu chảy, đầy hơi không nên dùng xuyên bối mẫu vì vị thuốc này có tính mát;
• Người có đờm loãng, màu trắng: Đây là biểu hiện của đờm do hàn, trong khi xuyên bối mẫu có tác dụng hóa đờm nhiệt. Sử dụng sai mục đích có thể khiến tình trạng bệnh nặng hơn;
• Phụ nữ có thai và cho con bú: Cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng;
• Trẻ nhỏ: Cần thận trọng và tuân thủ liều lượng nghiêm ngặt, chỉ sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa;
• Người đang dùng thuốc chống đông máu hoặc các thuốc điều trị khác: Một số nghiên cứu cho thấy một số hợp chất trong xuyên bối mẫu có thể ảnh hưởng đến quá trình đông máu và tương tác với các thuốc điều trị khác, nên cần hỏi ý kiến bác sĩ khi đang điều trị bệnh.

Trẻ nhỏ là đối tượng cần cẩn trọng khi sử dụng các sản phẩm chế xuất từ xuyên bối mẫu 

Chọn mua tại địa chỉ uy tín

Một yếu tố quan trọng khác cần lưu ý là nguồn gốc xuất xứ. Xuyên bối mẫu chủ yếu được trồng tại Trung Quốc và khá hiếm tại Việt Nam, vì vậy khi mua cần chọn địa chỉ uy tín để tránh mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng, có thể gây hại cho cơ thể.

Không nên dùng đồng thời với thuốc ô đầu

Theo khuyến cáo của các chuyên gia, tuyệt đối không sử dụng xuyên bối mẫu đồng thời với ô đầu. Sự kết hợp này có thể gây ra những phản ứng bất lợi, làm giảm hiệu quả điều trị và tiềm ẩn nguy cơ đối với sức khỏe.

Tác dụng phụ

Một số người có thể gặp các tác dụng phụ như buồn nôn, đau bụng nhẹ. Nếu các triệu chứng này kéo dài hoặc nặng hơn, cần ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ.

Hy vọng rằng những thông tin trong bài viết đã giúp độc giả hiểu rõ hơn về Xuyên bối mẫu, từ đặc điểm sinh học, công dụng trong y học cổ truyền đến cách sử dụng an toàn và hiệu quả. Qua đó, mỗi người đọc có thể tận dụng Xuyên bối mẫu trong chăm sóc sức khỏe, phòng ngừa và hỗ trợ điều trị một số bệnh lý, đồng thời nâng cao nhận thức về việc sử dụng các thảo dược một cách khoa học và bền vững. Nếu có thêm thắc mắc cần giải đáp hoặc tư vấn, vui lòng liên hệ tới Hệ thống Y tế MEDLATEC qua Tổng đài 1900 56 56 56 để được hỗ trợ kịp thời.